Η νέα ευκαιρία της ΠΦΥ

ΤΟ ΒΗΜΑ. Επί 30 χρόνια τα «πιράνχας της υγείας» (για να θυμηθούμε τον Αλέκο Παπαδόπουλο) εμποδίζουν, με αδιαφανείς μεθοδεύσεις, την ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ), την ένταξη του ΙΚΑ στο ΕΣΥ και τη δημιουργία των αστικών Κέντρων Υγείας (1988, 1997, 2003 και όχι μόνο). Η δημοσίευση της Επιστημονικής Έκθεσης της ομάδας υπό τον Κυριάκο Σουλιώτη ανοίγει για άλλη μια φορά το διάλογο για το θέμα. Η έκθεση παρουσιάζει τις επιλογές που υπάρχουν τόσο στο οργανωτικό - διοικητικό σκέλος της ΠΦΥ όσο και στο λειτουργικό, αλλά αφήνει την επιλογή στο υπουργείο Υγείας. Η έκθεση της ομάδας της Task Force που επίσης δημοσιεύθηκε την προηγούμενη εβδομάδα δείχνει στην ίδια κατεύθυνση, παρά τις διαφορές τους. Ας δούμε όμως τα δυο αυτά σκέλη.

Η οργανωτική - διοικητική δομή

Η σύγχρονη οργάνωση των υπηρεσιών υγείας υιοθετεί (περίπου από το 1990) τον διαχωρισμό του «αγοραστή» των υπηρεσιών υγείας από το «προμηθευτή ή πάροχο». Αυτήν την επιλογή πρέπει να υιοθετήσει η κυβέρνηση: Ο ΕΟΠΥΥ να περιοριστεί και να επικεντρωθεί στον ρόλο του αγοραστή των υπηρεσιών. Στη νοσοκομειακή φροντίδα ήδη ισχύει: πληρώνει τα νοσήλια στα δημόσια νοσοκομεία και συνάπτει συμβάσεις με τις ιδιωτικές κλινικές, αλλά το κάνει γραφειοκρατικά, όχι με κριτήρια αποτελεσματικότητας και κόστους, όπως θα έπρεπε.

Δεν ισχύει για την ΠΦΥ: Εκεί έχει διπλό ρόλο. Λειτουργεί ως «αγοραστής», έχοντας τις συμβάσεις με τους ιδιώτες που κληρονόμησε από τον ΟΠΑΔ και τα άλλα αντίστοιχα ασφαλιστικά ταμεία. Παράλληλα, λειτουργεί ως «πάροχος», διατηρώντας την ευθύνη διοίκησης και λειτουργίας των πολυϊατρείων που ήταν στο ΙΚΑ. Με τον διαχωρισμό των ρόλων, τα πολυϊατρεία θα πρέπει να αποσπαστούν από τον ΕΟΠΥΥ και να ενταχθούν στις Διοικήσεις των Υγειονομικών Περιφερειών (ΥΠΕ). Για την ενοποίηση της ΠΦΥ, πρέπει επίσης να ενταχθούν απευθείας στις ΥΠΕ και τα υπάρχοντα (μη αστικά) Κέντρα Υγείας. Οι όροι χρηματοδότησης βρίσκονται (σχετικά) εύκολα. Όσο για τους ιατρούς του ΙΚΑ θα πρέπει να αλλάξουν εργοδότη, αλλά δεν υπάρχει λόγος να αλλάξουν σχέσηεργασίας: ας διατηρήσουν το 4ωρο στο πολυϊατρείο παράλληλα με το ιδιωτικό ιατρείο. Η άποψη ότι επειδή θα ανήκουν πλέον στο ΕΣΥ θα πρέπει να έχουν την ίδια απασχόληση (πλήρης και «περίπου» αποκλειστική) δεν αντέχει σε μια ειλικρινή θεώρηση των όσων ισχύουν στην πραγματικότητα!

Η δημιουργία υπηρεσιών Οικογενειακής Ιατρικής

Όμως το διοικητικό οικοδόμημα δεν ενδιαφέρει τον κόσμο. Ο κόσμος αναζητά απλά πράγματα: εύκολη πρόσβαση και συνέχεια στη φροντίδα. Το ερώτημα εδώ είναι: Υπάρχει εφικτή, βιώσιμη και οικονομική λύση σε αυτό το ζητούμενο; Η απάντηση βρίσκεται στο Πρόγραμμα Υγείας του ΠαΣοΚ του 2007: Οι Μονάδες Οικογενειακής Ιατρικής (ΜΟΙ), στελεχωμένες με γενικούς-οικογενειακούς ιατρούς, παθολόγους και παιδιάτρους, νοσηλευτές και (ελάχιστο) διοικητικό προσωπικό. Σύμφωνα με εκείνο το (επίσης εγκαταλειμμένο) σχέδιο, οι ΜΟΙ είναι απλωμένες σε όλο τον αστικό χώρο και, εκτός από το σημείο -προαιρετικής- πρώτης επαφής, παρέχουν 24ωρη κάλυψη, κατ' οίκον νοσηλείακαι πρόληψη. Οι υπηρεσίες αυτές δεν παρέχονται στις πόλεις, αλλά τις παρέχουν, έστω με πολλές ελλείψεις, τα μη αστικά Κέντρα Υγείας. Για τα 6 εκατ. των κατοίκων των πόλεων, χρειάζονται περίπου 600 Μονάδες Οικογενειακής Ιατρικής με 3.600 γιατρούς. Διευκρινίζεται ότι η δημιουργία τους δεν σημαίνει ότι θα αλλάξει η λειτουργία των πολυϊατρείων «του ΙΚΑ» και των συμβασιούχων ιδιωτών ιατρών, αντίθετα θα αναβαθμιστεί ο ρόλος τους. Το κόστος το οποίο έχει υπολογιστεί στα 300 εκατομμύρια € ή 50€ κατά ασφαλισμένο κατ' έτος, θα αποσβεστεί κατ' αρχάς από τη μείωση της αθρόας και συχνά άσκοπης προσέλευσης στα Επείγοντα των νοσοκομείων. Αν η τρόικα έχει αντιρρήσεις για το κόστος, ας δει τι λένε οι ξένοι εμπειρογνώμονες στην έκθεση της Task Force.

Το νόθο, πλην όμως ταλαντούχο, παιδί της μεταρρύθμισης

Επί 30 χρόνια, όλοι οι υπουργοί Υγείας και όλα τα πολιτικά κόμματα υπόσχονται «να φτιάξουν την ΠΦΥ» αλλά δεν έχει γίνει τίποτε. Γι' αυτό συχνά αναφέρομαι στη ΠΦΥ ως το «νόθο παιδί της μεταρρύθμισης»: όλοι το θυμούνται και το λυπούνται, αλλά κανείς δεν αναλαμβάνει να το αναθρέψει.

Οι συνθήκες για να αναλάβει το υπουργείο Υγείας την ευθύνη του και να δημιουργήσει μια ολοκληρωμένη, ενιαία και αποτελεσματική ΠΦΥ στη χώρα φαίνεται να έχουν ωριμάσει. Θα το τολμήσει; Θα υιοθετήσει το νόθο, πλην όμως ταλαντούχο, αυτό παιδί; Θα ανταποκριθεί στις προσδοκίες του κόσμου ή θα υποκύψει για άλλη μια φορά στις απαιτήσεις των συντεχνιών; Ίδωμεν!

Ο κ. Τάσος Φιλαλήθης είναι καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.