Δίκτυο Ψυχικής Υγείας και με Κινητές Μονάδες

Βασιλική Αγγουρίδη - virus.com.gr

Μια μετάβαση στην κοινοτική φροντίδα ψυχικής υγείας σχεδιάζει το Υπουργείο Υγείας, που προωθεί την απομάκρυνση από την ασυλική λογική, μέσω ενός επανασχεδιασμού της πολιτικής για την ψυχική υγεία.

Για αστοχίες και λάθη σχεδιασμού και εφαρμογής, έως σήμερα, των αλλαγών στην Ψυχική Υγεία έκανε λόγο, μιλώντας στο συνέδριο Political Imperatives and Economic Challenges in Times of Crisis, o Αναπληρωτής Υπουργός Υγείας Ανδρέας Ξανθός, παρουσιάζοντας τους άξονες της νέας Ψυχικής Υγείας, όπως τη σχεδιάζει η Αριστοτέλους

«O σχεδιασμός που έγινε ήταν ετεροβαρής και μονόπλευρα προσανατολισμένος στην αποκατάσταση των ψυχικά ασθενών και όχι στην πρόληψη της ψυχικής νόσου», τόνισε, χωρίς να παραλείψει την εγγενή αντίσταση στην αλλαγή που ενυπάρχει στο σύστημα, αλλά και τις επιπτώσεις της κοινωνικοοικονομικής κρίσης. «Δυστυχώς η έννοια της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης τα τελευταία χρόνια διαστρεβλώθηκε, συκοφαντήθηκε, κακοποιήθηκε και χρησιμοποιήθηκε ως πρόσχημα για τη νεοφιλελεύθερη πολιτική, που μόνο στόχο είχε την περιστολή των δημόσιων δαπανών για την ψυχική υγεία», ανέφερε.

Σύμφωνα με τον κ. Ξανθό, πολλές είναι οι δομές ψυχικής υγείας που βρίσκονται πλέον στο όριο της κατάρρευσης, ενώ «η ανάπτυξη των τόσο αναγκαίων νέων δομών προσκρούει στην οικονομική ασφυξία που έχει επιβληθεί στη χώρα μας». 

Ο αναπληρωτής Υπουργός Υγείας αναφέρθηκε και σε δεδομένα που δείχνουν αύξηση των ψυχολογικών και ψυχιατρικών προβλημάτων στους πολίτες.

Μελέτη του Πανεπιστημίου Αθηνών δείχνει πως ο επιπολασμός της Μείζονος Κατάθλιψης έχει αυξηθεί από το 3.3% το 2008 στο 8.2% το 2011 και στο 12% το 2013. Επίσης, μια μεγάλη διεθνής μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο BMJ, έδειξε ότι στα χρόνια των μνημονίων αυξήθηκε σημαντικά ο αριθμός αυτοκτονιών στη χώρα μας και μάλιστα σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους κατά τις οποίες εφαρμόστηκαν συγκεκριμένα μέτρα λιτότητας.

Μελέτη της ερευνητικής ομάδας του Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, επίσης, δείχνει πως το 40% των ανθρώπων που πάσχουν από κάποιο χρόνιο σωματικό νόσημα και που αναζητούν φροντίδα στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών των Γενικών Νοσοκομείων πάσχει από κάποια Μείζονα Ψυχιατρική Διαταραχή, με το 1/3 να παρουσιάζει Μείζονα Κατάθλιψη και το ¼ να παρουσιάζει κάποιου βαθμού κίνδυνο αυτοκτονίας.

Την ίδια ώρα, σταθερά ανοδικός είναι ο αριθμός εισαγγελικών εντολών και ακούσιων νοσηλειών. Έχει φθάσει σε ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά και αφορά συχνά πάνω από το 60% των νοσηλειών στα Ψυχιατρικά Τμήματα είτε των Ψυχιατρικών Νοσοκομείων είτε των Ψυχιατρικών Κλινικών των Γενικών Νοσοκομείων. «Υπολογίζεται πως χρειαζόμαστε πλέον 4 κλίνες κάθε μέρα για κάθε εκατομμύριο πληθυσμού για ακούσιες νοσηλείες. Πράγμα που σημαίνει πως στην Αττική χρειαζόμαστε κατ’ εκτίμηση πάνω από 20 κλίνες κάθε μέρα μόνον για τη νοσηλεία ασθενών κατόπιν εισαγγελικής εντολής. Και όπως η καθημερινή εμπειρία δείχνει, κάτω από την πίεση αυτή η πλήρης αποδιοργάνωση των ψυχιατρικών κλινικών είναι πλέον γεγονός», σημείωσε ο κ. Ξανθός.

«Στο ζοφερό αυτό τοπίο καλούμαστε να επανατοποθετηθούμε σε σχέση με τα όραμά μας για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση», ανέφερε από το βήμα του Συνεδρίου ο Αναπληρωτής Υπουργός Υγείας, υπογραμμίζοντας πως βασική πολιτική στόχευση της κυβέρνησης και της Αριστοτέλους είναι η αλλαγή παραδείγματος, «η αποκατάσταση του πραγματικού νοήματος και η εμβάθυνση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης».

Νέα πολιτική για την Ψυχική Υγεία

Περισσότερο από ποτέ επιβάλλεται ο επανασχεδιασμός της πολιτικής για την ψυχική υγεία, ξεκαθάρισε ο Ανδρέας Ξανθός. Αυτό αφορά τη θέσπιση νέων στόχων, την ενίσχυση των δημόσιων δομών παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας, τον ουσιαστικό έλεγχο των ΜΚΟ και των ιδιωτικών ψυχιατρικών κλινικών, τη στήριξη του θεσμού των ΚΟΙΣΠΕ ως σχήμα επαγγελματικής και κοινωνικής επανένταξης και χειραφέτησης των ψυχικά ασθενών, την πραγμάτωση της πολυσυζητημένης τομεοποίησης και την επαναδιαπραγμάτευση των δεσμεύσεων της χώρας με τους κοινοτικούς εταίρους.

Σε αυτό το πλαίσιο, «αδήριτη είναι η ανάγκη ενεργοποίησης και στελέχωσης των δομών που υπάρχουν, ο επανασχεδιασμός της χωροθέτησής τους με βάση τις ανάγκες του πληθυσμού και μετά από εκτίμηση και αξιολόγηση της λειτουργικότητάς τους, αλλά και η ανάπτυξη νέων (όπως π.χ. Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων), όπου οι πραγματικές ανάγκες το επιτάσσουν», σημείωσε ο κ. Ξανθός κάνοντας λόγο για παρέμβαση με αναγκαστικά μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.

Στην κατεύθυνση αυτή, άμεσα μπορεί να υλοποιηθεί η παρέμβαση για την πραγμάτωση της τομεοποίησης. Δηλαδή, τη δημιουργία ολοκληρωμένων και λειτουργικών δικτύων ανά τομέα. «Προτεραιότητα είναι ο επανασχεδιασμός των Τομέων Ψυχικής Υγείας και η εκχώρηση αποφασιστικών αρμοδιοτήτων στις Τομεακές Επιτροπές Ψυχικής Υγείας», δήλωσε ο κ. Ξανθός, προσθέτοντας πως σκοπός είναι να ενισχυθεί η κοινοτική φροντίδα και να δοθεί έμφαση στην πρωτοβάθμια περίθαλψη και την πρόληψη.

«Το σύστημα πρέπει να λειτουργήσει πλέον στη βάση ενός Δικτύου και η φορά της κατεύθυνσης των περιστατικών θα πρέπει να είναι φυγόκεντρη και όχι κεντρομόλος. Δηλαδή, από το Γενικό Νοσοκομείο προς την Κοινότητα και το Κέντρο Ψυχικής Υγείας και όχι από την Κοινότητα προς το Γενικό Νοσοκομείο», εξήγησε.

Το Υπουργείο Υγείας στοχεύει στην αναζωογόνηση των Κέντρων Ψυχικής Υγείας και όλων των κοινοτικών δομών που προσαρτώνται σε αυτά, καθώς και στη διείσδυση στην κοινότητα είτε μέσω των ίδιων των Κέντρων είτε μέσω κινητών μονάδων αστικού τύπου και στη συνακόλουθη παροχή φροντίδας και θεραπείας στο σπίτι. Επίσης, στόχος είναι η ανάπτυξη οργανωμένων τμημάτων οξέων σε όλα τα Ψυχιατρικά Τμήματα των Γενικών Νοσοκομείων, η διασφάλιση της συνέχειας στη φροντίδα αλλά και κυρίως η αγωγή ψυχικής υγείας στην κοινότητα και η πρόληψη.

«Εάν δεν αναπτυχθεί η πρωτοβάθμια φροντίδα ψυχικής υγείας και η διασύνδεσή της με τις υπόλοιπες υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και την συνακόλουθη ανάπτυξη της συνεργατικής φροντίδας, εάν δεν προωθηθούν στρατηγικές πρόληψης , εάν δεν αλλάξει το κυρίαρχο ψυχιατρικό παράδειγμα και εάν δεν ακούσουμε τις πραγματικές ανάγκες που αναδύονται από τα τραυματικά βιώματα των ασθενών, κάθε προσπάθεια μεταρρύθμισης θα παραμείνει κενό γράμμα και θα καταρρεύσει», συμπλήρωσε.

Η Αριστοτέλους πρόκειται να επανεξετάσει το θεσμικό πλαίσιο των ακούσιων εισαγωγών, αλλά και θεσπίσει κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τον τρόπο που θα διεξάγεται η νοσηλεία ενός οξέος περιστατικού (συμπεριλαμβανομένης της ακούσιας νοσηλείας) και σχετικά με τον τρόπο που θα διασφαλίζεται η συνέχεια στη φροντίδα.

«Πάνω απ’ όλα όμως αυτό που επείγει είναι να διασφαλίσουμε την επιβίωση των δημόσιων δομών ψυχικής υγείας και την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών, με σεβασμό στα δικαιώματα και στην αξιοπρέπεια εργαζομένων και ασθενών , διατηρώντας ζωντανό το όραμα και το πρόταγμα μιας ουσιαστικής και πραγματοποιήσιμης Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης», κατέληξε.