Κορωνοϊός: Πώς μεταδίδεται ο ιός στο αεροσκάφος από μολυσμένο ασθενή

Γιάννα Σουλάκη - IATROPEDIA

Ανησυχία προκάλεσε στη χώρα μας η είδηση ότι βρέθηκαν 12 επιβάτες να νοσούν από τον κορωνοϊό σε μία και μόνο πτήση 91 επιβατών από το Κατάρ. Το γεγονός έθεσε και πάλι στο τραπέζι το θέμα της ασφάλειας των πτήσεων, το οποίο είχε τεθεί σε δεύτερη μοίρα εξαιτίας των οικονομικών επιπτώσεων του lockdown στην αεροπλοϊα.

Η μία μετά την άλλη, οι αεροπορικές εταιρείες επανασχεδιάζουν πλέον τις πτήσεις τους, οι οποίες είχαν ανασταλεί μαζικά σε ποσοστό 80%, ως συνέπεια της πρώτης φάσης της πανδημίας του κορωνοϊού. Μπορούν όμως οι επιβάτες να πετούν με ασφάλεια χωρίς να διατρέχουν τον κίνδυνο μόλυνσης από την νόσο COVID-19; Υπάρχει περίπτωση αναζωπύρωσης της νόσου COVID-19 εξαιτίας των μετακινούμενων πληθυσμών;

Δείτε επίσης - Σε καραντίνα 91 επιβάτες πτήσης από τη Ντόχα – 12 θετικοί στον κορωνοϊό

Τα δεδομένα για την μετάδοση του κορωνοϊού COVID-19 για την μετάδοση ανάμεσα σε επιβάτες πτήσεων είναι περιορισμένα. Μελέτες, όμως, που είχαν διεξαχθεί στο παρελθόν δίνουν κάποια σημαντικά στοιχεία που αφορούν στην εξάπλωση των αναπνευστικών ασθενειών.

Επιστημονικά δεδομένα από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ φωτίζουν σημαντικούς παράγοντες που συμβάλλουν στη μετάδοση νοσημάτων μέσα σε ένα αεροσκάφος. Ένας από τους πιο βασικούς είναι η θέση των επιβατών και εάν κάθονται δύο σειρές μπροστά ή πίσω από επιβάτες που νοσούν από σοβαρές λοιμώξεις.

Τι έχουν αποδείξει οι μελέτες – Τι λένε τα πραγματικά περιστατικά

Μια μελέτη του 2018 που εκπόνησαν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Emory της Ατλάντας επιχείρησε να μοντελοποιήσει με μαθηματικό αλγόριθμο, τον τρόπο με τον οποίο οι επιβάτες και το πλήρωμα όταν μετακινηθούν σε ένα αεροσκάφος, μπορούν να επηρεάσουν τη μετάδοση μολυσματικών ασθενειών.

«Μία λοιμώδης αναπνευστική νόσος που προκαλείται από αερομεταφερόμενα σταγονίδια είναι απίθανο να μεταδοθεί από τον άτομο που νοσεί, σε απόσταση πέρα από ένα μέτρο. Έτσι, η μετάδοση περιορίζεται σε μια σειρά μπροστά ή πίσω από τον ασθενή”, κατέληξαν οι ερευνητές στη μελέτη τους.

Σε αντίθεση με τα συμπεράσματα αυτά, προηγούμενη μελέτη - με επικεφαλής τους ίδιους επιστήμονες - είχε αποδείξει από πραγματικά περιστατικά, ότι οι επιβάτες με SARS ή γρίπη, φαίνεται να είχαν μεταδώσει τη νόσο σε αρκετά άτομα πέραν του ενός μέτρου.

Όπως αποδείχθηκε, κάποιοι από τους επιβάτες που προσβλήθηκαν δεν είχαν μολυνθεί μέσα στο αεροσκάφος εισπνέοντας μολυσμένα σταγονίδια, αλλά στο αεροδρόμιο κατά τη διάρκεια της επιβίβασης ή της αποβίβασης, ή ακουμπώντας μολυσμένες επιφάνειες.

Σε σχετικές προσομοιώσεις αποδείχθηκε επίσης ότι, οι μετακινήσεις των μελών του πληρώματος καμπίνας εντός του αεροσκάφους, αλλά και οι διαφορετικές επαφές που είχαν με διαφορετικούς επιβάτες, θα μπορουσαν να προκαλέσουν αρκετές νέες μολύνσεις. Στη μελέτη αυτή, εξήχθη το συμπέρασμα ότι “είναι επιτακτική ανάγκη οι αεροσυνοδοί να μην εργάζονται όταν είναι άρρωστοι”.

Εν τω μεταξύ, οι υγειονομικές υπηρεσίες στον Καναδά ανακοίνωσαν ότι δεν εντόπισαν καμία περίπτωση μετάδοσης COVID-19 από δύο επιβάτες που νοσούσαν. Να σημειωθεί ότι η πτήση με 350 επιβάτες από το Γκουάνγκτζου της Νότιας Κορέας προς το Τορόντο, διήρκεσε 15 ολόκληρες ώρες.

Το γεγονός αυτό διέψευσε την εδραιωμένη πεποίθηση, ότι όταν κάποιος ασθενής βρίσκεται σε περιορισμένο χώρο για μεγάλο χρονικό διάστημα, θα εξαπλώσει αναπόφευκτα τη λοίμωξη από την οποία πάσχει.

Φίλτρα υψηλής προστασίας στα σύγχρονα αεροσκάφη “παγιδεύουν” τον κορωνοϊό

Ο τρόπος με τον οποίο σχεδιάζονται τα σύγχρονα αεροσκάφη διασφαλίζει ότι ο αέρας που κυκλοφορεί είναι πολύ καθαρός, αφού ανανεώνεται κάθε δύο έως τρία λεπτά. Αυτό σημαίνει ότι μέσα σε μία ώρα ο αέρας εντός του αεροσκάφους ανανεώνεται πλήρως, από 20 έως 30 φορές.

Με απλά λόγια, ο αέρας συλλέγεται από τον εξωτερικό χώρο του αεροσκάφους, (συνήθως μέσω του κινητήρα), και αναμιγνύεται με τον ανακυκλωμένο αέρα της καμπίνας. Ο ανακυκλωμένος αέρας, ο οποίος επαναχρησιμοποιείται (με σκοπό την διατήρηση της θερμοκρασίας και της υγρασίας στα σωστά επίπεδα), διέρχεται μέσω από τα φίλτρα HEPA, που είναι παρόμοια με αυτά που χρησιμοποιούνται στα νοσοκομεία.

Ο ιός SARS-CoV-2, ο οποίος έχει διάμετρο περίπου 125 νανόμετρα (ένα νανόμετρο είναι το ένα δισεκατομμυριοστό του μέτρου) βρίσκεται εντός του εύρους μεγέθους σωματιδίων που συλλαμβάνουν τα φίλτρα HEPA (δηλαδή από 10 νανόμετρα και πάνω).

Οι υπεύθυνοι των αεροπορικών εταιρειών υποστηρίζουν ότι τα φίλτρα HEPA έχουν υψηλά πρότυπα ασφαλείας και φιλτράρουν έως και το 99,97% των σωματιδίων μεγέθους SARS-CoV-2. Επίσης, η ίδια η ροή του αέρα είναι σχεδιασμένη, όπως λένε, για να ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο μόλυνσης.

Συγκεκριμένα, αντί για οριζόντια, η ροή του αέρα στρέφεται κάθετα. Δηλαδή, κατευθύνεται από το κεφάλι του επιβάτη προς τα πόδια του. Αυτός ο σχεδιασμός περιορίζει σημαντικά το επίπεδο διάδοσης. Έτσι, ο επιβάτης της πρώτης σειράς, δεν μπορεί να μολύνει κάποιον που κάθεται στην 20η σειρά.

Τι έχουν δείξει πρόσφατες μελέτες για την μετάδοση του κορωνοϊού σε κλειστούς χώρους

Είναι, όμως, αυτό αρκετό; Φυσικά δεν είναι απολύτως ασφαλές, καθώς οι επιβάτες δεν κάθονται συνεχώς στο κάθισμά τους ή το πλήρωμα της καμπίνας κυκλοφορεί στους διαδρόμους, κι έτσι διαταράσσεται η ροή των αερομεταφερόμενων σωματιδίων.

Επίσης, όταν τα φίλτρα HEPA βρίσκονται σε λειτουργία, δεν μπορούν να παγιδεύσουν όλα τα σταγονίδια COVID-19 ή τα αερολύματα πριν τα εισπνεύσει κάποιος, λέει ο Dr. Julian Tang, λοιμωξιολόγος στο Βασιλικό Ιατρείο του Leicester και αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Leicester.

O ίδιος επιστήμονας υπογράφει μελέτη που δημοσιεύτηκε αυτόν τον μήνα, με στόχο την έκδοση κατευθυντήριων οδηγιών για την ελαχιστοποίηση της αερομεταφερόμενης μετάδοσης του COVID-19 σε κλειστούς χώρους.

Στα συμπεράσματα της μελέτης αναφέρεται ότι: "Η διήθηση των φίλτρων λειτουργεί μόνο σε μαζική και ανεμπόδιστη ροή αέρα, όμως, το μεγαλύτερο μέρος της μετάδοσης της ασθένειας κατά τη διάρκεια ενός αεροπορικού ταξιδιού, θα συμβεί μέσω των συνομιλιών πρόσωπο με πρόσωπο, σε μικρή εμβέλεια. Η μετάδοση αερολύματος σε κοντινή απόσταση είναι αυτό που πρέπει να σας ανησυχεί στο αεροπλάνο, στο τρένο ή το λεωφορείο - αυτός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος”, αναφέρει ο ειδικός.

Όμως ακόμη και στην περίπτωση να βρίσκεστε μακριά από έναν μολυσμένο επιβάτη, ο κίνδυνος δεν εξαλείφεται εντελώς, λέει ο Dr. Tang:

"Το πόσο καιρό μπορεί να παραμένει στον αέρα ο ιός εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων. Διαφέρει ανάλογα με την κατάσταση του μολυσμένου ατόμου, ενώ κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά ότι όλα τα σταγονίδια θα καταλήξουν στο έδαφος μετά από δύο μέτρα, καθώς κάποια σταγονίδια μπορεί να ταξιδέψουν έως και 16 μέτρα, ενώ όλα τα μπορούσαν να μεταφέρουν τον ιό”.

Κορωνοϊός: Τι πρέπει να γίνει για πιο ασφαλείς αερομεταφορές

Ο Dr. Tang και η επιστημονική του ομάδα υποστηρίζουν ότι υπάρχουν αυξανόμενα στοιχεία για τον πολύ σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η αερομεταφερόμενη μετάδοση στη διάδοση των μολυσματικών ασθενειών, όπως είναι η COVID-19, ή οι MERS και SARS και η γρίπη.

Ωστόσο, οι ειδικοί καταλήγουν ότι οι απλές προφυλάξεις, όπως η χρήση μάσκας και ο βήχας ή το φτέρνισμα σε έναν αγκώνα, μπορούν να ελαχιστοποιήσουν τους κινδύνους.

Επίσης, θα ήταν σημαντικό να ενισχυθεί η κοινωνική απόσταση μέσα στα αεροσκάφη, π.χ. με τον αποκλεισμό των μεσαίων καθισμάτων, μέτρο που δεν συμφέρει τις αεροπορικές εταιρίες και γι' αυτό την έχουν απορρίψει.

Ο Dr. Tang αναφέρει: "Το πρόβλημα προκαλείται όταν κάθεσαι δίπλα σε κάποιον σχεδόν στο μισό μέτρο και αυτός βήχει ή φτερνίζεται. Τα αερολύματα θα καταλήξουν σε εσάς πριν προλάβει το σύστημα διήθησης να απορροφήσει τον αέρα, να τον φιλτράρει και να τον επιστρέψει καθαρό στον χώρο”, καταλήγει.