"Δικάζεται η ορθή ιατρική πράξη, που συνοδεύεται από ανθρωπιά, εντιμότητα και ανιδιοτέλεια"

"Δεν δικάζεται η ιατρική γενικώς. Ούτε όλοι οι γιατροί αξίζουν τη συμπαράστασή μας. "

Αγαπητό Cretalive,

Ό,τι θα ακούσετε από εμένα αποτελεί σύνοψη μιας συζήτησης που προσπαθήσαμε να ανοίξουμε, ως νέοι ιατροί του νομού, με αφορμή τις δίκες και τις καταδίκες. Η αλήθεια είναι ότι προκύπτουν πολλές διαστάσεις. Ας περιοριστούμε στην ποινικοποίηση της ιατρικής και στην αμυντική συμπεριφορά που τη διαδέχεται.

Επιτρέψτε μου, εισαγωγικά, ένα σχόλιο σχετικό με την υπόθεση. Η κα Νεονάκη είναι αθώα! Και όχι μόνο λόγω της νομικώς ανυπόστατης και επινοημένης δικαστικής απόφασης. Είναι αθώα, γιατί η αμέλεια δεν της ταιριάζει... Για όσους δεν την γνωρίζετε, αποτελεί υπόδειγμα γιατρού και ανθρώπου, που απρόσκοπτα εργάζεται σωματικά και πνευματικά για το κοινό καλό, πολλές φορές περισσότερο απ’ όσο της αναλογεί. Ως συνάδελφος, πάντα στηρικτική και δοτική. Ποτέ δε νιώθεις μόνος δίπλα της. Ως λειτουργός, πάντα σε εγρήγορση, σχολαστική, επεξηγηματική και γλυκομίλητη. Ως δασκάλα , ε-ξαι-ρετική! Δεν σου αφήνει περιθώρια να μην την αγαπήσεις, να μη θέλεις να της μοιάσεις. Μόλις 36 ώρες μετά το -όχι αίσιο- τέλος του δικαστικού μαραθωνίου, εφημερεύαμε μαζί. Ε, λοιπόν, ήταν τόσο ίδια, καθ’ όλα σίγουρη, νηφάλια και με το κεφάλι ψηλά ,που από το θαυμασμό μου ένιωθα ντροπή κάθε φορά που ζητούσα τη βοήθεια της…

Συνδέω αυτόν το σύντομο επικήδειο, όπως η ίδια επιλέγει να χαρακτηρίζει τις θετικές «καταθέσεις», με το πρώτο σημείο που θα ήθελα να επισημάνω. 

Δεν δικάζεται η ιατρική γενικώς. Ούτε όλοι οι γιατροί αξίζουν τη συμπαράστασή μας. Διότι υπάρχουν γιατροί, που αν και επαρκώς καταρτισμένοι, αμελούν. Και με τρόπο όχι κατ’ ανάγκη ποινικά διώξιμο. Γιατροί αδιάφοροι για τον πόνο και την αγωνία των ανθρώπων, γιατροί που ιεραρχούν ως πρωτεύοντα την ευκολία, τη σιγουριά, την προσωπική τους καταξίωση. Γιατροί για τους οποίους οι ασθενείς είναι μεταβαλλόμενοι αριθμοί πάνω σε λευκό χαρτί ή, ακόμη χειρότερα, χαρτονομίσματα μέσα σε λευκούς φακέλους. Και για να είμαστε σαφής, δε δικάζεται καν μόνο η ορθή ιατρική πράξη.

Δικάζεται η ορθή ιατρική πράξη, που συνοδεύεται από ανθρωπιά, εντιμότητα και ανιδιοτέλεια. Και αυτό, οφείλουμε να δεχτούμε, είναι κάτι που αφορά γενικώς τους νοσοκομειακούς γιατρούς του Ρεθύμνου, ενός νοσοκομείου με ελλείψεις υλικοτεχνικές και προσωπικού, σε ένα σύστημα υγείας που υποβαθμίζεται, σε μια χώρα που νοσεί. Τέτοιοι γιατροί, κατά τη γνώμη μου, αξίζουν την στήριξη και το σεβασμό μας. Γιατί είναι αυτοί, που με φιλότιμο και καθημερινές υπερβάσεις κρατούν ζωντανή τη δημόσια υγεία και, μαζί της, την αξιοπρέπεια του πληθυσμού.

Τώρα, κάποιες σκέψεις σχετικές με την ποινικοποίηση αυτή καθαυτή. Το θέμα, νομίζω, μπορεί και πρέπει να προσεγγιστεί μέσω 2 διαφορετικών και εξίσου σημαντικών οδών. 

Η πρώτη είναι η προφανής, αυτή της νομοθεσίας. Η εξασφάλιση, δηλαδή, κατάλληλου πλαισίου, που δε θα αφήνει τον γιατρό έκθετο στην προχειρότητα, τη γενίκευση και την αδικία. 

Η δεύτερη οδός προσέγγισης είναι πιο αιτιολογική και σχετίζεται με λιγότερο χειροπιαστές παραμέτρους. Ναι, η ιατρική φτάνει στο εδώλιο υπό συνθήκες κανιβαλισμού . Πώς προκύπτει, όμως, τόση δυσπιστία; Γιατί ο γιατρός δεν αντιμετωπίζεται ως συνοδοιπόρος στη μάχη για ζωή; Γιατί αναζητείται συνεχώς ένοχος; 

Κατά τη γνώμη μου, υπάρχουν 4 διαφορετικές παθογένειες που μας έχουν οδηγήσει σε αυτή τη θέση και, ως εκ τούτου, ενιαία πρέπει να ληφθούν υπ΄ όψιν και να «αντιμετωπιστούν».

Παθογένεια Νο1: Σίγουρα το ίδιο το θεσμικό πλαίσιο, που χωρίς τα απαραίτητα φίλτρα, ανοίγει τις πύλες των δικαστηρίων, δημιουργεί με ευκολία αντιδίκους, κατηγορούμενους, άρα και ενόχους. Εδώ αξίζει να αναφερθεί το εργασιακό περιβάλλον, που κάθε άλλο παρά προστατευτικό μπορεί να χαρακτηριστεί. Κάθε γιατρός εργάζεται μόνος, αναλαμβάνει ευθύνες μόνος και τελικά μηνύεται μόνος. Δίχως να είναι αυτονόητη η οικονομική ή, ακόμη περισσότερο, η ηθική συμπαράσταση των προϊστάμενων αρχών.

Παθογένεια Νο2: Οι ενδογενείς δυσκολίες και ανεπάρκειες του συστήματος υγείας. Θα δώσω μια εικόνα οικεία σε όλους μας. Ένας γιατρός, που δουλεύει για 24 και πλέον ώρες και που, σε αυτό το διάστημα, αναμετριέται με δεκάδες περιστατικά. Κι από την άλλη ένας άρρωστος , χωρίς να πάσχει από κάτι σοβαρό, περιμένει στην ουρά των ΤΕΠ για ώρες, γιατί, αν κλείσει ραντεβού, θα περιμένει για μήνες. Ποιος από τους δυο αυτούς ανθρώπους είναι σε θέση να οικοδομήσει μια σχέση εμπιστοσύνης και αλληλοσεβασμού; Και ποιος από τους δυο ευθύνεται αν αυτή δε δημιουργείται;

Παθογένεια Νο3: Η ιατρική κοινότητα και ο τρόπος που αυτή υπάρχει μέσα στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Οι γιατροί αντιμετωπίζονται ως μια κάστα από διαπλεκόμενους, αδηφάγους, εξουσιομανής και αδιάφορους. Ευτυχώς, αυτό δε συνιστά γενίκευση. Δυστυχώς, όμως, έχει υλική υπόσταση. Είναι εκείνοι οι γιατροί, στους οποίους αναφέρθηκα νωρίτερα, που αν και κάνουν την ιατρική ποινικοποιήσιμη, οι ίδιοι δε θα βρεθούν ποτέ στο εδώλιο. Κι αν βρεθούν, πιθανότατα θα αθωωθούν πανηγυρικά.

Παθογένεια Νο4: Η βιομηχανία μηνύσεων κατά των υγειονομικών με στόχο υπέρογκες αποζημιώσεις, που υπάρχει ήδη από τη δεκαετία του ’70 και που σιγά σιγά-ή γρήγορα γρήγορα- εδραιώνεται και στη χώρα μας. Δίκτυο ασφαλιστικών, δικηγόρων, έμμισθων γιατρών, μανατζερ και άλλων πεφωτισμένων, που πλουτίζουν εκμεταλλευόμενοι των ανθρώπινο πόνο. Δίνουν ως κίνητρο την κάθαρση ή ακόμη και την «υλική αποκατάσταση της απώλειας» και, έτσι, κατασκευάζουν περίτεχνα ενόχους, κατακερματίζοντας ψυχές και δημιουργώντας συνθήκες ζούγκλας.

Και τι είναι αυτό που βρίσκουμε μπροστά στα μας; Ένα θολό παρόν και ένα ακόμη σκοτεινότερο μέλλον για την ίδια την ιατρική, αλλά και για την ποιότητα της παρεχόμενης υπηρεσίας. Ειδικά για εμάς τους νεότερους. Σε αυτές τις συνθήκες διαμορφώνονται γιατροί που δουλεύουν υπό το φόβο της διαπόμπευσης , που μαθαίνουν περισσότερο πώς να προφυλάσσονται, παρά πώς να εξασκούν το μυαλό και τα χέρια τους για να βοηθήσουν. Που θυσιάζουν τις γνώσεις και την κρίση τους , με αντάλλαγμα την ησυχία. Ύστερα είναι και η Ιατρική ως επιστήμη. 

Η ιατρική που θέτει ως γνώμονα την ασφάλεια του γιατρού είναι κακή ιατρική.

Η ιατρική που δημιουργεί ψευδαισθήσεις βέβαιης ίασης είναι κακή ιατρική.

Η ιατρική που ταλαιπωρεί με περιττές εξετάσεις είναι κακή ιατρική.

Η ιατρική που δε θέτει μία διάγνωση, αλλά διαχειρίζεται ταυτόχρονα όλες τις πιθανές διαγνώσεις είναι κακή ιατρική.

Η ιατρική που μεταθέτει την ευθύνη στον επόμενο είναι κακή ιατρική.

Η ιατρική που δε θεραπεύει ανθρώπους, αλλά ενδεχόμενες επιπλοκές, είναι κακή ιατρική.

Και τελικά αυτή η κακή ιατρική είναι που δημιουργεί επιπλέον θανάτους. 

Προσδοκούμε να γίνουμε όσο το δυνατόν καλύτεροι γιατροί, στον αντίποδα αυτής της παθητικής άμυνας. Και η καλή ιατρική περιλαμβάνει ρίσκο, ξεβόλεμα, αντιφάσεις. Περιλαμβάνει όμως και ψυχική πληρότητα, ηθική ακεραιότητα, ουσιαστική επιστημονική προοπτική. Η περιφρούρηση της ιατρικής αλλά και της υγείας, ως δημόσιο αγαθό, πέφτει στα χέρια όλων, γιατρών κα μη. Σαν ένα σχοινί, από τη μία όλοι εμείς και από την άλλη ο,τι μπορεί να μας διασπάσει και να μας κάνει Βαβέλ! Και αν υπάρχει ένα μήνυμα σήμερα προς το κοινό, νομίζω, είναι να μη συνηθίζουμε! 

Ευχαριστώ όλους εσάς για την προσοχή σας, μα πάνω από όλα ευχαριστούμε την κα Σαβράμη και την κα Νεονάκη για το μάθημα που μας παρέδωσαν. Μάθημα που σχετίζεται με τη στάση μας απέναντι στην επιστήμη και τη ζωή. Χωρίς καθόλου πρόθεση φιλοφρόνησης, θέλω να πω ότι είναι το σημαντικότερο δώρο για έναν νέο άνθρωπο να παραδειγματίζεται για το πώς να μη σέρνεται ,αλλά να μένει όρθιος και να νικά τα ανίκητα…

Πόπη Βαρδάκη