H ακτινογραφία του νέου ασφαλιστικού

ΡΟΥΛΑ ΣΑΛΟΥΡΟΥ - ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά 1 δισ. ευρώ τον χρόνο από το 2021 και μετά, όταν το νέο ασφαλιστικό θα βρίσκεται σε πλήρη εφαρμογή, είναι, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «Κ», το «κέρδος» της επερχόμενης ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, για την οποία αργά την Παρασκευή ευρωπαϊκές πηγές δήλωναν στο Reuters ότι «δεν έχουμε πρόβλημα με την ευρύτερη δομή της μεταρρύθμισης. Αλλά βγαίνουν τα νούμερα; Χρειάζεται να έχουμε περισσότερα αριθμητικά και τεχνικά δεδομένα από τις ελληνικές αρχές ώστε να είμαστε σε θέση να απαντήσουμε». Παρά τις κυβερνητικές διαβεβαιώσεις ότι οι συντάξεις δεν θα μειωθούν, το μείγμα των προωθούμενων αλλαγών, στο οποίο συγκαταλέγονται περικοπές παροχών και αυξήσεις εισφορών, οδηγεί σε εξοικονόμηση σημαντικών κεφαλαίων σε σχέση με την εφαρμογή του νόμου Λοβέρδου - Κουτρουμάνη, χωρίς όμως να υπολογίζεται στην προβολή το κόστος της εθνικής σύνταξης. Εάν στο ανταποδοτικό κομμάτι των συντάξεων προστεθεί και το κόστος της εθνικής σύνταξης, τότε η εξοικονόμηση πέφτει στο 1% του ΑΕΠ, περίπου 2 δισ. ευρώ, το μακρινό 2060.

Στο ενδιάμεσο, και κυρίως στο κρίσιμο διάστημα από φέτος έως και το 2021, η συνταξιοδοτική δαπάνη δεν υπερβαίνει το 16% του ΑΕΠ, παραμένοντας εντός του στόχου που τέθηκε το 2010. Στο υπουργείο Εργασίας έχουν ήδη «τρέξει» αρκετά εναλλακτικά σενάρια, καθώς η μάχη της διαπραγμάτευσης με τους πιστωτές δεν έχει ακόμη ξεκινήσει. Μάλιστα, περαιτέρω στοιχεία ενδέχεται να αποσταλούν στους θεσμούς ακόμη και σήμερα, ενώ οι συζητήσεις θα κορυφωθούν το αμέσως επόμενο διάστημα. Η «μάχη» θα δοθεί σε μία από τις δύο αρχές του νέου μοντέλου, την εθνική σύνταξη και κυρίως το εάν αυτή θα δίνεται με εισοδηματικά κριτήρια μεταξύ 15 και 20 ετών ασφάλισης.

Εναλλακτικά σενάρια

Το υπουργείο Εργασίας έχει εναλλακτικά σενάρια τα οποία αναμένεται να θέσει στο τραπέζι με τους πιστωτές, ανάλογα με το πώς θα εξελιχθεί η διαπραγμάτευση. Αδιαπραγμάτευτη δέσμευση θεωρείται για την κυβέρνηση και η διατήρηση των ήδη καταβαλλόμενων συντάξεων στο σημερινό τους ύψος. Εκεί, το μπρα ντε φερ θα παιχτεί στο αν οι θεσμοί αποδεχθούν την αύξηση των εισφορών. Προκειμένου να «καμφθούν» οι αντιστάσεις και του ΔΝΤ, δεν αποκλείεται να υπάρξει συμφωνία για περικοπές κάποιων συντάξεων άμεσα, αυτών για παράδειγμα που η προσωπική διαφορά αποδειχθεί μεγάλη (π.χ. στους συνταξιούχους του πρώην ΤΕΒΕ ή κάποιων ειδικών ταμείων ΔΕΚΟ - τραπεζών). Επίσης, δεν αποκλείεται τελικά, η κυβέρνηση να εφαρμόσει το νέο μειωμένο πλαφόν για τις υψηλές συντάξεις και στους ήδη συνταξιούχους.

Στο ενδιάμεσο, και στους κόλπους εκατομμύρια ασφαλισμένων και συνταξιούχων, επικρατεί σύγχυση. Οι συνταξιούχοι ακούν πως η σύνταξή τους δεν θα μειωθεί για 12η φορά, από το 2018 και μετά όμως θα μειώνεται η... προσωπική τους διαφορά. Η κυβέρνηση σε όλους τους τόνους σημειώνει πως δεν θα υπάρξει 12η περικοπή. Στην πράξη βέβαια, θα «νομιμοποιηθούν» όλες οι προηγούμενες.

Οι ασφαλισμένοι με τη σειρά τους δεν γνωρίζουν αν τους συμφέρει να παραμείνουν στην ασφάλιση ή να αναζητήσουν λύσεις στη «μαύρη» εργασία. Στη συνέντευξή του στην «Κ» ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο μειώσεων, κυρίως για τους ασφαλισμένους με μέσο εισόδημα πάνω από 1.200 ευρώ. Στον αντίποδα, ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης υποστηρίζουν πως με τον νέο τρόπο υπολογισμού το 80% των νέων συντάξεων θα έχει μια μεσοσταθμική μείωση της τάξης του 15%, κυρίως για όσους έχουν μεταξύ 20 και 35 έτη ασφάλισης. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι όσο απομακρυνόμαστε από τα 20 χρόνια ασφάλισης οι μειώσεις αυξάνονται, με τις μεγαλύτερες να έρχονται για όσους φεύγουν με 35 χρόνια. Στη συνέχεια, επέρχεται μια σχετική ισορροπία, όπως επισημαίνει και ο κ. Κατρούγκαλος. Στην πράξη, μεταξύ 20ετίας και 35ετίας, οι ειδικοί εκτιμούν πως δημιουργούνται αντικίνητρα ασφάλισης.

Η προτεινόμενη μεταρρύθμιση αξιολογείται από τους εκπροσώπους των δανειστών, και ήδη, ανεπίσημα, έχουν εκφραστεί σημαντικές ενστάσεις και αντιδράσεις, τόσο για την αύξηση των εισφορών όσο κυρίως για την εθνική σύνταξη η οποία δεν συνδέεται με εισοδηματικά κριτήρια, με αποτέλεσμα να αλλοιώνει την ανταποδοτικότητα των εισφορών σε σχέση με τις παροχές.

Τι προβλέπει το σχέδιο

Με την προτεινόμενη μεταρρύθμιση, μέχρι το πέρας του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής, θα επανακαθοριστούν όλες οι ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις και η διαφορά που θα προκύψει θα διατηρηθεί ως προσωπική διαφορά η οποία θα συμψηφίζεται σταδιακά με τις μελλοντικές αυξήσεις.

Οι νέες συντάξεις θα αποτελούν άθροισμα της εθνικής σύνταξης, που για φέτος ορίζεται στα 384 ευρώ, θα καταβάλλεται με 15 έτη ασφάλισης στα 67 ή με 40 στα 62, και της ανταποδοτικής, η οποία θα υπολογίζεται με κλιμακωτούς συντελεστές αναπλήρωσης. Το αρχικό σχέδιο προβλέπει συντελεστή 0,8% για τα πρώτα 15 έτη και φθάνει το 2% για τα έτη από 40 και πάνω. Στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης δεν αποκλείεται οι συντελεστές να αλλάξουν.

Αντίστοιχη λογική διέπει και τις επικουρικές συντάξεις. Για τις ήδη καταβαλλόμενες θα ισχύσει η προσωπική διαφορά, ενώ για τις νέες, θα αλλάξει ο τρόπος υπολογισμού, προκειμένου για 40 έτη ασφάλισης το τελικό ποσοστό αναπλήρωσης να μην ξεπερνά το 18%. Το μέλλον της επικουρικής ασφάλισης παραμένει αβέβαιο. Ο ίδιος ο κ. Κατρούγκαλος στη σημερινή συνέντευξή του εκτιμά ότι στο μέλλον πρέπει να ξανασκεφτούμε και την ίδια τη δομή των επικουρικών συντάξεων.

Σημαντικές είναι οι ανατροπές στον τομέα των εισφορών. Σε ό,τι αφορά τις επιχειρήσεις και τους μισθωτούς, προβλέπεται αύξηση κατά 1 ποσοστιαία μονάδα για τον εργοδότη και 0,5 για τον εργαζόμενο. Σε ό,τι αφορά τους ελεύθερους επαγγελματίες οι εισφορές ορίζονται στο 20% (για κύρια σύνταξη) επί του συνολικού εισοδήματος.