"Πλυντήριο" χρεών και ελλειμμάτων το νέο ασφαλιστικό υπερταμείο

Του Δημήτρη Κατσαγάνη     Capital.gr

Μια μόλις ημέρα μένει μέχρι τη "γέννηση" του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης, στον οποίο θα ενταχθούν όλα τα ταμεία κύριας ασφάλισης (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, ΟΓΑ, ΕΤΑΑ κ.λπ.).

H "γέννηση", όμως, του νέου ασφαλιστικού υπερφορέα από 1/1/2017, στον οποίο θα υπαχθούν κοντά στα 3 εκατομμύρια οικονομικά ενεργοί άμεσα ασφαλισμένοι (μισθωτοί δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, επαγγελματίες, αγρότες) και 2,6 εκατομμύρια συνταξιούχοι, θα πυροδοτήσει ακόμα περισσότερο, αντί να εξομαλύνει, την ήδη ανεξέλεγκτη κρίση του ασφαλιστικού.

Και αυτό, γιατί ο νέος αυτός φορέας θα "κληρονομήσει" όλα τα χρέη και τα ελλείμματα με τα οποία είναι "φορτωμένα" τα Ταμεία που θα ενταχθούν σε αυτό – σε συνθήκες στις οποίες η πορεία της οικονομίας δεν πρόκειται να επιτρέψει το κλείσιμο οποιασδήποτε "τρύπας" στον προϋπολογισμό τους.

Τα χρέη μερίδας εργοδοτών και αυτασφαλισμένων προς τα Ταμεία έχουν ήδη φτάσει τα 25 δισ. ευρώ και το "κυνήγι" στο οποίο έχει επιδοθεί το Κέντρο Είσπραξης Ανεξόφλητων Οφειλών (ΚΕΑΟ) δεν φαίνεται να αποδίδει τα δέοντα αποτελέσματα.

Το πραγματικό έλλειμμα του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης προβλέπεται να ανέλθει το 2017 σε τουλάχιστον 1,5 δισ. ευρώ (6%), αφήνοντας για άλλη μία χρονιά ανοιχτό το ενδεχόμενο περικοπών των ήδη καταβαλλομένων κύριων συντάξεων. Οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις των Ταμείων θα φτάσουν τα 550-600 εκατ. ευρώ στις αρχές του νέου έτους, πιέζοντας συνεχώς προς τα πάνω τις συνταξιοδοτικές δαπάνες του ΕΦΚΑ, μαζί και το έλλειμμά του.

Την ίδια στιγμή, η κινητή και ακίνητη περιουσία τους, αν και σημαντική (23,5 δισ. ευρώ), είναι καθηλωμένη λόγω του υπάρχοντος ασφυκτικού θεσμικού πλαισίου, του αποκλεισμού του ελληνικού Δημοσίου από τις διεθνείς αγορές αλλά και της εξαιρετικά αργόσυρτης πορείας των αποκρατικοποιήσεων.

Δύο ανοιχτές προκλήσεις

Εκτός από την "κληρονομιά" χρεών και ελλειμμάτων ο ΕΦΚΑ θα έχει στις πλάτες του δύο μεγάλα, όσο και αμφιλεγόμενα εγχειρήματα:

- Τον επαναϋπολογισμό όλων των ήδη καταβαλλομένων κύριων συντάξεωνέως τον Σεπτέμβριο του 2017.

- Την επιβολή της εισφοράς 20% επί του εισοδήματος των επαγγελματιών και 14% επί του εισοδήματος αγροτών για χάρη του κλάδου της κύριας ασφάλισης από 1/1/2017.

Και στα δύο αυτά μέτωπα υπάρχουν δύο γρίφοι. Για τον επαναϋπολογισμό των συντάξεων με βάση τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης (που προβλέπει ο νόμος Κατρούγκαλου) και τις μέσες αποδοχές των συνταξιούχων ενόσω ήταν οικονομικά ενεργοί και κατέβαλλαν εισφορές, απαιτείται η έκδοση ενός δείκτη μισθών. Ο δείκτης αυτός αναμένεται ακόμη από την ΕΛΣΤΑΤ και χωρίς αυτόν δεν μπορεί να ξεκινήσει αυτή η διαδικασία. Στο μεταξύ θα επαναϋπολογιστούν οι συντάξεις με βάση τις προ του νόμου Κατρούγκαλου διατάξεις.

Την ίδια στιγμή, οι δανειστές επιμένουν πως η εισφορά 20% πρέπει να επιβληθεί όχι επί του καθαρού δηλωτέου εισοδήματος των επαγγελματιών (14% για τους αγρότες) , αλλά επί του ακαθαρίστου εισοδήματος. Μ΄άλλα λόγια, οι δανειστές ζητούν στη βάση του υπολογισμού της εισφοράς 20% το 2017 να συμπεριληφθεί όχι μόνο το καθαρό εισόδημα που δήλωσαν οι επαγγελματίες, αλλά μαζί και οι καταβληθείσες εισφορές. Αν γίνεται κάτι τέτοιο, τότε η ασφαλιστική επιβάρυνση των επαγγελματιών και των αγροτών θα αυξηθεί σημαντικά.

Αναλυτικά, ο ΕΦΚΑ (διοικητής του οποίου θα είναι ο νυν διοικητής του ΟΓΑ, κ. Θ. Μπακαλέξης) από 1/1/2017 θα έχει στο"χαρτοφυλάκιό" του:

1) Τα ελλείμματα φέρνουν νέες μειώσεις σε κύριες συντάξεις

Ο ΕΦΚΑ θα "κληρονομήσει" τα ελλείμματα ως επί το πλείστον του ΙΚΑ και του ΟΑΕΕ. Το υπ. Εργασίας προβλέπει ότι το έλλειμμα του ΕΦΚΑ το 2017 θα κυμανθεί μεταξύ 550 και 700 εκατ. ευρώ, λόγω κυρίως της φετινής θετικής πορείας των εσόδων από εισφορές στο ΙΚΑ (αύξηση 400-500 εκατ. ευρώ), της περικοπής 50% του ΕΚΑΣ (εξοικονόμηση 421 εκατ. ευρώ), της μεταφοράς 1,3 δισ. ευρώ από τις εισφορές του Δημοσίου για τους υπαλλήλους (οι οποίοι θα ενταχθούν στον ΕΦΚΑ), αλλά και της εξοικονόμησης 277 εκατ. ευρώ από τις μειωμένες νέες κύριες συντάξεις.

Ωστόσο, ο υφυπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης, κ. Αναστάσιος Πετρόπουλος, "αποκρύπτει" δύο πολύ βασικά δεδομένα:

- Οι προβλέψεις για έσοδα από το νέο διπλό ασφαλιστικό "χαράτσι" 26,9%επί του καθαρού δηλωτέου εισοδήματος των ελεύθερων επαγγελματιών, των αυτοαπασχολουμένων και των αγροτών από 1/1/2017 (οι τελευταίοι θα καταβάλουν 20,9% το 2017) είναι ακόμη εντελώς στον "αέρα". Αυτό σημαίνει πως μπορεί να υπάρξει μια ανεξέλεγκτη "τρύπα" στα έσοδα του ΟΑΕΕ, του ΕΤΑΑ και του ΟΓΑ από εισφορές, η οποία θα πλήξει άμεσα συνολικά τον προϋπολογισμό του ΕΦΚΑ, στον οποίο θα ενταχθούν από 1/1/2017 τα προαναφερθέντα Ταμεία.

-Στο επίσημα προβλεπόμενο έλλειμμα 550-750 εκατ. ευρώ δεν περιλαμβάνονται οι παρακρατήσεις τις οποίες πολύ πιθανόν θα κάνει ο ΕΦΚΑ (όπως έκαναν μέχρι και φέτος το ΙΚΑ και ο ΟΑΕΕ) στις συνεισπραττόμενες εισφορές του ΕΟΠΥΥ και του ΟΑΕΔ προκειμένου να καλύπτονται οι δαπάνες για την καταβολή των συντάξεων. Για παράδειγμα, φέτος οι παρακρατήσεις αυτές έκλεισαν το έλλειμμα του ΙΚΑ και του ΟΑΕΕ κατά 1, 3 δισ. ευρώ. Οι παρακρατήσεις αυτές ενδέχεται να πέσουν έως 50% το 2017, μόνο εφόσον "τρέξουν" από το νέο έτος πιο ομαλά οι δόσεις του δανείου των "θεσμών" και εξοφληθούν τα χρέη των Ταμείων και του ΕΟΠΥΥ με τα 1,4 δισ. ευρώ τα οποία έχει δεσμευτεί (με ψηφισμένες τροπολογίες) να καταβάλει η κυβέρνηση το 2017. Έτσι, το πραγματικό έλλειμμα του ΕΦΚΑ αναμένεται να φτάσει στα 1,5 δισ. ευρώ.

2) Εντείνεται το αδιέξοδο "κυνήγι" των οφειλετών

Το 2017 θα βρει τα ταμεία κύριας ασφάλισης και, έτσι, τον καθολικό "διάδοχο" τους με ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις (προς αυτά) ύψους 25 δισ. ευρώ.

Τα σχεδόν 17 δισ. ευρώ εξ αυτών είναι χρέη μερίδας εργοδοτών (προς το ΙΚΑ) και αυτασφαλισμένων (προς ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ και ΟΓΑ), τα οποία κατά οφειλέτη ξεπερνούν τα 5.000 ευρώ. Τα υπόλοιπα 8 δισ. ευρώ είναι χρέη που κατά οφειλέτη δεν ξεπερνούν τα 5.000 ευρώ.

Αμφότερα (άνω και κάτω των 5.000 ευρώ) πλέον τα χρέη προς ΙΚΑ και ΟΑΕΕ έχουν περάσει στη "δικαιοδοσία είσπραξης" του Κέντρου Είσπραξης Ανεξόφλητων Οφειλών (ΚΕΑΟ).

Αν ενταχθούν και οι οφειλέτες με χρέη έως 5.000 ευρώ στον ΟΑΕΕ και στο ΕΤΑΑ, τότε συνολικά 640.000 οφειλέτες θα βρεθούν στο στόχαστρο του ΚΕΑΟ και θα απειληθούν ακόμα και με ηλεκτρονικές κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών τους, αν δεν ρυθμίσουν τα χρέη τους.

3) Μεγάλη αλλά καθηλωμένη περιουσία

Η κινητή περιουσία (αποθεματικά) που είναι τοποθετημένη σε ελληνικά κρατικά ομόλογα, ευρωπαϊκά κρατικά ομόλογα, γραμμάτια κ.λπ. ανέρχεται γύρω στα 22 δισ. ευρώ, η οποία –όμως– είναι αδύνατο, με βάση το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, αλλά και λόγω της "εντατικής" στην οποία βρίσκεται η ελληνική οικονομία από το 2010, να αξιοποιηθεί κατά επικερδέστερο τρόπο από τον σημερινό.

Η μόνη νέα "επενδυτική" κίνηση την οποία έχουν κάνει τα Ταμεία την περίοδο 2015-2016 ήταν ο βραχυπρόθεσμος δανεισμός του Δημοσίου μέσω repos, αφού πρώτα μετέφεραν τα πλεονάζοντα ρευστά τους στην Τράπεζα της Ελλάδoς.

Την ίδια στιγμή, μόλις το 10% (150 εκατ. ευρώ επί συνόλου 1,5 δισ. ευρώ) της ακίνητης περιουσίας τους (αγροτεμάχια, κτίρια, διαμερίσματα) είναι αναξιοποίητη. Όλη η ακίνητη περιουσία των Tαμείων, όπως γενικότερα του Δημοσίου, προβλέπεται από το Mνημόνιο να μεταφερθεί στο TαμείοAποκρατικοποιήσεων, αν και αυτό δεν σημαίνει τίποτα "αυτόματα" θετικό για την αξιοποίησή της δημόσιας περιουσίας έως σήμερα, η οποία χαρακτηρίζεται από καθυστερήσεις και ματαιώσεις ιδιωτικοποιήσεων.

Αναδημοσίευση από το "Κεφάλαιο" που κυκλοφορεί.