Φορολογικό νομοσχέδιο: «Κούρεμα» 9% στους φόρους για τους επαγγελματίες - «Ψαλίδι» σε τεκμαρτό εισόδημα και τέλος επιτηδεύματος

Ποιοι πληρώνουν και ποιοι γλιτώνουν το τεκμήριο για το 2024 - Πώς ελέγχονται όσοι ζητούν να εξαιρεθούν

Protothema.gr

Πολύ πιο ήπιο καθίσταται το νέο σύστημα τεκμαρτής φορολόγησης των ελευθέρων επαγγελματιών. Με τέσσερις βασικές αλλαγές, η προσαύξηση λόγου τζίρου σχεδόν εκμηδενίζεται, το όφελος από τη μείωση του τέλους επιτηδεύματος απλώνεται σε όλους, ενώ το τεκμήριο γίνεται μαχητό «κατά βούληση» του φορολογουμένου.

Το συνολικό αποτέλεσμα όλων των αλλαγών είναι ότι η τελική επιβάρυνση των επαγγελματιών, μειώνεται κατά 54 εκατομμύρια ή 9% μεσοσταθμικά (από 606 σε 552 εκατομμύρια ευρώ).

Και συγκεκριμένα:

α) για την πλειονότητα όσων πιάνονται στο ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα, η επιβάρυνση δεν ξεπερνά τα 300 – 500 ευρώ για τις περισσότερες περιπτώσεις. Και αυτό διότι ήδη περίπου 390.000 επιτηδευματίες πιάνονται κάθε χρόνο στα υφιστάμενα τεκμήρια και πληρώνουν φόρο εισοδήματος όχι με βάση το μηδενικό εισόδημα που δηλώνουν, αλλά για αυτό που προκύπτει με βάση το τεκμήριο.

Για παράδειγμα: φέτος άγαμος με αυτοκίνητο 1.000 κυβικά και σπίτι 50 τμ φορολογείται για εισόδημα 9.000 ευρώ, που είναι πολύ κοντά στα 10.920 για τα οποία μπορεί να φορολογηθεί το 2024.

β) για χιλιάδες άλλους που ξεπερνούσαν τα 10.000 ή και 14.000 ευρώ το χρόνο, αλλά έχουν πολύ μεγάλο τζίρο εν σχέσει με τον υπόλοιπο κλάδο τους, θα προστίθεται ένα «λογικό» επιπλέον εισόδημα και … δεκάδες χιλιάδες εν σχέσει με την αρχική διάταξη.

Για παράδειγμα:

Με την αρχική διάταξη, αν πχ κάποιο κουρείο που λειτουργεί για δεκαετίες, είχε συνολικές εισπράξεις (ακαθάριστα έσοδα) 17.000 ευρώ ενώ, κατά μέσο όρο, όλα τα υπόλοιπα κουρεία δηλώνουν πχ 11.000 ευρώ, τότε το τεκμαρτό καθαρό κέρδος (εισόδημα) που θα ίσχυε για τον επαγγελματία αυτόν δεν θα ήταν 14.196 ευρώ (λόγω πολλών τριετιών και εδραιωμένης πελατείας στο επάγγελμα) αλλά… 24.133 ευρώ!

Έτσι, ακόμα και για 1 ευρώ είσπραξης πάνω από τα 16.600 ευρώ (+50% από τον μέσο όρο του κλάδου), το τεκμαρτό εισόδημα (κέρδη) θα αυξανόταν κατά 10.000 ευρώ. Αυτό θα δημιουργούσε αβεβαιότητα για τι ποσό θα φορολογηθεί τελικά κάθε χρόνο, αφού θα έφτανε ξαφνικά να πληρώνει 840 ευρώ επιπλέον, όχι με βάση τα όσα κέρδη δηλώνει, αλλά από τον η εφορία υπολογίζει εισόδημα 14.196 ή 24.133 ευρώ για αυτόν.

Με τη νέα διάταξη, το τεκμαρτό εισόδημα δεν πολλαπλασιάζεται με 1,35 ή 1,70 ή 2 αλλά προστίθεται μόνο το 5% της διαφοράς από τους υπολοίπους στον ίδιο κλάδο. Στην περίπτωση του κουρείου, το 5% στα 5.000 ευρώ σημαίνει ότι προστίθεται 250 ευρώ (14.446 αντί 14.196 ευρώ) και ο επιπλέον φόρος που προκύπτει δεν ξεπερνά τα 55 ευρώ τελικά.

Αντιθέτως, αν πχ ένα mega - φαρμακείο έχει εισπράξεις πχ 1 εκατομμύριο ευρώ παραπάνω από όλα τα υπόλοιπα (κατά μέσο όρον), αναλογικά θα φορολογείται για επιπλέον τεκμαρτό εισόδημα 5% επί της διαφοράς από τους άλλους. Δηλαδή, για υπέρβαση τζίρου 800.000 ευρώ η προσαύξηση εισοδήματος θα είναι 40.000 ευρώ, που «κόβεται» στα 50.000 που έχει τεθεί ως ανώτατο πλαφόν του τεκμαρτού λόγω προσαυξήσων.

Τι αλλάζει

Από τα μέτρα αυτά, ωφελούνται αυτομάτως όλοι οι επαγγελματίες που εμφανίζουν (δηλώνουν) υψηλότερα εισοδήματα από το τεκμαρτό που προκύπτει για τον κάθε φορολογούμενο, με βάση τα κριτήρια των εργαζομένων και των εισπράξεών τους.

Μετά τις παρεμβάσεις τις οποίες επέφερε το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, το τεκμαρτό φορολογητέο εισόδημα και οι επιβαρύνσεις μειώνονται έως και 50% εν σχέσει με το αρχικό σχέδιο, με τις εξής 4 αλλαγές:

1. Το τέλος επιτηδεύματος των 650 ευρώ μειώνεται 50% για όλους ανεξαιρέτως. Για το 2024 οι υπόχρεοι θα πληρώσουν 325 και όχι 487,50 ευρώ. Δεν «πιέζονται» έτσι πολλοί να εμφανίσουν περισσότερα λογιστικά κέρδη, από όσο θα είναι το τεκμαρτό τους εισόδημα.

2. Μειώνονται δραστικά και γίνονται πολύ πιο αναλογικές οι επιβαρύνσεις λόγω αυξημένου τζίρου, εν σχέσει με τον μέσο όρο κάθε κλάδου. Ενώ η αρχική διάταξη πολλαπλασίαζε (επί 1,35 ή 1,70 ή 2) το τεκμαρτό εισόδημα κάθε φορολογούμενου, τώρα προστίθεται στο εισόδημα μόνο το 5% της διαφοράς ανάμεσα στο ύψος του τζίρου του φορολογούμενου και του μέσου όρου του κλάδου.

3. Προστίθενται ειδικές περιπτώσεις μείωσης κατά 50% στο τεκμαρτό, ενώ μειώσεις θα επέλθουν και για όσους «δια νόμου» δεν επιτρέπεται να λειτουργούν σε δωδεκάμηνη βάση (πχ σχολικά κυλικεία που κλείνουν 4 μήνες μαζί με τα σχολεία).

4. Το τεκμαρτό εισόδημα θα είναι μαχητό για όποιον ζητήσει να τον ελέγξουν για να αποδείξει ότι δεν βγάζει παραπάνω από όσα δηλώνει. Έλεγχοι προβλέπονται σήμερα για όσους αμφισβητούν τα -γνωστά από δεκαετίες- τεκμήρια φυσικών προσώπων. Θα γίνονται όμως βάσει όμως του άρθρου 23 των Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών. Το οποίο σημαίνει: έλεγχο σε έγγραφα, λογιστικά στοιχεία και στοιχεία γνωστοποιήσεων και παρόμοιες πληροφορίες, ερωτήσεις στον φορολογούμενο και σε τρίτα πρόσωπα, έρευνα σε εγκαταστάσεις και μέσα μεταφοράς που χρησιμοποιούνται για τη διενέργεια επιχειρηματικών δραστηριοτήτων κλπ, μέχρι και σε βάθος πενταετίας.

Δεν «πέρασε» πάντως, το αίτημα να καλύπτεται το τεκμαρτό εισόδημα με βάση το οικογενειακό (μαζί με του/της συζύγου), ούτε από άλλες πηγές εισοδήματος εκτός από μισθούς και συντάξεις (πχ ενοίκια).

Ποιοι γλιτώνουν

Από το τεκμαρτό σύστημα φορολόγησης εξαιρούνται εξ αρχής:

- οι αγρότες

- όσοι έχουν εισόδημα από μπλοκάκια (με έως 3 εργοδότες)

- οι επαγγελματίες που παρουσιάζουν αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του 80%.

Επιπλέον, το τεκμήριο μειώνεται κατά 50% για τους επαγγελματίες:

α) που παρουσιάζουν αναπηρία 67% έως 79%,

β) που ασκούν δραστηριότητα και έχουν την κύρια κατοικία σε οικισμούς με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά με πληθυσμό κάτω από 3.100 κατοίκους,

γ) σε γονείς μονογονεϊκής οικογένειας με ανήλικα τέκνα,

δ) σε γονείς με εξαρτώμενα τέκνα με ποσοστό νοητικής ή σωματικής αναπηρίας τουλάχιστον 67%,

ε) σε γονείς πολύτεκνων οικογενειών

- Το τεκμήριο δεν εφαρμόζεται κατά τα τρία πρώτα χρόνια της επαγγελματικής δραστηριότητας. Για το τέταρτο έτος μειώνεται κατά 67% και για το πέμπτο έτος κατά 33%. Αν δεν απασχολούν υπαλλήλους ή έχουν τζίρο μέχρι του μέσου όρου του κλάδου τους, θα φορολογηθούν για 3.604 ευρώ ή 7.316 ευρώ αντίστοιχα, στο 4ο και 5ο έτος λειτουργίας τους.

- Για τους υπόλοιπους, το τεκμαρτό εισόδημα καλύπτεται μειώνεται (συνυπολογίζεται) αν έχουν παράλληλα εισοδήματα από μισθούς, συντάξεις ή αγροτικό επάγγελμα.

- Για παράδειγμα αν το τεκμήριο για έναν επαγγελματία προσδιορίζεται στις 12.000 ευρώ και ο ίδιος έχει εισόδημα από μισθούς ύψους 7.000 ευρώ, το τεκμήριο μειώνεται στις 5.000 ευρώ (12.000-5.000).

- Ειδική μέριμνα θα υπάρξει για εκείνες τις επιχειρηματικές δραστηριότητες όπου εκ του νόμου μπαίνουν χρονικοί περιορισμοί λειτουργίας εντός του φορολογικού έτους.

- Ορίζεται μεταβατική διάταξη με την οποία οι επαγγελματίες που θα φορολογηθούν για τα φετινά (2023) εισοδήματα με το τεκμήριο, θα πληρώσουν το 2024 μειωμένη κατά 50% προκαταβολή φόρου. Δεν αφορά όμως ολόκληρη την υποχρέωση πληρωμής, αλλά το 50% εφαρμόζεται για τον φόρο που μπαίνει σαν «καπέλο», στη διαφορά του τεκμαρτού από τα δηλωθέντα (χαμηλότερα) κέρδη.

Πώς υπολογίζεται ο φόρος

Για τον υπολογισμό της φορολογίας λαμβάνονται υπόψιν:

α) Ο εκάστοτε ισχύων κατώτατος μισθός, προσαυξημένος κατά 10% για κάθε 3 χρόνια επαγγελματικής δραστηριότητας μετά την πρώτη εξαετία ή ο ανώτερος ετήσιος μισθός που ο ελεύθερος επαγγελματίας καταβάλλει σε υπάλληλό του. Λαμβάνεται υπόψη το μεγαλύτερο από τα δύο ποσά με ανώτατο όριο σε κάθε περίπτωση τις 30.000 ευρώ.

β) το ύψος του τζίρου της επιχείρησης, εφόσον ο κύκλος εργασιών του υπόχρεου υπερβαίνει τον μέσο ετήσιο κύκλο εργασιών του Κ.Α.Δ.

γ) Το 10% του κόστους μισθοδοσίας του προσωπικού με όριο τις 15.000 ευρώ.

Το ελάχιστο καθαρό εισόδημα ορίζεται κατ’ ανώτατο όριο σε 50.000 ευρώ και είναι το άθροισμα των τριών συντελεστών που προαναφέρθηκαν.

Ορίζεται ότι το τεκμήριο είναι μαχητό. Με το νομοσχέδιο εξειδικεύονται οι προϋποθέσεις προκειμένου ο φορολογούμενος να αμφισβητήσει το τεκμήριο.

Συγκεκριμένα:

Οι φορολογούμενοι μπορούν να αμφισβητήσουν το τεκμήριο, ιδίως στις παρακάτω περιπτώσεις:

α) στρατιωτική θητεία,

β) φυλάκιση,

γ) νοσηλεία σε νοσοκομείο ή κλινική,

δ) αδυναμία άσκησης δραστηριότητας λόγω εγκυμοσύνης ή λοχείας με βάση την εργατική νομοθεσία,

ε) εκτεταμένες φυσικές καταστροφές που κατέστησαν αδύνατη, συνολικά ή μερικά, την άσκηση δραστηριότητας,

στ) ανάκληση της άδειας λειτουργίας ή άσκησης επαγγέλματός τους,

ζ) απαγόρευση λειτουργίας του καταστήματος ή άλλου χώρου άσκησης της επαγγελματικής ή επιχειρηματικής τους δραστηριότητας σε εφαρμογή απόφασης δημόσιας αρχής για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας ή άλλου λόγου δημοσίου συμφέροντος,

η) άλλοι λόγοι ανωτέρας βίας που εμποδίζουν την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Για την εφαρμογή των παραπάνω, ο φορολογούμενος υποβάλλει στη φορολογική διοίκηση τα αναγκαία δικαιολογητικά για την απόδειξη των ισχυρισμών του.

Πέραν των παραπάνω, ο ελεύθερος επαγγελματίας έχει επιπλέον την δυνατότητα να αμφισβητήσει το ποσό που προκύπτει από το τεκμήριο της ελάχιστης αμοιβής. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να ζητήσει τη διενέργεια ελέγχου από τις φορολογικές αρχές για να αποδειχθεί η ακρίβεια της δήλωσής του για εισόδημα μικρότερο του τεκμαρτού.