ΦΟΒΟΥ ΤΟΥΣ ΔΑΝΑΟΥΣ ΚΑΙ ΔΩΡΑ ΦΕΡΟΝΤΑΣ ΚΑΙ Η ΤΟΜΕΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟ «ΣΤΟΜΑ ΤΟΥ ΛΥΚΟΥ»;
Τον περασμένο Ιούλιο η υφυπουργός Υγείας και ο εντεταλμένος Διοικητής των δυο ψυχιατρείων (ΨΝΑ και Δρομοκαϊτειο) είχαν ανακοινώσει ότι, στα τέλη Αυγούστου, θα γνωστοποιούσαν σε ποιά γενικά νοσοκομεία θα μεταφέρονταν οι 15 ψυχιατρικές κλινικές των δυο ψυχιατρείων, έτσι ώστε η «μεταρρύθμιση» (διακηρυσσόμενη και εννοούμενη ως απλή μετακόμιση κλινικών από το άσυλο στο γενικό νοσοκομείο) να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τον Ιούνιο του 2015, σύμφωνα και με το σύμφωνο Αντόρ- Λυκουρέντζου (αντίστοιχες διεργασίες προωθούνταν και στο ΨΝΘ).
Ξεκίνησε μια σειρά επισκέψεων σε διάφορα γενικά νοσοκομεία από «τεχνικό κλιμάκιο», με επικεφαλής τον Διοικητή των δυο ψυχιατρείων, σε διάφορους χώρους αυτών των νοσοκομείων, με σχεδόν καθημερινή ανάρτηση στο διαδίκτυο φωτογραφιών του «τεχνικού κλιμακίου» έξω από αυτούς τους «εντός ολίγου έτοιμους για υποδοχή κλινικών» χώρους, με την αγωνία να «φουντώνει», αλλά και με γενικευμένη την αντίδραση (αν και, συχνά, από διαφορετικές αφετηρίες) από μεριάς εργαζομένων, ασθενών, οικογενειών και της ευρύτερης κοινωνίας.
Οι σύμμαχοι του εγχειρήματος μετρημένοι στα δάκτυλα… σε μια διαρκή προσπάθεια να συγκαλύπτουν την συμπόρευσή τους με τις διαδικασίες και την ετοιμότητά τους για μετακόμιση.
Είμαστε στα τέλη του Οκτώβρη και αυτή η φουριόζα προετοιμασία της μετακόμισης έχει βαθμιαία εξατμιστεί σε μια «σιγή ιχθύος». Η πολιτική αβεβαιότητα (επικρεμάμενες εκλογές κλπ) έχει παίξει σίγουρα το ρόλο της, αλλά όχι μόνο.
Με τον ίδιο τρόπο, τον περασμένο Μάρτιο, μια κλειστή διαχειριστική ομάδα, υπό τον άμεσο έλεγχο του Διοικητή, επιμελείται της επιλογής των πιο «λειτουργικών» νοσηλευομένων στο γηροψυχιατρικό τμήμα του ΨΝΑ και της ταχείας μεταφοράς τους σε κενές θέσεις οικοτροφείων των ΜΚΟ (σε μια διατεταγμένη επιστράτευση των ΜΚΟ προς επίτευξη του στόχου), με τους εναπομείναντες (περίπου το 50% το αρχικού αριθμού) «λιγότερο λειτουργικούς», κατάκοιτους κλπ, να παραμένουν, όλοι μαζί, σε ένα από τα γηροψυχιατρικά τμήματα (καθώς το άλλο έκλεισε), χωρίς κανένα πλάνο, χωρίς καμιά ορατή προοπτική για μετάβαση σε κατάλληλο και αξιοπρεπή χώρο μέσα στην κοινότητα.
Το αποτέλεσμα: ο αριθμός των ασθενών μέσα στο ΨΝΑ μειώθηκε, αλλά τίποτα δεν άλλαξε - το αντίθετο, τα πράγματα έχουν γίνει χειρότερα, όχι μόνο γιατί οι ιδρυματικές πρακτικές ουδόλως αμφισβητήθηκαν (αλλά, αντιθέτως, εντάθηκαν), αλλά και λόγω της προϊούσας δραματικής υποστελέχωσης του ψυχιατρείου και της συσσώρευσης νοσηλευομένων με όλο και πιο πολύπλοκα προβλήματα.
Το ίδιο συνέβη και με την μεταφορά των κλινικών και το «κλείσιμο του ψυχιατρείου» : ένας κλειστός κύκλος εμπίστων, μια «ομάδα κρούσης» (task force) ανέλαβε το σχεδιασμό και την υλοποίηση, εν κρυπτώ, χωρίς καμιά συμμετοχική διαδικασία και, μπροστά στην αδυναμία, τα αδιέξοδα και το λίμνασμα της υλοποίησης του «κλεισίματος», πάλι εν κρυπτώ, διαλογίζεται και αναζητά διεξόδους με σχέδια επί χάρτου, κατακερματισμένα, που αντανακλούν τον κατακερματισμένο και ανερμάτιστο χαρακτήρα μιας (έλλειψης) πολιτικής ψυχικής υγείας, που είναι αυστηρά λογιστικού χαρακτήρα, δομημένη από τα νεοφιλελεύθερα προτάγματα της με κάθε τρόπο μείωσης (έως εκμηδένισης) του κόστους για ό,τι αφορά ανάγκες (κοινωνικές, θεραπευτικές κλπ)των πιο αδύναμων κοινωνικών στρωμάτων.
Η βιασύνη και η προχειρότητα στο μεγαλείο της : για το πού θα γίνει το δικαστικό ψυχιατρείο/φυλακή (στο Δαφνί, στο Δρομοκαϊτειο, στο πρώην ψυχιατρείο της Πέτρας Ολύμπου, και θα γίνουν ένα, δυο ή τρία), για το τι θα γίνει με τους «χρόνιους» που μας
απομένουν και δεν ξέρουμε τι να τους κάνουμε… για το κάθε τι.
Ετσι πρόκυψε τώρα και η αναδιάρθρωση του συστήματος ψυχιατρικής εφημερίας στο λεκανοπέδιο συνδυασμένη με την τομεοποίηση! «Το νέο εφημεριακό ψυχιατρικό σύστημα πρέπει να ακολουθήσει τις αρχές της τομεοποίησης», «προκειμένου να διασφαλιστεί για πρώτη φορά, η συνέχεια στη φροντίδα των ασθενών», δηλώνει ο Διοικητής των δυο ψυχιατρείων Π. Θεοδωράκης.
Τόσο καιρό που, από πλήθος πλευρές, του τονιζόταν ότι η τομεοποίηση είναι το πρώτο και ουκ άνευ βήμα για την όποια κίνηση «κλεισίματος των ψυχιατρείων» (ως ξεπεράσματος και όχι ως κατάργησης) ο Διοικητής των δύο ψυχιατρείων κώφευε. Τώρα, ξαφνικά, αναλαμβάνει (πάλι μέσω task force) να κάνει την τομεοποίηση του λεκανοπεδίου και κάποια στιγμή να την ανακοινώσει. Το γεγονός ότι η τομεοποίηση, θεμελιώδης παράμετρος του όποιου σοβαρού μεταρρυθμιστικού εγχειρήματος, συνδέεται με το σύστημα εφημέρευσης, αφενός και ο σχεδιασμός της εν κρυπτώ, αφετέρου, δείχνουν τον, για μιαν ακόμη φορά, ψευδεπίγραφο χαρακτήρα των διακηρύξεων του Π. Θεοδωράκη. Κι΄ αν αναφερόμαστε σ΄ αυτόν, τον διορισμένο από την δικομματική κυβέρνηση Διοικητή, ονομαστικά, είναι όχι μόνο λόγω της στενής και απευθείας (επιτελικού χαρακτήρα) διασύνδεσής του με την εκάστοτε ηγεσία του Υπουργείου (Αδωνι, Βορίδη), αλλά και γιατί, λόγω της διάλυσης όλων των υπηρεσιών/μηχανισμών της Ψυχικής Υγείας στο Υπουργείο, είναι αυτός που, μαζί με μια μικρή ομάδα, σχεδιάζει, αποφασίζει, υλοποιεί...
Είναι γνωστά τα αδιέξοδα, η αθλιότητα και οι πανομοιότυπες πρακτικές που επικρατούν στις ψυχιατρικές κλινικές των γενικών νοσοκομείων όπως και στα ψυχιατρεία. Η περίπτωση του Ευαγγελισμού, που ήλθε πρόσφατα στη δημοσιότητα, αφορά, στον ένα ή τον άλλο βαθμό, όλα τα γενικά νοσοκομεία και από πολύ παλιά. Το εγχείρημα της μεταφοράς των κλινικών από τα ψυχιατρεία στα γενικά νοσοκομεία θα ήταν απλώς μια επανάληψη του υπάρχοντος και μάλιστα, σε χειρότερη μορφή.
Είναι γνωστή και η πίεση να βρεθεί μια «λύση» στις περιπτώσεις που τα ράντζα φτάνουν να «βγαίνουν από τα παράθυρα» και ο προς εισαγωγή ασθενής παραμένει τη νύχτα στα «επείγοντα», μέχρι να μεταφερθεί στην ψυχιατρική κλινική που θα εφημερεύει την επόμενη μέρα.
Και οι «λύσεις» αυτές «παίζουν» από το ξεφόρτωμα των ακούσιων εισαγωγών από τα γενικά νοσοκομεία (κάποια από αυτά εξακολουθούν να μη δέχονται ακούσιες εισαγωγές με το «έτσι θέλω»), στη «μετακύλιση» κάποιων από αυτές σε άλλο νοσοκομείο όταν το εφημερεύον έχει γεμίσει, μέχρι και στην αύξηση των εφημεριών του ΨΝΑ.
Είναι εδώ που μπαίνει στη συζήτηση η τομεοποίηση, ως απάντηση στην κρίση του συστήματος εφημέρευσης, με ολίγον περιτύλιγμα «συνέχειας στην φροντίδα των ασθενών». Η τομεοποίηση είναι ένα πολύ σοβαρό εγχείρημα για να γίνεται αντικείμενο επιδερμικών, κενών περιεχομένου διακηρύξεων για την «φροντίδα των ασθενών».
Η τομεοποίηση δεν είναι μια απλή γεωγραφική κατανομή. Είναι ένα θεραπευτικό πρόταγμα, μια βασική παράμετρος της θεραπευτικής προσέγγισης της υπηρεσίας. Είναι η ανάληψη της ευθύνης για απάντηση σε όλες αδιακρίτως τις ανάγκες ψυχικής υγείας του πληθυσμού μιας ορισμένης περιοχής. Δεν μπορεί με κανένα τρόπο να αναχθεί σε απλή διευθέτηση του ζητήματος της εφημέρευσης, με όσα φραστικά περιτυλίγματα κι’ αν στολιστεί. Η υλοποίησή της σημαίνει, κατ΄ αρχήν, συμμετοχή «από τα κάτω» στο σχεδιασμό της, καθώς και χρόνο στην εφαρμογή της προκειμένου να διευκολυνθεί η αλλαγή της κουλτούρας των λειτουργών και να μπορέσει να λειτουργήσει η λογική του τομέα σε μια πόλη (και σε μια χώρα) όπου ο καθένας είχε μάθει για χρόνια να βρίσκει φροντίδα στη μονάδα που τύχαινε να βρεθεί τη μέρα της εισαγωγής και όχι στις (ανύπαρκτές) υπηρεσίες της «περιοχής που κατοικεί».
Φυσικά, η τομεοποίηση, όπως έχει γίνει σε πολλές περιπτώσεις διεθνώς, δεν προϋποθέτει την μεταφορά της κλινικής από το ψυχιατρείο, αλλά ξεκινάει μέσα από το ψυχιατρείο και, όταν υπάρξουν οι προϋποθέσεις, μεταφέρεται η κλινική εκτός. Είναι «ο τρόπος και όχι ο τόπος» που έχει την πρωτεύουσα σημασία, ιδιαίτερα σε μια χώρα με την δεδομένη κυρίαρχη ψυχιατρική κουλτούρα, όπως η Ελλάδα.
Εκτός, φυσικά, από εξαιρετικά σημαντικά ζητήματα, όπως το μέγεθος των τομέων, η ίδρυση ολοκληρωμένων κοινοτικών υπηρεσιών (ΚΨΥ παντού) κλπ, σημασία έχει εν προκειμένω να κατανοήσουμε (στο βαθμό που στ΄ αλήθεια εννοούμε στο περιεχόμενό της και όχι εν τη ρύμη του λόγου εκστομίζουμε τη λέξη τομεοποίηση), ότι κάθε τομεοποιημένη κλινική θα εφημερεύει σε 24ωρη βάση, άρα χρειάζεται επαρκές ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό για να μπορεί να το κάνει. Ποιά κλινική ψυχιατρείου έχει αυτή τη στιγμή επαρκές προσωπικό για να μπορεί να εφημερεύει σε 24ωρη βάση; Καμιά.
Χωρίς μαζικές προσλήψεις προσωπικού όλων των ειδικοτήτων κάθε κουβέντα για τομεοποίηση, ως προϋπόθεση μιας διαδικασίας μετασχηματισμού και ξεπεράσματος του ψυχιατρείου, αποτελεί καθαρή κοροϊδία.
Διεκδικούμε την τομεοποίηση εδώ και τώρα, αλλά αυτή, για να λειτουργήσει, είναι συνυφασμένη με προσλήψεις εδώ και τώρα. Διαφορετικά, χωρίς αυτές τις προϋποθέσεις, όπως φαίνεται ότι σχεδιάζεται να γίνει, θα χρησιμοποιηθεί και αυτή ως λέξη κενή περιεχομένου (όπως έχουν καταντήσει την «ψυχιατρική μεταρρύθμιση», τα «δικαιώματα», την «καταπολέμηση του στίγματος» και πολλές άλλες), χρήσιμη, πλέον, απλώς ως σερβίρισμα για σκοπούς διαμετρικά αντίθετους από αυτούς που τίθενται από το περιεχόμενό της – ως ένα ακόμη άλλοθι για την περαιτέρω διάλυση της ψυχικής υγείας.
Αλλά τι να λέμε για τα ψυχιατρεία τη στιγμή που υπάρχουν γενικά νοσοκομεία στην Αθήνα (Ερυθρός, Ασκληπιείο Βούλας) με ψυχιάτρους, εδώ και χρόνια, χωρίς να λειτουργεί ψυχιατρική κλινική, ενώ σε νοσοκομεία σε περιοχές που εξυπηρετούνται από την Αθήνα, δεν γίνεται καμιά προσπάθεια για να λειτουργήσουν ψυχιατρικές κλινικές στα εκεί γενικά νοσοκομεία;
Σε κάθε περίπτωση, περιμένουμε με «ανυπομονησία» την ανακοίνωση της «εφημεριακής τομεοποίησης» από το «τεχνικό κλιμάκιο» του κ. Διοικητή και τότε είναι σίγουρο ότι, όχι μόνο θα έχουμε πολλά να πούμε, αλλά, προπαντός, να κάνουμε….
28/10/2014
ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου