Δημόσια υγεία σε κρίση διαρκείας

Δημόσια υγεία σε κρίση διαρκείας

Περιεχόμενο ομιλίας στη Διακείδιο σχολή

pelop.gr

Κάθε οικονομική κρίση, αυξάνει τη νοσηρότητα και τείνει να αυξήσει τη θνησιμότητα του πληθυσμού, ιδίως των βρεφών. Η ανεργία, η απώλεια εισοδήματος συνοδεύεται από έξαρση των ψυχικών διαταραχών, των καρδιοπαθειών, αύξηση του εθισμού, των εξαρτήσεων, του καπνίσματος και της κατανάλωσης αλκοόλ. Επίσης η απώλεια της ασφαλιστικής ικανότητας συνοδεύεται από εμπόδια πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας, η αποδοτικότητα των οποίων δυσχεραίνεται, με μείωση της ικανότητας διαχείρισης των νόσων. Η αυξημένη νοσηρότητα δημιουργεί αυξητική τάση στις δημόσιες δαπάνες υγείας, σε περιβάλλον υποχρηματοδότησης δημιουργώντας συνθήκες μη διαχειρίσιμης υγειονομικής βόμβας.

Η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης της ζωής που συντελείται τα τελευταία χρόνια μαζί με τις αυξημένες δαπάνες των βιοϊατρικών τεχνολογιών, ασκεί μία σημαντική πίεση στα συστήματα υγείας.

ΓΗΡΑΝΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

Η Ελλάδα είναι η 5η χώρα σε ταχύτητα δημογραφικής γήρανσης παγκοσμίως και έχει τον 3ο χαμηλότερο δείκτη γεννήσεων στην ΕΕ. Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή, τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται το θλιβερό ρεκόρ ύπαρξης περισσότερων θανάτων από γεννήσεις, δημιουργώντας μία σοβαρή τάση συρρίκνωσης του ελληνικού πληθυσμού.

ΟΙ ΔΑΠΑΝΕΣ

Παρ' όλη την τραγική αυτή διαπίστωση, δεν διαφαίνεται πολιτική προτεραιότητα στήριξης της οικογένειας και του παιδιού από την Πολιτεία, καθώς όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Eurostat για το 2015, οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού περιορίζονται στο 0,6% του ΑΕΠ, ενώ η αντίστοιχη δαπάνη για την ΕΕ είναι 1,7%.

Οι δαπάνες στη χώρα μας για στήριξη των ανέργων που υπερβαίνουν το 25% του πληθυσμού είναι μόλις 0,7% του ΑΕΠ, ενώ για την ΕΕ είναι διπλάσιο (1,4%), με μεσοσταθμικό ποσοστό ανεργίας που κυμαίνεται στο 8,2%.

Η έλλειψη πολιτικών υγείας μάς οδήγησε στο θλιβερό προνόμιο να κατέχουμε ως χώρα, πρωτιά στην αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών, με ανάπτυξη πολυανθεκτικότητας των μικροβίων στα κοινά αντιβιοτικά, στην παιδική παχυσαρκία, στον αριθμό της γέννησης παιδιού με καισαρική τομή (57%), στο κάπνισμα, κ.ά.

Στη χώρα μας διαδραματίστηκε ιστορική μείωση δαπανών δημόσιας υγείας εν καιρώ ειρήνης, στο 4,5% του ΑΕΠ κάτω από το όριο ασφαλείας που είναι το 6% του ΑΕΠ.

Κατά τον ΟΟΣΑ, συνέβησαν αδιανόητες απανωτές μειώσεις στις δαπάνες υγείας λόγω της οικονομικής κρίσης, αποτελώντας ισχυρό σοκ για το ελληνικό σύστημα υγείας, με δημιουργία βαθύτατων πληγών που δύσκολα θα επουλωθούν στο εγγύς μέλλον.

Ο ΕΟΠΥΥ

Κατά το έτος ίδρυσης του ΕΟΠΥΥ, το 2012, η αρχική πρόβλεψη του προϋπολογισμού παρουσίασε σοβαρή απόκλιση από την οδυνηρή πραγματικότητα που διέψευσε τον αρχικό σχεδιασμό, λόγω των κάτωθι παραγόντων:

Αυξημένη φαρμακευτική δαπάνη

Ανεπαρκής υπολογισμός των συνεπειών της ανεργίας και της οικονομικής ύφεσης στη χρηματοδότηση του Οργανισμού από τον κρατικό προϋπολογισμό και τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης. Δημιουργήθηκαν ληξιπρόθεσμες οφειλές των πολιτών προς τους ασφαλιστικούς οργανισμούς, οι οποίοι με τη σειρά τους, αδυνατούσαν να διεκπεραιώσουν τις αντίστοιχες πληρωμές προς τον ΕΟΠΥΥ, παρακρατώντας και ποσοστό των ασφαλιστικών εισφορών για να πληρώσουν τα κενά του συνταξιοδοτικού συστήματος.

Κατά τον αρχικό σχεδιασμό, ο ανεπαρκής προϋπολογισμός του ΕΟΠΥΥ και η υπέρογκη φαρμακευτική δαπάνη έπνιξαν κυριολεκτικά τις δαπάνες που προορίζονταν για την κάλυψη των αναγκών της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ).

ΤΟ ΠΕΔΥ

Στη συνέχεια η ίδρυση του ΠΕΔΥ (πολυϊατρεία ΙΚΑ και κέντρα υγείας), με την αποχώρηση 2.500 ιατρών από το δημόσιο σύστημα και τις εγγενείς οργανωτικές αδυναμίες και ελλείψεις, αποσυντόνισαν περαιτέρω την εύρυθμη λειτουργία της ΠΦΥ.

Η διεθνής επιστημονική οδηγία ορίζει τη στήριξη της ΠΦΥ με πόρους και ανθρώπινο δυναμικό ως απαραίτητο και βασικό συστατικό στη θεμελίωση των συστημάτων υγείας ειδικά σε περιόδους κρίσης. Υπάρχει άφθονη επιστημονική τεκμηρίωση για τη μείωση της νοσηρότητας, της θνητότητας και των δαπανών υγείας σε καλά οργανωμένα συστήματα ΠΦΥ.

ΠΟΥ: ΚΡΟΥΕΙ ΤΟΝ ΚΩΔΩΝΑ ΤΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

Η έκθεση αξιολόγησης της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας για το 2015, χαρακτηρίζει το πρωτοβάθμιο σύστημα στη χώρα μας ως εξαιρετικά αδύναμο και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου.

Βάσει της καταγραφής της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, το 2013, οι πολίτες πλήρωσαν 5,6 δισ. για να καλύψουν ανάγκες υγειονομικής περίθαλψης. Το ποσό αυτό παραμένει και σήμερα ως ιδιωτική πληρωμή, και ταυτίζεται με το ποσό που προϋπολογίζεται για τον ΕΟΠΥΥ για το 2017, μεσούσης της κρίσης και με συρρικνωμένη τη ρευστότητα των πολιτών.

Στη χώρα μας, λόγω της αδυναμίας της ΠΦΥ, η ζήτηση και η χρήση των υπηρεσιών υγείας στράφηκε προς το δημόσιο τομέα με αύξηση των εισαγωγών κατά 24% στα δημόσια νοσοκομεία. Η Ελλάδα, με ποσοστό 195 εξιτηρίων/1.000 κατοίκους για το έτος 2012, κατατάσσεται 6η μεταξύ των 24 χωρών που συμμετέχουν στον ΟΟΣΑ.

Παρά τις επαναλαμβανόμενες συστάσεις διεθνών οργανισμών και επιτροπών για μεταφορά πόρων, ανθρώπινου δυναμικού και ροής ασθενών από τα Νοσοκομεία προς την ΠΦΥ, αυτό δεν αποτέλεσε προτεραιότητα στο πλαίσιο της εθνικής πολιτικής. Η επίμονη στρατηγική της μείωσης των δαπανών Νοσοκομείων ΕΣΥ, παρά την επιβεβλημένη ανάγκη κάλυψης των ανασφάλιστων και των αυξημένων αναγκών, οδήγησε σε απανωτές μειώσεις στις προϋπολογιζόμενες δαπάνες, με ποσό 1,156 δισ. να καταγράφεται για το τρέχον έτος.

Η διαρκής υποστελέχωση και η έλλειψη ανανέωσης του δημόσιου συστήματος υγείας, η ιατρική μετανάστευση των 18.000 ιατρών σε χώρες του εξωτερικού, οι ελαστικές σχέσεις εργασίας, η έλλειψη επαγγελματικής προοπτικής προοιωνίζουν την περαιτέρω ισοπέδωση και απαξίωση του δημόσιου συστήματος υγείας, εάν δεν ληφθούν άμεσες και γενναίες αποφάσεις ορθολογικού πολιτικού σχεδιασμού για την ανάταξη των δυσμενών επιπτώσεων της κρίσης στο υγειονομικό σύστημα της χώρας μας.

Αννα Μαστοράκου

Πρόεδρος Ιατρικού Συλλόγου Πατρών