Αποκλειστικές στα νοσοκομεία: Νόμιμη και μαύρη εργασία

Αυτή είναι η πραγματικότητα στα νοσοκομεία. Θα μπορούσε άραγε κάποια στιγμή- αν όχι να αλλάξει- τουλάχιστον να βελτιωθεί;

Γράφει: Ζάχαρης Φίλιππος - IATRONET

Με το να επιχειρήσει να ασχοληθεί κανείς με το σοβαρό θέμα που αφορά τις αποκλειστικές στα νοσοκομεία – νόμιμες ή μη - , θα πρέπει πρώτα από όλα να σταθμίσει τις υφιστάμενες οικονομικές δυσκολίες αλλά και την ανάγκη που σπρώχνει τα νοικοκυριά σε φτηνές λύσεις, που για πολλούς είναι μη ενδεδειγμένες, αλλά που το κόστος μιας νόμιμης αποκλειστικής στα νοσοκομεία αποτρέπει τους οικείους των ασθενών να προβούν στην επιλογή τους.

Κάποιοι άλλοι θα πουν πως εδώ έχουμε να κάνουμε με την τήρηση της νομιμότητας και πως τα νοσοκομεία πρέπει να ελέγχουν τις αποκλειστικές, η πραγματικότητα όμως είναι ότι η πλειοψηφία των ασθενών δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στο υψηλό κόστος της νόμιμης γυναίκας - φροντιστού στα νοσοκομεία. Και αυτό το ξέρουν όλοι.

Τελευταία μάλιστα, είδαν το φως της δημοσιότητας τραγικά περιστατικά όπως αυτό του νοσοκομείου της Νίκαιας όπου γυναίκα που προσπαθούσε να ξεφύγει από τους ελέγχους, έχασε την ζωή της. Το πρόβλημα λοιπόν είναι πολυσύνθετο και δεν μπορεί να λυθεί ούτε με κατασταλτικά μέτρα ούτε όμως με την σύγκρουση μεταξύ νόμιμων ή μη νόμιμων αποκλειστικών, με τις μεν να ισχυρίζονται ότι οι δε «χαλάνε την πιάτσα», δεν έχουν εξειδίκευση, εμπειρία και γνώση, ενώ από την άλλη πλευρά να υπερτονίζεται η οικονομική ανάγκη.

Αποφεύγω να χρησιμοποιήσω λέξεις όπως «αλλοδαπές» ή «ξένες», γιατί το ρεπερτόριο αυτό θεωρώ ότι δεν ταιριάζει σε κανενός είδους ρεπορτάζ όπου γίνεται στείρα επίκληση κοινωνικών μειοψηφιών, με ταμπέλες και στερεότυπα.

Το θέμα είναι τι κάνει η εκάστοτε διοίκηση του νοσοκομείου, πώς, και αν, παροτρύνει ή διευκολύνει η Πολιτεία τις αποκλειστικές χωρίς χαρτιά που θέλουν και αυτές να εργαστούν (που μπορεί να έχουν εξειδίκευση) και ποιος είναι πάνω από όλα ο σχεδιασμός του Υπουργείου Υγείας για το θέμα αυτό που είναι κοινό μυστικό. Πρόνοια με λίγα λόγια θα πρέπει να υπάρχει και για τις αποκλειστικές που τηρούν τις προϋποθέσεις του νόμου αλλά και για όλες αυτές που εργάζονται από ανάγκη.

Μήπως δεν είναι κοινό μυστικό ότι οι ηλικιωμένοι ασθενείς παίρνουν μαζί τους σε περίπτωση νοσηλείας τις γυναίκες που τους κρατούν στο σπίτι; Ποιος ή ποια συνταξιούχος των 400 – 500 ευρώ έχει να δώσει μεγάλα ποσά για να τον προσέχει μια βραδιά η νόμιμη αποκλειστική; Και γιατί οι τιμές δεν πέφτουν; Από την άλλη πλευρά και οι νόμιμες αποκλειστικές που έχουν την απαραίτητη εργασιακή εμπειρία δεν πρέπει να ζήσουν;

Πρόσληψη μόνιμου προσωπικού

Για το σοβαρό αυτό θέμα μιλήσαμε με τρεις διοικητές δημοσίων νοσοκομείων. Η αναπληρώτρια διοικήτρια του Λαϊκού Νοσοκομείου, κα Αδαμαντία Εγγλεζοπούλου (φωτογραφία πάνω)παραδέχεται ότι ενώ στο Λαϊκό Νοσοκομείο εφαρμόζεται η διαδικασία που έχει οριστεί από την Πολιτεία για την κλήση και την παροχή υπηρεσιών από αποκλειστικές, τα φαινόμενα μαύρης εργασίας δεν έχουν εκλείψει. Οι λόγοι είναι απλοί: «Οι ασθενείς καταφεύγουν στις μη νόμιμες αποκλειστικές λόγω της οικονομικής στενότητας και των καλύτερων συνθηκών στην παροχή υπηρεσιών - κυρίως το διευρυμένο ωράριο.» Κατά την κα Εγγλεζοπούλου, η ενδεδειγμένη λύση είναι μόνο η πρόσληψη μόνιμου προσωπικού.

Την όλη επικρατούσα κατάσταση αντανακλά μαρτυρία ανώνυμου συγγενή ασθενούς που μας αποκαλύπτει: «Η γιαγιά χρειάζεται συνεχή υποστήριξη όσο νοσηλεύεται. Εγχειρίζεται δύο φορές, μπαίνει εντατική, συνολικά μένει στο νοσοκομείο 40 μέρες. Φροντιστές της, είμαστε τα εγγόνια της. Ο ένας δουλεύει σαν τρελός, η άλλη έχει μικρό παιδί και παλεύει να παραμείνει στη δουλειά της. Η πενιχρή σύνταξη, μια μικροαποταμίευση και τα αποθέματα του αδελφού, μας οδηγούν να προσλάβουμε αποκλειστικές.

Το τιμολόγιο για τις "νόμιμες" δεν βγαίνει ούτε οικονομικά, ούτε ουσιαστικά (εργάζονται 6.5 ώρες ανά βάρδια). Καταλήγουμε σε μια Ουκρανή κυρία που κυκλοφορεί στους διαδρόμους. Προσφέρει 12ωρη περιποίηση με μαύρη αμοιβή 50 ευρώ και συστήνει και συνάδελφό της για το άλλο 12ωρο. Όταν ρωτάω πώς θα αντέξει, μου λέει "μη σε νοιάζει, το κάνω χρόνια. Κοιμάμαι όταν είναι ήσυχοι οι ασθενείς. Έχω ανάγκη να δουλέψω". Είναι γύρω στα 60 και τη λυπάμαι, αλλά είναι η ασφάλεια μας.»

Αυτή είναι η πραγματικότητα στα νοσοκομεία. Θα μπορούσε άραγε κάποια στιγμή- αν όχι να αλλάξει- τουλάχιστον να βελτιωθεί;

«Τα οικονομικό κόστος της νόμιμης αποκλειστικής είναι πολύ υψηλό για έναν ασθενή με χαμηλό εισόδημα», δηλώνει η κα Αναστασία Μπαλασοπούλου (φωτογραφία πάνω) Διοικήτρια Γ.Ν.Α. “Ιπποκράτειο”, συμπληρώνοντας πως υπάρχει δυσκολία στην πράξη για τον έλεγχο. Οι ασθενείς (ηλικιωμένοι) συνήθως χρησιμοποιούν τις αποκλειστικές που έχουν στο σπίτι, και παρά τις παρεμβάσεις και τις ενέργειες, τα φαινόμενα μαύρης εργασίας δεν έχουν μηδενιστεί. Η ενδεδειγμένη λύση, κατά την κα Μπαλασοπούλου, θα ήταν να υπάρχουν περισσότεροι πιστοποιημένοι σύλλογοι αποκλειστικών νοσηλευτών, οι οποίοι να γραφτούν στην ΥΠΕ.

Ο διοικητής του νοσοκομείου «Άγιος Σάββας», Γιώργος Δενδραμής (φωτογραφία κάτω), από την πλευρά του, υποστηρίζει αφενός ότι τα φαινόμενα μαύρης εργασίας που ευνοούν τους ασθενείς λόγω των χαμηλότερων χρεώσεων δεν έχουν εκλείψει και αφετέρου πως η καταφυγή στις μη νόμιμες αποκλειστικές λόγω της οικονομικής στενότητας είναι από δύσκολο έως απίθανο να σταματήσει. Μόνη λύση είναι «η πρόσληψη προσωπικού με σχέση εργασίας ορισμένου χρόνου, (βοηθητικό υγειονομικό προσωπικό ) ώστε να μην υπάρχει ανάγκη αποκλειστικών όπως γίνεται και στα περισσότερα κράτη», τονίζει ο κος Δενδραμής. 

Κόστος

Πόσο κοστίζει όμως μία νόμιμη αποκλειστική; Σύμφωνα με τις τιμές που έχει διαμορφώσει το ΙΚΑ, το κόστος μιας «αποκλειστικής» τις καθημερινές (πρωί ή απόγευμα) είναι 51 ευρώ. Τις καθημερινές τη νύχτα (11μ.μ. – 7π.μ.) 63 ευρώ. Τις αργίες ή το πρωί της Κυριακής 90 ευρώ. Το απόγευμα της Κυριακής 92 ευρώ. Το βράδυ του Σαββάτου 96 ευρώ και τη νύχτα της Κυριακής προς Δευτέρα 67,5 ευρώ.

Το κόστος είναι λοιπόν επιβαρυντικό για τον ασθενή και τους οικείους του. Αυτό όμως σημαίνει ότι πρέπει οι νόμιμες αποκλειστικές να μείνουν εκτός εργασίας; Ασφαλώς και όχι.

Αποζημίωση από ΕΟΠΥΥ

Τι δίνει τώρα ο ΕΟΠΥΥ για την αποζημίωση του ασθενούς που χρησιμοποιεί νόμιμη αποκλειστική; Με βάση τον νέο Κανονισμό Παροχών του ΕΟΠΥΥ, η αναγνώριση απόδοσης δαπάνης για τη χρησιμοποίηση αποκλειστικής νοσοκόμου, ανά νοσηλεία και μέχρι δυο νοσηλείες το μήνα, είναι δυνατή μόνο σε κρατικά νοσοκομεία, για ασθενείς με βαριά γενική κατάσταση, για τους οποίους απαιτούνται ιδιαίτερες φροντίδες, μόνο κατά τη διάρκεια της νύχτας και μέχρι 8 νύκτες.

Η παράταση χρήσης αποκλειστικής νοσοκόμας θα βεβαιώνεται από τον Διευθυντή της Κλινικής ως προς την βαρύτητα της γενικής κατάστασης του ασθενούς, θα εγκρίνεται από τον αρμόδιο ελεγκτή και θα αποζημιώνεται μέχρι συνολικά 12 νύχτες. Η αποζημίωση ορίζεται σε 30 ευρώ για κάθε νύχτα τις καθημερινές και σε 45 ευρώ τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες.

Η χρήση της αποκλειστικής

Για κάθε ημέρα εργασίας της η νόμιμη αποκλειστική νοσοκόμος οφείλει να εκδώσει απόδειξη παροχής υπηρεσιών, στην οποία θα αναγράφεται το συνολικό κόστος των υπηρεσιών (μαζί με τις υπερωρίες αν τυχόν έγιναν). Όταν ολοκληρωθεί η χρήση της αποκλειστικής, ο ασθενής συγκεντρώνει τις αποδείξεις παροχής υπηρεσιών και τις προσκομίζει για θεώρηση στο Γραφείο Τομεαρχών, μαζί με βεβαίωση του θεράποντος ιατρού, ότι ο ασθενής έχρηζε νυχτερινής αποκλειστικής νοσοκόμου.

Τα ανωτέρω δικαιολογητικά εν συνεχεία προσκομίζονται στο γραφείο Ελεγκτή του ΕΟΠΥΥ και αφού ληφθεί η έγκριση του ελεγκτή ιατρού ΕΟΠΥΥ, εν συνεχεία προσκομίζονται στο Πρωτόκολλο του Νοσοκομείου για θεώρηση, πριν κατατεθούν στο τοπικό υποκατάστημα του ασφαλιστικού φορέα του ασθενούς.

Με βάση τα ισχύοντα δεδομένα, η δαπάνη χρήσης νυχτερινής αποκλειστικής νοσοκόμου καλύπτεται κατά ένα μέρος από τα ασφαλιστικά ταμεία, για χρονικό διάστημα έως 8 (οκτώ) νύχτες.

Δεν καλύπτεται η πρωινή ή απογευματινή αποκλειστική (οι αντίστοιχες αποδείξεις σφραγίζονται για φορολογική χρήση – δικαιολόγηση δαπανών υγείας). Σε περίπτωση που ο ασθενής έχει Ιδιωτική Ασφάλεια ενημερώνεται από την ασφάλειά του, εάν καλύπτονται τα έξοδα διάθεσης αποκλειστικής.

Παροχές υπηρεσιών από αποκλειστικές νοσοκόμες, σε ασθενείς Νοσοκομείων Ε.Σ.Υ. και Ιδιωτικών Κλινικών

Ισχύει η με αριθ. Υ4α/37804/2013 Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ Β΄1023), όπως αυτή τροποποιήθηκε:

1. Οι αποκλειστικές νοσοκόμες – νοσοκόμοι προκειμένου να παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε ασθενείς ενός νοσοκομείου ή μιας ιδιωτικής κλινικής, οφείλουν:

α) να διαθέτουν άδεια εργασίας από το ΙΚΑ,

β) να έχουν καταχωρηθεί στο Μητρώο Αποκλειστικών Νοσοκόμων της οικείας Υγειονομικής Περιφέρειας,

γ) να περιλαμβάνονται στον ονομαστικό πίνακα που καταρτίζεται από την οικεία Υγειονομική Περιφέρεια και τηρείται σε κάθε Νοσηλευτικό Ίδρυμα ή Ιδιωτική Κλινική.

2. Η διάθεσή τους πρέπει να γίνεται μόνο από τον οικείο ονομαστικό πίνακα σύμφωνα με την σειρά αναγραφής τους και μέχρι εξάντλησης αυτού. (Κυκλική διάθεση–rotation).

3. Η διάθεση των αποκλειστικών νοσοκόμων του ονομαστικού πίνακα γίνεται από την τριμελή επιτροπή που συγκροτείται προς τούτο σε κάθε Νοσοκομείο ή Ιδιωτική Κλινική και η οποία αποτελείται:

α) στα Νοσοκομεία από τον Προϊστάμενο/η της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας, τον Προϊστάμενο/η της Διοικητικής Υπηρεσίας και έναν Νοσηλευτή / Νοσηλεύτρια με Β΄ βαθμό,

β) στις Ιδιωτικές Κλινικές από τον Προϊστάμενο/η του Νοσηλευτικού Προσωπικού, τον Διοικητικό Διευθυντή και έναν Νοσηλευτή.

Η Επιτροπή έχει την υποχρέωση ελέγχου των αποκλειστικών νοσοκόμων για τυχόν παραπτώματα με τη δυνατότητα αντικατάστασής τους.

4. Η Προϊσταμένη της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας κάθε Νοσοκομείου ή ο Προϊστάμενος του Νοσηλευτικού Προσωπικού κάθε Ιδιωτικής Κλινικής, οφείλει να τηρεί πιστά και να εφαρμόζει αδιαλείπτως τα προβλεπόμενα επί της διαδικασίας των παρ. 5, 6 και 7 της εν λόγω Υπουργικής Απόφασης, καθώς επίσης να διασφαλίζει την αμερόληπτη σειρά του ονομαστικού πίνακα, προκειμένου όλοι οι αναγραφόμενοι να πραγματοποιούν τον ίδιο αριθμό ημερομισθίων.

5. Η άδεια παραμονής σε συγγενικό πρόσωπο ή σε πρόσωπο που απασχολείται κατ’ οίκον για τη φροντίδα του ασθενούς, θα πρέπει να υπογράφεται από τον θεράποντα ιατρό ή την Προϊσταμένη του Νοσηλευτικού Τμήματος και να τηρούνται και να ελέγχονται με κάθε λεπτομέρεια οι προϋποθέσεις της παρ. 7, της ανωτέρω Υπουργικής Απόφασης.

Την ευθύνη για την παραμονή των συνοδών και των αποκλειστικών νοσοκόμων έχει η Προϊσταμένη της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας και το προσωπικό ασφαλείας του νοσοκομείου ή της Ιδιωτικής Κλινικής.