Σπατάλη δισεκατομμυρίων από την υπερσυνταγογράφηση

Της Πεννυς Mπουλουτζα

Μπορεί ένας γιατρός να γράφει 100 συνταγές φαρμάκων την ημέρα; Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα -όπου όλο το σύστημα γύρω από το φάρμακο χαρακτηρίζεται από ασυδοσία, με αποτέλεσμα ο τομέας υγείας να έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης για τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό- μπορεί. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια Ευρώπης στην κατανάλωση φαρμάκων, με δημόσια φαρμακευτική δαπάνη που έφτασε το 2009 να είναι διπλάσια σε σχέση με «ισοδύναμα» σε πληθυσμό κράτη της Δύσης όπως π.χ. το Βέλγιο: 5,28 δισ. ευρώ έναντι 2,5 δισ. ευρώ αντίστοιχα. Και παρά τις επιβεβλημένες από την πολιτική του Μνημονίου παρεμβάσεις για μείωση της δαπάνης, το 2010 οι γιατροί «έγραψαν» για ασφαλισμένους φάρμακα αξίας 4,5 δισ. ευρώ και το 2011 αξίας 4,1 δισ. ευρώ!

Το κρίσιμο διάστημα ήταν η περίοδος 2000 - 2009. Στο ΙΚΑ η αντίστοιχη δαπάνη αυξήθηκε πάνω από 400% το διάστημα αυτό (από 583 εκατ. ευρώ άγγιξε τα 2,4 δισ. ευρώ) και στον ΟΓΑ κατά 450% (από 279 εκατ. σε 1,2 δισ. ευρώ). Το 2009 η συνολική φαρμακευτική δαπάνη έφτασε τα 8,4 δισ. ενώ η Ισπανία των 47 εκατομμυρίων είχε 12 δισ. ευρώ! Σε σχέση με χώρες όπως Σουηδία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Δανία, η Ελλάδα ξόδεψε το 2009 περί τα 4 δισ. ευρώ περισσότερα! Την ίδια χρονιά, διακινήθηκαν από την Ομοσπονδία Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδος (ΟΣΦΕ) 434 εκατ. κουτιά φαρμάκων. Η μέση αξία ανά πωληθέν τεμάχιο στην Ελλάδα ήταν 11,4 ευρώ έναντι 8,23 ευρώ του μέσου όρου της Ε.Ε. Το 2011 στην Ελλάδα η μέση τιμή έπεσε στα 9,40 ευρώ -πάλι υψηλότερη από τον μέσο όρο της Ε.Ε.- και διακινήθηκαν 412 εκατ. κουτιά.

Σε κάθε προσπάθεια μείωσης της τιμής των φαρμάκων η απάντηση είναι έτοιμη: η υποκατάστασή τους με ακριβότερα. Ετσι, από 23,80% μείωση των τιμών το 2010 έναντι του 2009, ένα ποσοστό της τάξης 7,85% «ανακτήθηκε» πέρυσι λόγω της υποκατάστασης. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Lipitor για τη χοληστερίνη. Το 2009, το φάρμακο που κυκλοφορεί σε τρεις μορφές (10 mg, 20 mg και 40 mg με 10 χάπια ανά κουτί και μέση αξία κουτιού 10,42 ευρώ) πούλησε στην Ελλάδα 6,4 εκατ. κουτιά. Μόλις έληξε η πατέντα του, κυκλοφόρησαν αμέσως 24 αντίγραφα μόνο των 40 mg, με 28 δισκία το κουτί και μέση αξία 18,42 ευρώ. Το 2011, το πρωτότυπο πούλησε 6,17 εκατ. κουτιά και τα αντίγραφά του άλλες 600.000 κουτιά!

Στον διαβήτη επί 47 χρόνια είναι πρώτο φάρμακο επιλογής το Glucophage με τιμή 2,32 ευρώ. Πριν από 4-5 έτη κυκλοφόρησε το Eucreas -φάρμακο που εμπεριείχε το Glucophage και μία άλλη δραστική ουσία- με τιμή 130 ευρώ (πέρυσι έπεσε στα 58 ευρώ) και το οποίο γρήγορα «υιοθετήθηκε» από πολλούς γιατρούς, παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει μελέτη για τη σχέση κόστος-όφελος του νέου φαρμάκου έναντι του παλαιού. Διαχρονικά, κομβικό σημείο είναι ο γιατρός.

Στην Ελλάδα, ο γιατρός συχνά επιλέγει να γράφει στις συνταγές το πιο ακριβό φάρμακο. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα που ανέφερε στην «Κ» ψυχίατρος: «Μπορώ να γράψω για έναν ασθενή με σχιζοφρένεια μηνιαία συνταγή αξίας 500 ευρώ. Εναλλακτικά, μπορώ να γράψω στον ίδιο ασθενή συνταγή με φάρμακα στο ένα δέκατο του κόστους και με μικρή διαφορά στην αποτελεσματικότητά τους». Επίσης ο γιατρός συνήθως χρησιμοποιεί στο ακέραιο τη δυνατότητα που του δίνεται να γράφει έως 3 διαφορετικά φάρμακα ανά συνταγή. Την «τιμητική τους» έχουν τα συνοδά φάρμακα για να προλάβουν «τυχόν» παρενέργειες βασικών φαρμάκων. Τα συνοδά «ευθύνονται» για πάνω από ένα δισ. ευρώ δημόσια φαρμακευτική δαπάνη.

Στην Ελλάδα, ο γιατρός που ασκεί αυτές τις «μεθόδους» έχει καλές σχέσεις με τις φαρμακευτικές εταιρείες. Οπως ανέφερε στην «Κ» υψηλόβαθμο στέλεχος του χώρου, «βλέπεις γιατρούς να γράφουν σε όλους τους ασθενείς το ίδιο φάρμακο. Ο έλεγχος δεν είναι εύκολος, παρά το γεγονός ότι οι καταγγελίες για «δωράκια» εταιρειών είναι πολλές. Ενας τρόπος να τους ελέγξεις είναι να συγκρίνεις στοιχεία συμμετεχόντων σε συνέδρια που διοργανώνουν φαρμακευτικές εταιρείες. Το πιο απλό είναι το ιατρικό συνέδριο, αφού συνήθως η συναλλαγή εμπεριέχει ταξίδια αναψυχής στο εξωτερικό έως και επιπλώσεις σπιτιού ή ακόμα και ενοικίαση αυτοκινήτων με leasing».