Συναγερμός για τα «παντοτινά χημικά»: Πλημμύρισε η Ευρώπη, σε ποιες περιοχές της Ελλάδας εντοπίζονται

Ρούλα Τσουλέα - IATROPEDIA

Τι αποκαλύπτει η χαρτογράφηση των χημικών PFAS που χρησιμοποιούνται ευρέως σε σημαντικούς κλάδους της βιομηχανίας

Μία ομάδα χημικών ουσιών που αποκαλούνται «παντοτινά χημικά» επειδή δεν διασπώνται στο περιβάλλον, εντοπίστηκαν σε υψηλά επίπεδα σε χιλιάδες περιοχές της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.

Τα χημικά αυτά μπορούν να συγκεντρωθούν στο ανθρώπινο σώμα, ασκώντας τοξικές επιδράσεις. Η χαρτογράφησή τους αποκαλύπτει ότι έχουν συσσωρευτεί σε επικίνδυνες συγκεντρώσεις στο νερό, το χώμα και τα ιζήματα.

Όπως αναφέρει ο βρετανικός Guardian, πρόκειται για τις υπερφθοροαλκυλιωμένες χημικές ουσίες (PFAS), μία πολυμελή οικογένεια περίπου 10.000 συνθετικών χημικών ουσιών οι οποίες χρησιμοποιούνται για τις αντικολλητικές και καθαριστικές ιδιότητές τους.

Δύο από αυτά τα παντοτινά χημικά, το PFOA και το PFOS, έχουν σχετισθεί με πολυάριθμα προβλήματα υγείας. Ειδικότερα, το PFOA έχει σχετισθεί με:Τον καρκίνο των νεφρών και των όρχεων

Νοσήματα του θυρεοειδούς αδένα

Την ελκώδη κολίτιδα

Την υψηλή χοληστερόλη

Την υπέρταση της κυήσεως

Αντίστοιχα, το PFOS έχει σχετιστεί με αναπαραγωγικές, αναπτυξιακές, ηπατικές, νεφρικές και θυρεοειδικές νόσους. Ακόμα και σε χαμηλά επίπεδα, τα παντοτινά χημικά σχετίζονται με τοξικές ανοσοποιητικές επιδράσεις.

Ανησυχητικές συγκεντρώσεις

Δυστυχώς, βρέθηκαν σε υψηλές συγκεντρώσεις σε σχεδόν 17.000 σημεία σε ολόκληρη την Ευρώπη. Σε περίπου 640 περιοχές βρέθηκαν να υπερβαίνουν τα 1.000 νανογραμμάρια ανά λίτρο (ng/l) νερού. Και σε 300 περιοχές βρέθηκαν να υπερβαίνουν τα 10.000 ng/l.

«Αυτού του είδους οι συγκεντρώσεις είναι ανησυχητικές», δήλωσε ο Dr. Crispin Halsall, καθηγητής Φυσικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ. «Υπάρχει κίνδυνος να εκτεθούν τα ζώα στο μολυσμένο νερό και από αυτά, να εισέλθουν τα PFAS στην τροφική αλυσίδα».

Ένας άλλος κίνδυνος είναι να εκτεθούν σε αυτά άνθρωποι που καταναλώνουν άγρια είδη, όπως τα ψάρια που πιάνουν μόνοι τους και τα άγρια πτηνά που κυνηγούν.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η Οδηγία για το Πόσιμο Νερό που τέθηκε σε ισχύ στις 12 Ιανουαρίου 2021 ορίζει ως ανώτατο όριο για όλα τα PFAS τα 0,5 μικρογραμμάρια ανά λίτρο (μg/l).

Επιπλέον, τον Σεπτέμβριο του 2020 η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλείας Τροφίμων (EFSA) έθεσε ως ανώτατο όριο για την εβδομαδιαία έκθεση στα κύρια PFAS τα 4,4 νανογραμμάρια ανά κιλό (ng/kg) σωματικού βάρους.

Σε ποιες περιοχές εντοπίστηκαν

Η χαρτογράφηση αφορά περιοχές με συγκεντρώσεις από 10 ng/l και πάνω. Σύμφωνα με αυτήν, τα παντοτινά χημικά έχουν τις υψηλότερες συγκεντρώσεις στο Βέλγιο. Εντοπίστηκαν σε συγκέντρωση έως και 73 ng/l στα υπόγεια ύδατα κοντά σε εργοστάσιο της πόλης Zwijndrecht, στην Φλάνδρα.

Σε όσους κατοικούν σε ακτίνα 15 χιλιομέτρων από την περιοχή αυτή έχει ζητηθεί να μην τρώνε τοπικά αυγά και λαχανικά. Επιπλέον, σε όσους ζουν σε ακτίνα 5 χιλιομέτρων έγιναν αναλύσεις αίματος για να μετρηθούν τα επίπεδα των PFAS.

Στη Βρετανία, τα παντοτινά χημικά εντοπίστηκαν στις υψηλότερες συγκεντρώσεις στα απορρίμματα εργοστασίου χημικών στον ποταμό Wyre, κοντά στο Μπλάκπουλ.

Στην Ελλάδα, ο χάρτης δείχνει να υπάρχουν συγκεντρώσεις PFAS από 10 ng/l και πάνω σε Αττική, Θεσσαλονίκη, Ημαθία, Κιλκίς, Σέρρες, Κρήτη, Χίο και Λέσβο.

Φωτογραφία: iStock