Το ΠΕΔΥ κάνει κακό και στην... ψυχική υγεία

Γράφει: Βασιλική Αγγουρίδη - VIRUS.COM

Ακόμη ένα χτύπημα στο πληγωμένο ψυχισμό των Ελλήνων αποτελεί η αποδιοργάνωση των υπηρεσιών Υγείας και ιδιαίτερα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, τονίζουν οι Έλληνες Ψυχίατροι, που παρατηρούν μια σχετική αύξηση του αυτοκτονικού ιδεασμού, λόγω κρίσης. Ψυχοσωματικά εκδηλώνεται το άγχος των ημερών στα μικρά παιδιά.

Κυρίαρχο αρνητικό συναίσθημα μεταξύ των πολιτών της χώρας είναι η Θλίψη, όπως τόνισε ο καθηγητής Γ. Χριστοδούλου, πρόεδρος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ψυχικής Υγείας, σε συνέντευξη τύπου με αφορμή το 22ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχιατρικής.Η κατάθλιψη, τόσο η ηπιότερη μορφή όσο και η σοβαρότερη, καταγράφει μια αύξηση τα τελευταία χρόνια, αλλά οι Έλληνες φαίνεται πως είναι περισσότερο θλιμμένοι, την εποχή των μνημονίων. Επιπλέον, έρευνες έχουν δείξει μια αύξηση του αυτοκτονικού ιδεασμού, όσο και των αποπειρών όσο και των ίδιων των αυτοκτονιών, αλλά ακόμα η χώρα μας βρίσκεται στις χαμηλότερες θέσεις στον κόσμο (4 αυτοκτονίες σε 100.000 κατοίκους). Η πιο «επικίνδυνη» ηλικιακή ομάδα, παραδοσιακά, είναι 40 με 60 ετών.

Θύματα της ανησυχίας και του άγχους, που προκαλεί η αβεβαιότητα στην Ελλάδα της κρίσης είναι κατά παιδιά. Η ανασφάλεια στο οικογενειακό περιβάλλον προκαλεί άγχος στα παιδιά, το οποίο λαμβάνει ψυχοσωματική μορφή, ειδικά στις ηλικίες 5 έως 11 ετών. Αυτό το στρες εκδηλώνεται, συνηθέστερα, με κοιλιακά άλγη και πονοκεφάλους στις μικρότερες ηλικίες, ενώ στους εφήβους συναντώνται συχνά και οι διατροφικές διαταραχές. 

Ωστόσο, όπως διευκρινίζει ο αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (ΕΨΕ), καθηγητής Δ. Πλουμπίδης, το σοβαρότερο πρόβλημα της περιόδου είναι η αποδιοργάνωση των Υπηρεσιών Υγείας, με το κλείσιμο των Μονάδων του ΕΟΠΥΥ (πολυϊατρείων του ΙΚΑ), που άνοιξαν αλλά σαφώς υπολειτουργούν υπό τη σκέπη του ΠΕΔΥ. 

Κατά τον κ. Πλουμπίδη, από τις κρίσεις πανικού οι Έλληνες έχουν περάσει σε μια βουβή ανησυχία που ενισχύεται από την αποδιοργάνωση των υπηρεσιών και η οποία συχνά εκδηλώνεται ψυχοσωματικά. 

Σε αυτή την κατάσταση έρχεται να προστεθεί η αβεβαιότητα που συνοδεύει το κλείσιμο των ψυχιατρικών κλινικών, καθώς ασθενείς και συγγενείς τους ανησυχούν για το μέλλον τους εκτός των ψυχιατρείων. 

Συγκεκριμένα, σε ότι αφορά στο «λουκέτο» των ψυχιατρικών νοσοκομείων χρονίως πασχόντων και της αντικατάστασής τους από ψυχιατρικές υπηρεσίες στην κοινότητα, η ΕΨΕ διευκρινίζει πως «η αντικατάσταση αύτη θα πρέπει να γίνει για λόγους θεραπευτικούς (και όχι οικονομικούς), θα πρέπει να προηγηθεί η δημιουργία εναλλακτικών δομών και να ακολουθήσει η διακοπή λειτουργίας και οι πόροι που θα προκύψουν από την αξιοποίηση των ψυχιατρικών δομών που θα καταργηθούν θα πρέπει να διατεθούν σε προγράμματα ενίσχυσης και αναμόρφωσης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Αν αυτοί οι όροι δεν τηρηθούν είναι προτιμότερη (με κριτήριο το όφελος για τον ασθενή) η αναμόρφωση των υπαρχουσών ψυχιατρικών δομών για ένα διάστημα».

Το Συνέδριο

Το 22ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχιατρικής, που θα διεξαχθεί 10 με 14 Απριλίου, στα Ιωάννινα, είναι προσκεκλημένοι ομιλητές διεθνούς εμβέλειας. Πρόκειται για τους καθηγητές JuanEnrique Mezzich, Professor of Psychiatry, Mount Sinai Hospital, New York, Past President of the World Psychiatric Association, Prof. Michel Botbol, Professor of Psychiatry, Brest, France, Professor George Ikkos, Professor of Psychiatry, London, UK, Professor Nick Bouras, Professor of Psychiatry, King's College Hospital, London, UK.

Ο κ. Mezzich θα αναφερθεί στην Προσωποκεντρική Ιατρική, δηλαδή στην ανάγκη επικέντρωσης του ιατρού και των υγειονομικών υπηρεσιών στο πρόσωπο του πάσχοντος, με τις ιδιαιτερότητές του και τις συγκεκριμένες ψυχολογικές του ανάγκες. Πρόκειται για μια αντίληψη συμβατή με τα διδάγματα της Ιπποκρατικής Σχολής που συμποσούνται στην άποψη ότι δεν θεραπεύουμε ασθένειες αλλά ασθενείς. Η ανάγκη επικράτησης αυτής της αντίληψης είναι περισσότερο επιτακτική στις μέρες μας επειδή υπάρχει υπερ-χρησιμοποίηση της τεχνολογίας εις βάρος της διαμόρφωσης και καλλιέργειας μιας στενής διαπροσωπικής σχέσης θεράποντος-ασθενούς. Η ανάγκη αυτή είναι ακόμη πιο επιτακτική κάτω από τις αντίξοες συνθήκες που απορρέουν από την τρέχουσα οικονομική κρίση (πολλές οι ανάγκες και δυσανάλογα λίγοι οι θεραπευτές που καλούνται να ικανοποιήσουν αυτές τις ανάγκες).

Ο κ. Botbol θα αναφερθεί στην συμβολή της ψυχανάλυσης στην αντιμετώπιση μιας ιδιαίτερα δύσκολης κατηγορίας ασθενών, αυτών που έχουν διαταραχή προσωπικότητας "οριακού" τύπου. Πολλά από τα άτομα που κάνουν χρήση ουσιών προέρχονται από αυτή την κατηγορία ασθενών.

Ο κ. Ίκκος θα αναφερθεί στις ψυχοπαθολογικές εκείνες καταστάσεις που το ψυχικό δυναμικό εκφράζεται μέσα από το σύμπτωμα του σωματικού πόνου. Η σωματοποίηση είναι μια κατάσταση που πολλές φορές δημιουργεί προβλήματα διαφορικής διαγνωστικής από σωματικά νοσήματα.

Ο κ. Μπούρας θα αναφερθεί σε ένα θέμα που σε όλες τις χώρες βρίσκεται στο προσκήνιο της επικαιρότητας, δηλ. στην οργάνωση και διοίκηση υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Για τη χώρα μας το θέμα αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία μια που η επιχειρηθείσα "ψυχιατρική μεταρρύθμιση" δεν έχει ολοκληρωθεί και σήμερα κινδυνεύει να ναυαγήσει λόγω της εν τω μεταξύ εμφανισθείσης οικονομικής κρίσης. Ας σημειωθεί ότι σε περιόδους οικονομικής κρίσης, οι υπηρεσίες που θίγονται περισσότερο είναι οι υπηρεσίες παροχής ψυχολογικής υποστήριξης και θεραπείας (πράγμα που θα πρέπει να αποτραπεί στην περίπτωση της χώρας μας ώστε να μην πάει χαμένη η μέχρι τώρα προσπάθεια).

Ο Καθηγ. Γεωργ. Χριστοδούλου, επιτ. πρόεδρος της Εταιρείας μας και Πρόεδρος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ψυχικής Υγείας θα μιλήσει με θέμα "Ζώντας με τη Σχιζοφρένεια" που είναι το θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας για το 2014. Σημειώνεται ότι η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία σε συνεργασία με την Παγκόσμια Ομοσπονδία Ψυχικής Υγείας οργανώνει Διεθνές Συνέδριο με αυτό το θέμα από 9 έως 11 Οκτωβρίου 2014 στην Αθήνα (www.wfmh2014.gr) που θα περιλαμβάνει και τον επίσημο εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας που θα γίνει στην Αίθουσα Τελετών του Πανεπιστημίου Αθηνών στις 10 Οκτωβρίου 2014.

Στο θέμα των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης στη ψυχική υγεία θα αναφερθούν αρκετοί ομιλητές και η όλη προβληματική θα καλυφτεί διεξοδικά σε δυο στρογγυλές τράπεζες και σε άλλες παρουσιάσεις. Υπάρχουν ορισμένες διαφοροποιήσεις σε σχέση με το μέγεθος των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης, ιδιαιτέρως όσον αφορά στις αυτοκτονίες, που θα συζητηθούν διεξοδικά στο Συνέδριο.

Στο Συνέδριο θα γίνει αναφορά και σε σημαντικά τρέχοντα ζητήματα της Ψυχιατρικής, όπως είναι η ανάγκη για χρησιμοποίηση της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας ως συμβούλου της Πολιτείας σε θέματα ψυχικής υγείας, της επανασύστασης της Επιτροπής Ψυχικής Υγείας του ΚΕΣΥ, το θέμα της οροφής (πλαφόν) στη χορήγηση φαρμάκων, το θέμα της υποχρηματοδότησης της ψυχικής υγείας και της συνεπούς και αποδοτικής αξιοποίησης των πόρων, το θέμα της τομεοποίησης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και της ολοκλήρωσης της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. 

Ένα άλλο σημαντικό θέμα που θα θιγεί στο Συνέδριο είναι το θέμα κόστους/οφέλους στη χρηματοδότηση υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι η χρηματοδότηση της θεραπείας και ιδίως της πρόληψης στον τομέα της ψυχικής υγείας δεν έχουν μόνο επιστημονική, ηθική και ανθρωπιστική σημασία αλλά και οικονομική σκοπιμότητα (σχέση κόστους/οφέλους. Το άμεσο και έμμεσο κόστος ανά ασθενή αυξάνει όταν υποθεραπεύεται και όταν δεν εφαρμόζονται πολιτικές ψυχιατρικής πρόληψης.