Εκτόξευση κρουσμάτων ιλαράς κατά 48,4% παγκοσμίως! Τι συμβαίνει στην Ελλάδα

Από Μιχάλης Θερμόπουλος - IATROPEDIA

Σε παγκόσμιο επίπεδο τα κρούσματα ιλαράς αυξήθηκαν κατά 48,4% μεταξύ του 2017 και του 2018, με περίπου 136.000 άτομα να πεθαίνουν από ιλαρά, σύμφωνα με υπολογισμούς της UNICEF από συλλογή στοιχείων του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας για 194 χώρες.

Δέκα χώρες, που αντιπροσωπεύουν μόνο το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού, κατέγραψαν σχεδόν το 75% της συνολικής αύξησης των περιπτώσεων ιλαράς το 2018, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε ο ΟΗΕ.

Ο Οργανισμός προειδοποίησε ότι οι συνεχιζόμενοι πόλεμοι, ο εφησυχασμός και το αυξανόμενο αντιεμβολιαστικό κίνημα απειλούν να ανατρέψουν δεκαετίες ολόκληρες στοχευμένης εργασίας για την εξόντωση της νόσου.

«Αυτό είναι ένα καμπανάκι κινδύνου και αφύπνισης. Έχουμε ένα ασφαλές, αποτελεσματικό και φθηνό εμβόλιο για μια εξαιρετικά μεταδοτική ασθένεια, ένα εμβόλιο που σώζει σχεδόν ένα εκατομμύριο ζωές κάθε χρόνο τις τελευταίες δύο δεκαετίες», δήλωσε η Henrietta Fore, εκτελεστική διευθύντρια της UNICEF. Και συνέχισε: «Αυτά δεν έγιναν από την μια στιγμή στην άλλη. Ακριβώς όπως η σοβαρή επιδημική έκρηξη που βλέπουμε τώρα έγινε μέσα στο 2018, με τον ίδιο τρόπο μια πιθανή έλλειψη δράσης άμεσα θα έχει καταστροφικές συνέπειες για τα παιδιά μας αύριο».

Ιλαρά: Οι χώρες με την μεγαλύτερη αύξηση σε κρούσματα

Η Ουκρανία, οι Φιλιππίνες και η Βραζιλία παρουσίασαν τις μεγαλύτερες αυξήσεις. Μόνο στην Ουκρανία καταγράφηκαν 35.120 κρούσματα ιλαράς, σχεδόν 30.000 περισσότερα από το 2017. Η Βραζιλία είχε 10.262 κρουσμάτων ιλαράς μέσα στο 2018, την στιγμή που δεν είχε ούτε ένα την προηγούμενη χρονιά! Οι Φιλιππίνεςανέφεραν 15.599 κρούσματα πέρυσι σε σύγκριση με 2.407 κρούσματα το 2017.

Συνολικά, δέκα έθνη που αντιπροσωπεύουν το 75% της αύξησης από το 2017 έως το 2018 αντιπροσωπεύουν μόνο το ένα δέκατο του παγκόσμιου πληθυσμού.

Οι χώρες με το υψηλότερο ποσοστό ιλαράς ανά εκατομμύριο πολιτών το περασμένο έτος ήταν η Ουκρανία (822), η Σερβία (618), η Αλβανία (481), η Λιβερία (412), η Γεωργία (398), η Υεμένη 328), το Μαυροβούνιο (323) και η Ελλάδα (227).

Οι χώρες με τεράστια αύξηση στην ιλαρά πέρυσι σε σύγκριση με το 2017 είναι η Βενεζουέλα (4.916 περισσότερα κρούσματα, 676% αύξηση), η Σερβία (4.355 περισσότερα κρούσματα, 620% αύξηση), η Μαδαγασκάρη (4.307 περισσότερα κρούσματα, 5.127% αύξηση), το Σουδάν (3.496 περισσότερα κρούσματα, 526% αύξηση) και η Ταϊλάνδη (2.758 περισσότερα κρούσματα, 136% αύξηση).

Σε μερικές χώρες σημειώθηκε μείωση στον αριθμό επιβεβαιωμένων περιπτώσεων ιλαράς:

Στη Ρουμανία, οι αναφερθείσες περιπτώσεις μειώθηκαν κατά 89% από 8.673 σε 943, ενώ στην Ινδονησία ο αριθμός μειώθηκε κατά 65% από 11.389 σε 3.995. Η Νιγηρία, το Πακιστάν, η Ιταλία και η Κίνα κατέγραψαν επίσης πτώσεις από 35% έως 55%.

Παραπληροφόρηση και δυσπιστία

Η «αναζωπύρωση» της ιλαράς σε ορισμένες χώρες έχει συνδεθεί με ιατρικά αβάσιμους ισχυρισμούς που συνδέουν το εμβόλιο της ιλαράς με τον αυτισμό. Αυτοί οι ανόητοι ισχυρισμοί έχουν εξαπλωθεί εν μέρει εξαιτίας της εξάπλωσης του αντιεμβολιαστικού κινήματος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ο Π.Ο.Υ. τον περασμένο μήνα κατέταξε την «διστακτικότητα για τον εμβολιασμό» ανάμεσα στις 10 πιο σοβαρές απειλές για την παγκόσμια υγεία για το 2019.

«Σχεδόν όλες αυτές οι περιπτώσεις μπορούν να αποφευχθούν, παρ’ όλα αυτά υπάρχουν παιδιά που μολύνονται με ιλαρά ακόμη και σε μέρη, όπου δεν υπάρχει καμιά δικαιολογία», δήλωσε η Fore, και πρόσθεσε: «Η ιλαρά μπορεί να είναι η νόσος, αλλά πολύ συχνά η πραγματική λοίμωξη είναι η παραπληροφόρηση, η δυσπιστία και ο εφησυχασμός».

Ιλαρά: Τι ισχύει στην Ελλάδα

Σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ, από 1/5/2017 μέχρι 20/12/2018, στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 3.258 κρούσματα ιλαράς, με μεγαλύτερη συχνότητα στη Νότια Ελλάδα. Στη μεγάλη πλειονότητα πρόκειται για άτομα Ελληνικής υπηκοότητας (κυρίως μικρά παιδιά από κοινότητες Ρομά και άτομα από το γενικό πληθυσμό κυρίως στην ηλικιακή ομάδα 25-44 ετών) που δεν έχουν ανοσία στην ιλαρά, μεταξύ των οποίων και επαγγελματίες υγείας που ήταν ανεμβολίαστοι, ή ατελώς εμβολιασμένοι.

Συστήνεται ο εμβολιασμός με το μικτό εμβόλιο ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας (εμβόλιο MMR) των παιδιών, των εφήβων και των ενηλίκων που δεν έχουν εμβολιαστεί με τις απαραίτητες δόσεις. Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, παιδιά, έφηβοι και ενήλικες που έχουν γεννηθεί μετά το 1970 και δεν έχουν ιστορικό νόσου πρέπει να είναι εμβολιασμένοι με 2 δόσεις εμβολίου για την ιλαρά. Η επιδημιολογική επιτήρηση της νόσου, η εγρήγορση των επαγγελματιών υγείας, η εντατικοποίηση των εμβολιασμών και η συνεχιζόμενη εγρήγορση των τοπικών και εθνικών αρχών αποτελούν απαραίτητα μέτρα για τον έλεγχο της νόσου.

Τι είναι η ιλαρά

Η ιλαρά είναι ένα αναπνευστικό, μεταδοτικό νόσημα που προκαλείται από έναν ιό που ανήκει στην ομάδα των παραμυξοϊών. Η νόσος της ιλαράς και ο ιός που την προκαλεί έχουν το ίδιο όνομα. Ο ιός της ιλαράς συνήθως αναπτύσσεται στα κύτταρα που βρίσκονται πίσω από το λαιμό και τους πνεύμονες.

Πού οφείλεται η ιλαρά: Αίτια - Παράγοντες που την πυροδοτούν

Η νόσος οφείλεται στον ιό της ιλαράς και μεταδίδεται αερογενώς με την αναπνοή, το βήχα ή το φτάρνισμα. Η ιλαρά έχει υψηλή μεταδοτικότητα και μπορεί να μεταδοθεί από το άτομο που έχει εκτεθεί στη νόσο σε ένα άλλο, τέσσερις ημέρες πριν έως και τέσσερις ημέρες μετά την εμφάνιση του εξανθήματος. Ο χρόνος επώασης της νόσου είναι 9-12 ημέρες (σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να διαρκέσει ακόμα και 20 ημέρες.Η ιλαρά είναι τόσο μεταδοτική ώστε αν ένα άτομο νοσεί, το 90% των ατόμων που είναι σε στενή επαφή με το άτομο αυτό και δεν έχουν ανοσία στην ιλαρά, θα μολυνθούν με τον ιό της ιλαράς.

Ο ιός της ιλαράς ζει στις βλέννες της μύτης και του λαιμού του μολυσμένου ατόμου. Όταν το άτομο βήχει ή φταρνίζεται τα σταγονίδια ψεκάζονται στον αέρα και μεταδίδονται στη μύτη και το λαιμό άλλων ατόμων καθώς αναπνέουν ή μέσω των χεριών τους που αγγίζουν τη μύτη ή το στόμα τους, ενώ πριν έχουν αγγίξει μολυσμένες επιφάνειες με σταγονίδια του ιού της ιλαράς. Ο ιός ζει σε μολυσμένες επιφάνειες περισσότερο από δύο ώρες.

Πως εκδηλώνεται η ιλαρά: Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της ιλαράς εμφανίζονται 7-21 ημέρες μετά τη μόλυνση του ατόμου με τον ιό και περιλαμβάνουν:

κηλιδώδες εξάνθημα σε όλο το σώμα

πυρετός

βήχα

ρινόρροια

ερυθρότητα οφθαλμών και δακρύρροια

αίσθημα αδυναμίας

μικροσκοπικές λευκές κηλίδες με υποκύανο – λευκό κέντρο που βρίσκονται στο κέντρο του στόματος (Koplik’s spots)

Μια τυπική περίπτωση ιλαράς αρχίζει με μέτριο πυρετό, βήχα, ρινόρροια, ερυθρότητα οφθαλμών και ερεθισμό στο λαιμό. Δύο ή τρεις ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων μπορεί να εμφανιστούν οι μικροσκοπικές λευκές κηλίδες στο στόμα. Τρεις έως πέντε ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων εμφανίζεται ερυθρό εξάνθημα στο σώμα. Το εξάνθημα συνήθως εμφανίζεται αρχικά στην τριχοειδή γραμμή του προσώπου και διαχέεται (προχωρά) προς το λαιμό, τον κορμό, τα χέρια και τα πόδια. Όταν εμφανιστεί το εξάνθημα ο πυρετός μπορεί να φτάσει έως και 40 C. Μετά από λίγες ημέρες ο πυρετός υποχωρεί και το εξάνθημα εξασθενίζει.

Ιλαρά: Διάγνωση – Εξετάσεις

Η κλινική διάγνωση της ιλαράς γίνεται βάση των συμπτωμάτων. Η εργαστηριακή διάγνωση της ιλαράς μπορεί να γίνει με την επιβεβαίωση των θετικών αντισωμάτων IgM ιλαρά ή η απομόνωση του RNA του ιού της ιλαράς από αναπνευστικά δείγματα. Επαφή με ασθενή που είναι γνωστό ότι έχει ιλαρά ή νόσησε πρόσφατα από ιλαρά προσθέτει ισχυρά επιδημιολογικά στοιχεία για τη διάγνωση.

Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές

Το 30% περίπου των περιστατικών με ιλαρά αναπτύσσει μία ή περισσότερες επιπλοκές:

Λαρυγγίτιδα

Βρογχιολίτιδα

Πνευμονία (η οποία είναι η πιο συχνή αιτία θανάτου από ιλαρά σε μικρά παιδιά)

Ωτίτιδα συμβαίνει σε 1 περίπου περίπτωση ανά 10 περιπτώσεις ιλαράς και μπορεί να εμφανιστεί μόνιμη απώλεια ακοής

Διάρροια εμφανίζεται περίπου σε 8% των περιπτώσεων

Εγκεφαλίτιδα

Ιλαρά: Θεραπεία – Μέθοδοι αντιμετώπισης

Δεν υπάρχει θεραπεία για την ιλαρά. Ο πυρετός αντιμετωπίζεται με τη χορήγηση αντιπυρετικών, κατά προτίμηση παρακεταμόλης. Επίσης συνίσταται χορήγηση υγρών και απογυγή δραστηριοτήτων που κουράζουν τα μάτια (διάβασμα, τηλεόραση) τα οποία είναι ευερέθιστα. Η χορήγηση αντιβιοτικών δεν συνίσταται εκτός και αν παρουσιαστούν επιπλοκές.

Πώς να προφυλαχτείτε από την ιλαρά – Πρόγνωση

Το εμβόλιο της ιλαράς γνωστό ως MMR (Measles-Mumps-Rubella) είναι ένας συνδυασμός εμβολίου το οποίο παρέχει προστασία για τρία νοσήματα: ιλαρά, παρωτίτιδα και ερυθρά και το οποίο είναι ασφαλές και αποτελεσματικό. Το εμβόλιο χορηγείται σε δύο δόσεις: η 1η δόση σε ηλικία 12-15 μηνών και η δεύτερη σε ηλικία 4 έως 6 ετών.

Σε ειδικές περιπτώσεις (έγκυες γυναίκες, άτομα με καρκίνο, άτομα με μειωμένο αμυντικό σύστημα) που δεν έχουν εμβολιαστεί ή δεν έχουν νοσήσει από ιλαρά και έρθουν σε επαφή με άτομο που νοσεί από ιλαρά, μπορεί να χορηγηθεί υπεράνοσος γ-σφαιρίνη για να προστατευθούν από την ιλαρά. Η γ-σφαιρίνη μπορεί να χορηγηθεί το αργότερο μέχρι και 6 μέρες από την ημέρα που το άτομο ήρθε σε επαφή με τον ασθενή και μπορεί να του εξασφαλίσει πλήρη προστασία ή σε περίπτωση που νοσήσει θα εμφανίσει ηπιότερα συμπτώματα.