Γιατί η Ελλάδα «βλέπει» την... πλάτη της Πορτογαλίας

ΕΙΡΗΝΗ ΧΡΥΣΟΛΩΡΑ - kathimerini.gr

Πριν από μόλις 11 χρόνια, τις παραμονές της κρίσης, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν αρκετά υψηλότερο από το αντίστοιχο της Πορτογαλίας. Βρισκόταν στις 21.100 ευρώ, έναντι 16.600 ευρώ της χώρας της Ιβηρικής, με την οποία η Ελλάδα συχνά συγκρινόταν, ως φτωχές –και οι δύο– χώρες της περιφέρειας της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η εικόνα αντιστράφηκε μετά την κρίση. Το 2017, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν 16.600 ευρώ και της Πορτογαλίας 18.700 ευρώ. «Ελλάδα - Πορτογαλία: σημειώσατε 2», σχολιάζει ο ΣΕΒ στον τίτλο σχετικής ειδικής έκθεσης του, σημειώνοντας ότι, ενώ το ΑΕΠ της Ελλάδας συρρικνώθηκε κατά 25% την περίοδο 2008-2017, της Πορτογαλίας συρρικνώθηκε κατά 8% το διάστημα 2008-2013 και μέχρι το 2017 είχε σχεδόν ανακτήσει όλες τις απώλειες.

Τα επιμέρους στοιχεία είναι επίσης υπέρ της Πορτογαλίας, σημειώνει το special report του ΣΕΒ. Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι η Ελλάδα καταλαμβάνει την 72η θέση στην κατάταξη του Doing Business της World Bank, έναντι της 34ης της Πορτογαλίας, ότι το ποσοστό απασχόλησης στην Ελλάδα είναι μόλις 57,8%, έναντι 73,5% της Πορτογαλίας, ότι η συνεισφορά της μεταποίησης στην οικονομία είναι 9,4% του ΑΕΠ στην Ελλάδα έναντι 12,5% στην Πορτογαλία. Ετσι, το ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν το 2017 177 δισ. ευρώ και της Πορτογαλίας ήταν 193 δισ. ευρώ.

Πολλοί παράγοντες συνετέλεσαν σε αυτό το αποτέλεσμα. Ο πρώτος είναι αυτός που συχνά αναφέρεται από Ευρωπαίους αξιωματούχους ως σημείο ανησυχίας για την Ελλάδα: η ιδιοκτησία του προγράμματος μεταρρυθμίσεων, την οποία ποτέ ουσιαστικά δεν ανέλαβε η ελληνική κυβέρνηση, εν αντιθέσει με την πορτογαλική.

Οπως επισημαίνει ο ΣΕΒ, η Πορτογαλία βγήκε από το πρόγραμμά της ένα χρόνο πριν από την ολοκλήρωσή του και θα εποπτεύεται από τον ESM έως το 2026· η Ελλάδα χρειάστηκε άλλα δύο προγράμματα, αντιμετώπισε εν τω μεταξύ τον κίνδυνο ενός Grexit και θα εποπτεύεται έως το 2060, ενώ η μεταρρυθμιστική ανατροπή παραμένει ορατός κίνδυνος.«Σε αντίθεση με την Ελλάδα, στην Πορτογαλία η ιδιοκτησία του προγράμματος ούτε αμφισβητήθηκε ούτε μπήκε ως μνημονιακός όρος. Αυτό μπορεί να χαρακτηριστεί κεντρικός παράγοντας επιτυχίας», σημειώνει ο ΣΕΒ.

Πέραν της ιδιοκτησίας του προγράμματος, όμως, υπάρχει και η στόχευσή του. Στην περίπτωση της Πορτογαλίας, η ενίσχυση της βιομηχανίας και η εξωστρέφεια έγιναν τα οχήματα ανάπτυξης και δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας, όπως αναφέρει ο ΣΕΒ. Οι εξαγωγές της ξεκίνησαν ούτως ή άλλως από υψηλότερη βάση, συγκεκριμένα από τα 38,8 δισ. ευρώ το 2008, έναντι 21,3 δισ. ευρώ στην Ελλάδα. Αναπτύχθηκαν, όμως, ακόμη περισσότερο στην κρίση, φθάνοντας τα 55 δισ. ευρώ το 2017, έναντι 29 δισ. ευρώ που έφθασαν οι ελληνικές εξαγωγές. Η Πορτογαλία, επιπλέον, αύξησε το μερίδιο των εξαγωγών της εντός Ε.Ε., ενώ η Ελλάδα προς τρίτες χώρες και σημείωσε σημαντική αύξηση των εξαγωγών προϊόντων μεταποίησης υψηλής προστιθέμενης αξίας (π.χ. αυτοκίνητα, μηχανήματα), καθώς και ένδυσης και υπόδησης. Ο ΣΕΒ αναφέρει ενδεικτικά στο σημείο αυτό ότι στην Ελλάδα ο ΕΦΚ στη μεσαία τάση ηλεκτρικής ενέργειας είναι πενταπλάσιος του αντίστοιχου πορτογαλικού, υποσκάπτοντας τη διεθνή ανταγωνιστικότητα της ελληνικής μεταποίησης.

Αλλο σημείο που αναδεικνύει ο ΣΕΒ αφορά το ύψος των έμμεσων φόρων που είναι εμφανώς μικρότεροι στην Πορτογαλία, συγκεκριμένα 14,9% του ΑΕΠ έναντι 17,3% στην Ελλάδα, αλλά και την καλύτερη εισπραξιμότητα των φόρων, ειδικά του ΦΠΑ.

Ακόμη, αξίζει να σημειωθεί ότι το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών είναι σημαντικά χαμηλότερο στην Πορτογαλία (για τον εργαζόμενο 11%, έναντι 16% στην Ελλάδα, και για τον εργοδότη 23,75%, έναντι 26,06%), ενώ ο κατώτατος μισθός παραμένει χαμηλότερος του ελληνικού στα 580 ευρώ, έναντι 586,08 ευρώ.