Ερχονται και νέες περικοπές στις συντάξεις παρά τις θυσίες

TA NEA - Ασφαλιστικό

Η αβεβαιότητα για τα έσοδα από ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολουμένους καθιστά την εκτέλεση του προϋπολογισμού επισφαλή και φέρνει πιο κοντά νέα ψαλίδια

Ηλίας Γεωργάκης |

Ορατός είναι ο κίνδυνος νέων περικοπών στις συντάξεις αν δεν βγει ο «λογαριασμός» του νέου ελλειμματικού ΕΦΚΑ. Η αβεβαιότητα που υπάρχει ως προς το ύψος των εσόδων που τελικά θα εισπραχθούν, με βάση τον νόμο Κατρούγκαλου, ειδικά από τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αυτοαπασχολουμένους, καθιστά την εκτέλεση του προϋπολογισμού επισφαλή και φέρνει πιο κοντά τις νέες περικοπές στις υφιστάμενες συντάξεις, τις οποίες ζητά ήδη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Στελέχη της κοινωνικής ασφάλισης δεν αποκλείουν μελλοντικές περικοπές (π.χ. στις προσωπικές διαφορές), όπως απαιτεί το ΔΝΤ, μετά τον επανυπολογισμό των καταβαλλόμενων συντάξεων που θα έχει ολοκληρωθεί στα τέλη του 2017, με δεδομένες και τις βόμβες που απειλούν να σκάσουν στα θεμέλια του ασφαλιστικού συστήματος. Σ' αυτές τώρα έρχεται να προστεθεί η μεγάλη αύξηση των εισφορών για τους επαγγελματίες, η οποία αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση της εισφοροδιαφυγής και της μαύρης εργασίας με αποτέλεσμα να μην πιαστούν οι στόχοι για τα έσοδα από το μέτρο αυτό.

ΟΙ ΑΠΕΙΛΕΣ. Ειδικότερα τα δεδομένα που απειλούν το ισχύον καθεστώς είναι τα ακόλουθα:

- Η ετήσια απώλεια ύψους 6,5 δισ. ευρώ από την υψηλή ανεργία, η οποία αναμένεται να συνεχιστεί και φέτος στερώντας σημαντικούς πόρους από τα Ταμεία.

- Η απώλεια ύψους 1,8 δισ. ευρώ ετησίως από την κυριαρχία των ελαστικών μορφών απασχόλησης (οι 6 στις 10 προσλήψεις στον ιδιωτικό τομέα είναι ευέλικτες). Οσο θα συνεχίζεται το φαινόμενο της αντικατάστασης της πλήρους απασχόλησης από τα ελαστικά ωράρια εργασίας τόσο θα διευρύνονται οι απώλειες εισφορών για τα Ταμεία.

- Η δραματική αύξηση των συνταξιούχων λόγω του δημογραφικού προβλήματος. Σήμερα 1,2 εργαζόμενοι συντηρούν έναν συνταξιούχο! Δηλαδή, ο κάθε εργαζόμενος με τους φόρους του και τις ασφαλιστικές του εισφορές πρέπει να συντηρεί έναν μη ενεργό εργασιακά Ελληνα. Τονίζεται ότι σε ένα υγιές αναδιανεμητικό ασφαλιστικό σύστημα η αναλογία είναι 4 προς 1.

- Η μείωση μισθών καθώς και η εισφοροδιαφυγή που κάθε χρόνο υπολογίζεται πως στερεί από το σύστημα τουλάχιστον 6 δισ. ευρώ, καθώς η «μαύρη» ανασφάλιστη ή μερικώς ασφαλισμένη εργασία ανέρχεται στο 40%.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ. Πάντως το Ενιαίο Δίκτυο Συνταξιούχων υποστηρίζει ότι οι προσωπικές διαφορές είναι οι πρώτες που θα μηδενιστούν αν τεθεί σε εφαρμογή ο κόφτης. Μάλιστα επεξεργάστηκε ενδεικτικά παραδείγματα που δείχνουν διαφορές από 11 έως 722 ευρώ ανάμεσα σε «παλιές» και «νέες» συντάξεις. Για παράδειγμα, σημερινή σύνταξη 1.989 ευρώ (μεικτό ποσό) καταλήγει μετά τον επανυπολογισμό της στα 1.266 ευρώ. Τα 722 ευρώ που υπολείπονται θα δίδονται πλέον στον συνταξιούχο ως προσωπική διαφορά. 

Αντίστοιχα, μια σύνταξη της τάξης των 1.029 ευρώ (μεικτό ποσό) καταλήγει στα 784 ευρώ και τα υπόλοιπα 245 θα διατηρούνται ως προσωπική διαφορά που θα εισπράττει στο εξής ο συνταξιούχος. Η προσωπική διαφορά θα προκύψει από τον επανυπολογισμό όλων των ήδη καταβαλλομένων κύριων συντάξεων. Συγκεκριμένα πρόκειται για τη διαφορά μεταξύ του επιπέδου που έχουν σήμερα οι ήδη καταβαλλόμενες κύριες συντάξεις και εκείνου που θα προκύψει μετά τον επανυπολογισμό τους με βάση τις διατάξεις του νέου ασφαλιστικού νόμου Κατρούγκαλου που έχει τεθεί σε ισχύ από 12/5/2016. Μετά τον επανυπολογισμό τους (ο οποίος προβλέπεται να έχει ολοκληρωθεί έως τα τέλη του 2017), κοντά 1 εκατ. εκ των 2 εκατ. ήδη καταβαλλόμενων κύριων συντάξεων θα πέσουν σε επίπεδο χαμηλότερο έως και 30% από το σημερινό. 

Ο νόμος Κατρούγκαλου, όμως, προβλέπει την προστασία όλων των ήδη καταβαλλόμενων κύριων συντάξεων με τη διατήρηση της προσωπικής διαφοράς μέχρι τις 31/12/2018. Από 1/1/2019 η προσωπική διαφορά θα συμψηφίζεται σταδιακά με τις ονομαστικές αυξήσεις στις κύριες συντάξεις. Πάντως, παρά τα 11 ψαλίδια από τον νόμο Κατρούγκαλου στις συντάξεις, καθώς και την υπέρμετρη επιβάρυνση των εισφορών (χαράτσι σε ελεύθερους επαγγελματίες - αγρότες), εκτιμάται ότι δεν θα καλυφθεί η ανάγκη αιμοδότησης του ασφαλιστικού συστήματος. 

Σύμφωνα με τον πρώην υπουργό Γιώργο Κουτρουμάνη, το νέο σύστημα όχι μόνο δεν θα αυξήσει τα έσοδα του ΕΦΚΑ το 2017, αλλά θα επιφέρει και μείωση της τάξης του 25%. Δηλαδή θα χαθούν έσοδα περίπου 480 εκατ. ευρώ ετησίως, με δεδομένο ότι η εισπραξιμότητα σήμερα δεν υπερβαίνει το 50%. Αυτό θα συμβεί διότι το 75% των ασφαλισμένων στα πρώην ταμεία ΕΤΑΑ και ΟΑΕΕ θα έχει μείωση στις εισφορές της τάξης του 40% κατά μέσον όρο. Αντίθετα, για το υπόλοιπο 25% η μέση αύξηση αναμένεται να κυμανθεί κοντά στο 30%, ενώ στα υψηλότερα εισοδήματα οι εισφορές θα είναι υπερδιπλάσιες ή ακόμα και τριπλάσιες. Η απώλεια θα είναι μεγαλύτερη αν συνυπολογιστεί η διαρροή από το σύστημα ασφαλισμένων οι οποίοι έκλεισαν τα βιβλία τους, διέκοψαν τη δραστηριότητά τους και πέρασαν στη μαύρη οικονομία, μεταβίβασαν τις επιχειρήσεις τους, μετέφεραν την έδρα τους στο εξωτερικό ή μετέτρεψαν τις εταιρείες τους σε ΙΚΕ.

ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΣΤΟΝ ΕΦΚΑ. Τονίζεται ότι, σύμφωνα με τον εγκεκριμένο προϋπολογισμό, ο ΕΦΚΑ ξεκίνησε από την αρχή του χρόνου τη λειτουργία του με έλλειμμα πάνω από 1 δισ. ευρώ. Το έλλειμμα του ΕΦΚΑ θα καλυφθεί από τα ταμειακά του διαθέσιμα και από την αύξηση της επιχορήγησης. Τα έσοδα για τον ΕΦΚΑ ανέρχονται σε 40.054.622.500,00 ευρώ, ενώ τα έξοδα σε 41.103.527.000,00 ευρώ, που μεταφράζεται σε έλλειμμα των 1.048.904.500,00 ευρώ. 

Ο προϋπολογισμός του ΕΦΚΑ ενσωματώνει τους ελλειμματικούς προϋπολογισμούς των εντασσόμενων ταμείων κύριας ασφάλισης (μόνο το ΙΚΑ και ο ΟΑΕΕ προϋπολογίζουν ελλείμματα, συνολικά, πάνω από 2 δισ. ευρώ), την καταβολή χαμηλότερων νέων συντάξεων, καθώς και ειδικά έσοδα από την επιχορήγηση του κρατικού προϋπολογισμού, τον «κουμπαρά» του ΑΚΑΓΕ (1,124 δισ. ευρώ + 395 εκατ. ευρώ) και την είσπραξη οφειλών 799,9 εκατ. ευρώ από το ΚΕΑΟ που περιορίζουν το ταμειακό «άνοιγμα» στο ένα δισ. ευρώ. Δεν περιλαμβάνει, ωστόσο, όλες τις υποχρεώσεις (μεγάλο μέρος των απλήρωτων συντάξεων για τις οποίες θα δοθούν, εφόσον οι υπηρεσίες πετύχουν να απορροφήσουν, συνολικά 859 εκατ. ευρώ, οι παλαιές οφειλές σε ΕΟΠΥΥ, ΟΑΕΔ, τ. ΟΕΚ, Εργατική Εστία κ.α.) που «ανεβάζουν» σε πολύ περισσότερα δισ. ευρώ το συσσωρευμένο «κρυφό» έλλειμμα.