Κατάσχεση περιουσίας του Δημοσίου με διαταγή πληρωμής για οφειλές σε ιδιώτες

ΙΩΑΝΝΑ ΜΑΝΔΡΟΥ - ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Φωτιές έχει ανάψει στην κυβέρνηση και στο οικονομικό επιτελείο νομοθέτημα-βόμβα, που έχει έτοιμο το υπουργείο Δικαιοσύνης σε υποχρεωτική εφαρμογή κοινοτικής οδηγίας. Προβλέπει, για πρώτη φορά, έκδοση διαταγής πληρωμής κατά του Δημοσίου και κατασχέσεις της περιουσίας του αν δεν πληρώνει τις υποχρεώσεις του σε ιδιώτες.

Το σχέδιο νόμου

Το νομοσχέδιο που περιλαμβάνει 12 άρθρα δίνει τη δυνατότητα σε όσους χρωστάει το Δημόσιο, να στραφούν για την είσπραξη των απαιτήσεών τους κατά του Δημοσίου με δικαστική απόφαση (διαταγή πληρωμής) που εκτελείται εδώ και τώρα! Δηλαδή άμεσα, ενώ σε περίπτωση μη είσπραξης των οφειλόμενων, δρομολογείται διαδικασία κατάσχεσης δημόσιας περιουσίας.

Οι ρυθμίσεις αυτές που έπρεπε να έχουν από χρόνια γίνει νόμος του κράτους –καθώς η κοινοτική οδηγία που τις προβλέπει και ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός Κανονισμός ισχύουν από το 2004– αποτελούν ισχυρότατο όπλο πίεσης στο Δημόσιο για να πληρώσει άμεσα τεράστια χρηματικά ποσά, που οφείλει σε προμηθευτές του αλλά και σε χιλιάδες επιχειρηματίες που συναλλάσσονται για διάφορους λόγους με το κράτος. Εξαιρούνται ρητά οι απαιτήσεις που προέρχονται από φορολογικές υποχρεώσεις, όπως, για παράδειγμα, επιστροφή φόρων ή καταβολή ΦΠΑ.

Η ανάγκη της συγκεκριμένης νομοθετικής ρύθμισης, η οποία για λόγους ευνόητους έχει καθυστερήσει, περιλαμβάνεται στις βασικές υποχρεώσεις της χώρας μας, καθώς αποτελεί ένα από τα βασικά άρθρα του λεγόμενου τελευταίου Μνημονίου (νόμος 4152 του 2013). Με δεδομένη την οικονομική αδυναμία του κράτους να πληρώσει υποχρεώσεις εκατομμυρίων ευρώ προς ιδιώτες από διάφορου τύπου συμβάσεις που έχουν υπογραφεί, οι ρυθμίσεις για έκδοση διαταγής πληρωμής κατά του Δημοσίου είχε παραπεμφθεί τα τελευταία χρόνια στις ελληνικές καλένδες.

Η πίεση όμως που έχει ασκηθεί τόσο από την τρόικα όσο και από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την εφαρμογή των εν λόγω ρυθμίσεων, έχει αναγκάσει την κυβέρνηση να επιχειρήσει να συμμορφωθεί τουλάχιστον σε νομικό επίπεδο, ανοίγοντας παράλληλα τον ασκό του Αιόλου στις διεκδικήσεις χιλιάδων που περιμένουν «λαμβάνειν» από το δημόσιο ταμείο.

Επιπροσθέτως, ο κίνδυνος να επιβληθεί στη χώρα μας βαρύ πρόστιμο από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για μη συμμόρφωση στην Οδηγία αλλά και οι ισχυρές πιέσεις των χιλιάδων πολιτών και επιχειρήσεων που τους χρωστάει το Δημόσιο, προσμετρήθηκαν από την κυβέρνηση που προχώρησε στη σύνταξη του νομοσχεδίου.

Τι προβλέπεται

Ειδικότερα με τις διατάξεις του νομοθετήματος προβλέπεται διαδικασία έκδοσης διαταγής πληρωμής –που εκτελείται άμεσα– κατά του Δημοσίου για οφειλές που προέρχονται από συμβάσεις προμηθειών, παροχής υλικών ή άλλες και οι οποίες έχουν εκτελεστεί. Η διαταγή πληρωμής κατά του Δημοσίου προβλέπεται ότι θα εκδίδεται μόνον όταν οι απαιτήσεις των πολιτών ή των επιχειρήσεων είναι «εκκαθαρισμένες και μη αμφισβητούμενες». Το ανώτατο χρονικό διάστημα για την έκδοση της διαταγής πληρωμής προβλέπεται σε 90 ημέρες από τη στιγμή που υποβληθεί η σχετική αίτηση στο αρμόδιο δικαστήριο.

Διαταγές πληρωμής για χρέη προβλέπεται ότι μπορούν να εκδοθούν τόσο κατά του Δημοσίου, όσο και κατά των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και κατά Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου. Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (κυρίως τα νοσοκομεία) είναι που έχουν τις σημαντικότερες υστερήσεις στην πληρωμή προμηθευτών και γενικά συναλλασσόμενων πολιτών ή επιχειρήσεων. Η έκδοση της διαταγής πληρωμής κατά του Δημοσίου, των ΟΤΑ ή των ΝΠΔΔ, σημαίνει άμεση εκτέλεση της απόφασης για καταβολή των ποσών που οφείλονται και βεβαίως τη δρομολόγηση διαδικασιών κατάσχεσης δημόσιας περιουσίας.

Στο νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης περιλαμβάνονται επιμέρους διατάξεις για τον τρόπο που μπορεί το Δημόσιο να προστατεύεται από περιπτώσεις προμηθευτών του ή εργολάβων που δεν έχουν εκπληρώσει πλήρως και με απόλυτη νομιμότητα τις συμβατικές υποχρεώσεις που είχαν αναλάβει προς το Δημόσιο, προκειμένου να μη βρεθεί αντιμέτωπο με πληρωμές που δεν είναι δικαιολογημένες.

Κρίσιμο είναι το θέμα ποια περιουσία του Δημοσίου μπορεί να κατασχεθεί σε εκτέλεση διαταγών πληρωμής, αν δεν καταβληθούν τα χρήματα. Από το υπουργείο Δικαιοσύνης διευκρινίζεται ότι κατασχέσεις μπορούν να γίνουν μόνον στην ιδιωτική, λεγόμενη, δημόσια περιουσία και όχι σε κρατικά κτίρια, όπως υπουργεία ή άλλα απαραίτητα για τη λειτουργία της κρατικής μηχανής. Για παράδειγμα, μπορεί να κατασχεθούν ακίνητα που μισθώνει το Δημόσιο ή άλλα που είναι στην ιδιοκτησία του από διάφορες αιτίες.