Δέκα χρόνια µετά τη δραµατική οικονοµική κατάρρευση και την οδυνηρήχρεοκοπία της πλούσιας κατά τα άλλα χώρας τους, οι Αργεντινοί προσέρχονται σήµερα στις κάλπες για να (επαν)εκλέξουν, όπως δείχνουν όλεςοι δηµοσκοπήσεις, τηνΚριστίνα Φερνάντες στην προεδρία. Η δηµοφιλέστατη πολιτικός,χήρα του πρόωρα χαµένου «σωτήρα» της Αργεντινής Νέστορ Κίρσνερ, κατεβαίνει κυριολεκτικά χωρίς αντίπαλο, αφού ακόµη και οι επικριτές της αναγνωρίζουν πως αντικατέστησε επάξια τον σύζυγό της στο τιµόνι της χώρας, επιµένοντας σε φιλολαϊκές πολιτικές και αποκρούοντας ως τώρα σθεναρά τις προσπάθειες των ξένων «ενδιαφεροµένων» να παρασύρουν ξανά τη χώρα πίσω στο «µαντρί» του διεθνούς δανεισµού και τηςνεοφιλελεύθερης οικονοµικής «ορθοδοξίας»που λίγο έλειψε να την καταστρέψει.Ποια είναι η πραγµατική οικονοµική και κοινωνική κατάσταση στη σηµερινή Αργεντινή, δέκα χρόνια µετά την τραγωδία; Πώς µπόρεσαν οι κάτοικοι της «χώρας του ασηµιού», όπως τη βάπτισαν οι πρώτοι ισπανοί «κονκισταδόρες», να ορθοποδήσουν και να επιστρέψουν στην ανάπτυξη µετά τη χρεοκοπία; Ποιες προκλήσεις αντιµετωπίζουν σήµερα και τι διδάγµατα µπορεί να αντλήσει από τα παθήµατά τους η… οµοιοπαθής Ελλάδα; Μια απλή µατιά στους αριθµούς δείχνει ότι η επιλογή του µακαρίτη Κίρσνερ να κρατήσει τη χώρα «έξω από το µαντρί» και να επικεντρώσει όλες τις δυνάµεις του αργεντίνικου έθνους στην ανάκαµψη της εγχώριας παραγωγής και στη δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας, σε συνδυασµό µε αυστηρό έλεγχο των εισαγωγών και των εξαγωγών, επιβραβεύθηκε µε τον καλύτερο τρόπο. Η µεγάλη αύξηση των δηµοσίων δαπανών, οι επιδοτήσεις και ο ισχυρός κρατικός έλεγχος στην οικονοµία και στις κινήσεις κεφαλαίων – το «el modelo», όπως αποκαλούν µονολεκτικά τη στρατηγική αυτή – κάθε άλλο παρά υπονόµευσαν την ανάκαµψη, όπως διαβεβαίωναν πως θα συνέβαινε τα αδιόρθωτα «παιδιά από το Σικάγο».
Όχι µόνο η Αργεντινή ανέκαµψε επιτυγχάνοντας εξαιρετικούς ρυθµούς ανάπτυξης, αλλά χάρη στη διεθνή αποµόνωσή της και στο στάτους πιστωτικού «παρία» απέφυγε όλες τις παρενέργειες της διεθνούς χρηµατοοικονοµικής κρίσης του 2008. Και µάλιστα σε τέτοιον βαθµό ώστε εφέτος να αναµένεται αύξηση του ΑΕΠ κατά… 8%, ενώ και για του χρόνου προβλέπεται ανάπτυξη της τάξεως του 5,1%!
Οταν λέµε βέβαια «διεθνή αποµόνωση», εννοούµε την αποµόνωση από το χρηµατοπιστωτικό «στάτους κβο», τους µεγάλους διεθνείς οργανισµούς-δανειστές όπως το ∆ΝΤ και η Παγκόσµια Τράπεζα, που, ως γνωστόν, εκδιώχθηκαν µε τα… ελικόπτερα το 2001 από τη χώρα µαζί µε µεγάλο µέρος του διαπλεκόµενου µαζί τους και µε την ντόπια ολιγαρχική ελίτ πολιτικού προσωπικού, και τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και των ισχυρών ευρωπαϊκών κρατών που εκπροσωπούνται στην πιστωτική «Λέσχη των Παρισίων».
Γιατί στην πραγµατικότητα η Αργεντινή δεν αποµονώθηκε ποτέ. Αντίθετα, αναβάθµισε εντυπωσιακά τους εµπορικούς και άλλους δεσµούς της µε άλλα λατινοαµερικανικά κράτη, όπως η Βραζιλία, η Βενεζουέλα και η Ουρουγουάη, αλλά και µε πιο µακρινούς εταίρους, όπως η Κίνα και η Νότια Κορέα.
Αυτό που έκανε η Αργεντινή ήταν να θέσει εαυτόν εκτός συστήµατος και να ελέγξει πλήρως το εµπορικό της ισοζύγιο, απαιτώντας από τους εταίρους της να πληρώνονται µε αγαθά ίσης αξίας και όχι µε χρήµατα! Είναι µάλιστα χαρακτηριστική η πρόσφατη περίπτωση εισαγωγής µιας µεγάλης παρτίδας νοτιοκορεατικών αυτοκινήτων µε αντάλλαγµα µερικές εκατοντάδες χιλιάδες τόνους του σπουδαιότερου αγροτικού προϊόντος της Αργεντινής, της σόγιας.
Αυτό φυσικά δεν σηµαίνει ότι οι µεγάλες δυνάµεις έχουν σταµατήσει να πιέζουν τη χήρα Κίρσνερ να αποπληρώσει τα χρέη της και να επιστρέψει στο προαναφερθέν «µαντρί»: όσο µένει απ’ έξω, επιµένουν, η Αργεντινή δεν διαθέτει τον «σεβασµό» των άλλων κρατών και απωθεί τους επενδυτές – ή αυτό τουλάχιστον υποστηρίζουν συνεχώς έντυπα όπως οι «Financial Times» και η «Wall Street Journal». Μόνο έτσι, επιµένουν τα κορυφαία οικονοµικά «παπαγαλάκια» του πλανήτη, θα µπορέσει η χώρα να διατηρήσει τους υψηλούς σηµερινούς ρυθµούς ανάπτυξης και να περιορίσει τον «βραχνά» του υψηλού πληθωρισµού, που αναµένεται να αγγίξει εφέτος σε πραγµατικά µεγέθη ως και το 25%, κατατρώγοντας µισθούς και εισοδήµατα.
Η κυβέρνηση του Μπουένος Αϊρες βέβαια το βλέπει διαφορετικά. Οπου σταθεί κι όπου βρεθεί η «πρόεδρος κατά λάθος» – όπως την αποκαλούσαν, επειδή στην ουσία ανέλαβε την ηγεσία λόγω συνταγµατικού κωλύµατος του συζύγου της, ο οποίος είχε ήδη ολοκληρώσει δύο θητείες και δεν µπορούσε να ξανακατεβεί – επιµένει ότι η επιστροφή στην οικονοµική ορθοδοξία και στην «ιερή» για τους µονεταριστές οικονοµολόγους της ∆ύσης καταπολέµηση του πληθωρισµού θα είχε πολύ άσχηµες παρενέργειες σε αυτά που η ίδια θεωρεί ιερά: στην ανάπτυξη, στα υψηλά πρωτογενή πλεονάσµατα, στην ισχυρή αγορά εργασίας και στην προστασία της εγχώριας βιοµηχανικής παραγωγής.
Η προεκλογική «πλατφόρµα» της Φερνάντες-Κίρσνερ είναι χαρακτηριστική: σε µια στιγµή που όλος ο κόσµος σφίγγει το ζωνάρι µε συνεχή µέτρα δηµοσιονοµικής λιτότητας, η λαοπρόβλητη πρόεδρος υποσχέθηκε περαιτέρω αύξηση των δηµοσίων επενδύσεων αλλά και των απευθείας κρατικών επιδοτήσεων σε συγκεκριµένους κλάδους της οικονοµίας. «Θα συνεχίζουµε να κωπηλατούµε ενάντια στο ρεύµα για όσο χρειαστεί για να προστατεύσουµε την αργεντίνικη παραγωγή. (…) Μοναδικός µας στόχος η παράταση της ευηµερίας και η δικαιότερη διανοµή του πλούτου στον πληθυσµό» δήλωσε χαρακτηριστικά πριν από λίγες ηµέρες η σίγουρη νικήτρια των σηµερινών εκλογών.
Το χρονικό της ανηφορικής εξόδου από την κρίση
Η εξουσία στα εκατοµµύρια των ανέργων
Δέκα χρόνια µετά τη λαϊκή εξέγερση και τη στάση πληρωµών στην Αργεντινή, πολλές από τις κρίσιµες λεπτοµέρειες που οδήγησαν στην κρίση, αλλά και οι «θεραπείες» που εφαρµόστηκαν στη συνέχεια παραµένουν άγνωστες στο µη εξειδικευµένο στα οικονοµικά ελληνικό κοινό. Στην πραγµατικότητα η αργεντίνικη κοινωνία µόνο επαναστατική δεν ήταν: αντίθετα υπήρξε για δεκαετίες «ο πιο καλός ο µαθητής» του ∆ΝΤ και των ΗΠΑ, φθάνοντας στο σηµείο να ξεπουλήσει στους ξένους και ντόπιους µεγαλοεπενδυτές το µεγαλύτερο µέρος του εθνικού της πλούτου και κυρίως να συνδέσει το εθνικό της νόµισµα µε το δολάριο – µια εξάρτηση µε ένα ισχυρότερο νόµισµα την οποία πλήρωσε πανάκριβα το 2001. Οταν οι άλλες ισχυρές χώρες της περιοχής, όπως η Βραζιλία, αναγκάστηκαν να υποτιµήσουν τα νοµίσµατά τους µετά την ασιατική κρίση του 1997-98, η Αργεντινή βρέθηκε µε «κλειδωµένη» ισοτιµία. Το οικονοµικό αυτό µοντέλο δηµιούργησε τεράστιο ποσοστό ανεργίας (άνω του 10%) – η πραγµατική ανεργία ανήλθε σε άνω του 25%. Αρκετές επιχειρήσεις πτώχευσαν πετώντας όλο και πιο πολλούς εργαζοµένους στον δρόµο. Η αντίδραση της κυβέρνησης, ακολουθώντας τις συµβουλές του ∆ΝΤ και της Παγκόσµιας Τράπεζας, ήταν η εφαρµογή νέων περικοπών στις δηµόσιες δαπάνες, που φυσικά χειροτέρεψαν την ύφεση.
Η κρίση που ακολούθησε οδήγησε πολλούς µεγαλοκεφαλαιούχους της χώρας να φυγαδεύσουν τα λεφτά τους στο εξωτερικό, σε αντίθεση µε τη µεσαία τάξη της χώρας που στα µέσα ∆εκεµβρίου του 2001 πήγε να σηκώσει χρήµατα από τις ATM των τραπεζών και βρέθηκε προ δυσάρεστης εκπλήξεως, αφού τα λεφτά είχαν κάνει «φτερά». Στην ουσία η κυβέρνηση«πάγωσε» τις τραπεζικές καταθέσεις της εργατικής και της µεσαίας τάξης σε µια προσπάθεια να σώσει το τραπεζικό σύστηµα που κλυδωνιζόταν από τη φυγή κεφαλαίων µιας χούφτας πλουσίων. Αυτή η «µεγάλη ληστεία», όπως την αποκάλεσε στο οµώνυµο ντοκυµαντέρ του ο σπουδαίος αργεντινός σκηνοθέτης Φερνάντο Σολάνας, πυροδότησε τη µεγάλη λαϊκή εξέγερση των επόµενων ηµερών, η οποία ανάγκασε τελικά σε παραίτηση και άτακτη φυγή από τη χώρα τον τότε πρόεδρο Φερνάντο ντε Λα Ρουά. Ηταν η αρχή µιας περιόδου αιµατηρής ακυβερνησίας, κατά την οποία επικράτησαν χάος, λεηλασίες καταστηµάτων και ιδιωτικών περιουσιών.
Το πολιτικό κενό εξουσίας που δηµιουργήθηκε έσπευσαν να το καλύψουν οι οργανώσεις των εκατοµµυρίων πλέον ανέργων, οι Piqueteros, και η συµµαχία των Συνελεύσεων Γειτονιάς. Αυτές οι «από κάτω» δυνάµεις, που εκπροσωπούσαν µεγάλα τµήµατα της πτωχευµένης κοινωνίας, επέβαλαν στην ουσία τη στάση πληρωµών του χρέους προς τους ξένους δανειστές, που άγγιζε τότε τα 100 δισ. δολάρια. Ο προσωρινός πρόεδρος Εντουάρντο Ντουάλτεπροχώρησε στη συνέχεια στο αυτονόητο: την αποσύνδεση από το δολάριο και τη ραγδαία υποτίµηση του πέσο. Ακολούθησε, έναν χρόνο αργότερα, στις 25 Μαΐου 2003, η εκλογή του περονιστή Νέστορ Κίρσνερ στην προεδρία. Ο πρώην διοικητής µιας επαρχίας του µακρινού Νότου της χώρας, άγνωστος στους πολλούς αλλά µε αγωνιστικό παρελθόν στα χρόνια της χούντας, ανέλαβε το έργο της ανοικοδόµησης.
Το… εθελοντικό (όποιος θέλει, οι άλλοι… δεν θα πάρουν τίποτε!)
«κούρεµα» των οµολόγων ως και 70%, η ανάκαµψη της οικονοµίας (τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκε µε ρυθµό από 7% ως 9% ετησίως), η δηµιουργία εκατοµµυρίων νέων θέσεων εργασίας και η εφαρµογή σειράς κοινωνικών προγραµµάτων για την καταπολέµηση της δοµικής ανεργίας και της φτώχειας είναι το σηµαντικότερο «κληροδότηµα» του Κίρσνερ, που έφυγε ξαφνικά πέρυσι ενώ ετοιµαζόταν να επιστρέψει στην προεδρία.
«Η Αργεντινή παρέµεινε όρθια»
«Ο κόσµος είναι σε ελεύθερη πτώση και ποιος ξέρει πού θα καταλήξει. Το 2009 πολλοί ειδικοί προεξόφλησαν πως θα καταστραφούµε, κι όµως η Αργεντινή παρέµεινε όρθια, έχοντας τον καλύτερο κατώτατο µισθό στη Λατινική Αµερική και εξυπηρετώντας το υπόλοιπο χρέος της. Σε έναν κόσµο που µοιάζει να καταρρέει προς µια γενικευµένη χρεοκοπία, η Αργεντινή έχει έναν από τους χαµηλότερους λόγους χρέους προς ΑΕΠ στον κόσµο»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου