Από τον Βασίλη Αγγελόπουλο
Περικοπές σε κύριες και επικουρικές συντάξεις που μπορεί να κυμανθούν στα επίπεδα 15 – 20% ανάλογα το ταμείο και πρόκειται να επηρεάσουν σχεδόν το σύνολο των 2.600.000 συνταξιούχων, φέρνουν μαζί τους τα μέτρα για το ασφαλιστικό που έχει συμφωνήσει η ελληνική κυβέρνηση να θέσει σε εφαρμογή από το φθινόπωρο και μετά.
Οι μειώσεις που υπολογίζεται ότι μπορεί να προκληθούν από την εφαρμογή μνημονιακών διατάξεων θα γίνουν αντιληπτές στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ), αλλά και σε ταμεία κύριας ασφάλισης, όπως είναι αυτό των δημοσιογράφων (ΕΤΑΠ – ΜΜΕ), αλλά και των δικηγόρων και των μηχανικών (ΕΤΑΑ). Η εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές συντάξεις, η εύρεση ισοδύναμων μέτρων για να αντισταθμιστεί η απόφαση του ΣτΕ, η διαδικασία ενοποίησης των Ταμείων που θα φέρει εναρμονισμό εισφορών και παροχών στα Ταμεία και η κατάργηση των κοινωνικών πόρων, θα προκαλέσουν νέες περικοπές στις συντάξεις, αλλά και αυξήσεις στις εισφορές των εργαζομένων. Στο σκέλος των εισφορών μάλιστα, μεγάλοι χαμένοι αναμένεται να είναι οι ασφαλισμένοι του ΟΓΑ, καθώς είναι πιθανό να κληθούν να καταβάλλουν έως και τριπλάσιες ασφαλιστικές εισφορές. Τα μέτρα που πρέπει να υλοποιηθούν από το φθινόπωρο διακρίνονται στις εξής κατηγορίες:
- Ενοποίηση ταμείων:
Το συγκεκριμένο μέτρο έρχεται να συνοδευτεί από παράλληλη εναρμόνιση των ασφαλιστικών εισφορών με τις παροχές. Αυτό σημαίνει αύξηση των εισφορών που καταβάλλουν οι ασφαλισμένοι και μείωση της δαπάνης των ταμείων για καταβολή συντάξεων. Στόχος είναι από τον Οκτώβριο να ξεκινήσει η διαδικασία ενοποίησης των ταμείων, έτσι ώστε να υπάρξει στο άμεσο μέλλον ένας φορέας απονομής συντάξεων, οι οποίες θα κινούνται στα ίδια επίπεδα, με πολύ μικρές αποκλίσεις. Ο στόχος της εξοικονόμησης 1,8 δισ. ευρώ το 2016 από τη συνταξιοδοτική δαπάνη, «μεταφράζεται» σε περικοπή συντάξεων.
Οι περικοπές θα γίνουν στη βάση της δημιουργίας ενός ενιαίου φορέα παροχών συντάξεων, ενός δηλαδή υπερ – Ταμείου κύριας ασφάλισης, ρόλο που θα κληθεί να παίξει το ΙΚΑ, κατά πάσα πιθανότητα. Οι προβλέψεις του νέου Μνημονίου θέλουν να έχει υπάρξει η δημιουργία, έως το τέλος του 2016, ενός κοινού κεφαλαίου, το οποίο θα μπορεί να λειτουργεί, αξιοποιώντας πόρους και τυχόν αποθεματικά, όλων των πρώην Ταμείων. Ταυτόχρονα, το επόμενο βήμα θα πρέπει να έχει γίνει έως το τέλος του 2017 και αφορά την ενσωμάτωση της δήλωσης, της πληρωμής και της είσπραξης των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης στη φορολογική διοίκηση.
Ταυτόχρονα, η ελληνική κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να μετατρέψει εντός τριετίας, το σύστημα καταβολής εισφορών και παροχών σε πλήρως αναλογικό. Το εν λόγω μέτρο εκτιμάται ότι θα επηρεάσει αρνητικά τον ΟΓΑ και τον ΟΑΕΕ. Ο λόγος είναι είναι ότι η αναλογικότητα του συστήματος συμβαδίζει με την παράλληλη κατάργηση κάθε μορφής κρατικής χρηματοδότησης. Έτσι μόνο ο ΟΓΑ υπολογίζεται ότι θα βρεθεί μπροστά στη δυσάρεστη έκπληξη, να πρέπει να καταβάλλει συντάξεις με λιγότερα κονδύλια κατά 800.000.000 ευρώ σε ετήσια βάση. Έτσι για να καταφέρει ο Οργανισμός να καλύψει το συγκεκριμένο χρηματοδοτικό κενό που προκύπτει από την απώλεια της κρατικής χρηματοδότησης, είναι αναγκασμένος να προχωρήσει σε αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών που καταβάλλουν οι ασφαλισμένοι – αγρότες.
Υπολογίζεται ότι θα απαιτηθεί μάλιστα τριπλασιασμός εισφορών για να μπορούν να καταβληθούν απρόσκοπτα οι συντάξεις. Αυτό σημαίνει ότι για παράδειγμα, στη χαμηλότερη ασφαλιστική κλάση, ένας αγρότης που σήμερα καταβάλλει εισφορά 64 ευρώ το μήνα, θα κληθεί να πληρώσει πάνω από 180 ευρώ σε μηνιαία βάση, για να στηρίξει τα έσοδα του ΟΓΑ. Στο σκέλος του ταμείου των ελεύθερων επαγγελματιών, ο ΟΑΕΕ καλείται να προχωρήσει σε σύνδεση των εισφορών που καταβάλλονται από τους ασφαλισμένους του, με το πραγματικό τους ετήσιο εισόδημα. Το μέτρο φαντάζει δίκαιο σε σχέση με την έως τώρα τεκμαρτή διαδικασία καταβολής εισφορών. Μόνο που η εφαρμογή του, συμπίπτει με τη βαθιά οικονομική κρίση που αντιμετωπίζει η χώρα και η οποία πλήττει βάναυσα ειδικά τους ελεύθερους επαγγελματίες, των οποίων το εισόδημα σε αρκετές περιπτώσεις, έχει κυριολεκτικά εκμηδενιστεί. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, είναι πιθανό ο ΟΑΕΕ να αντιμετωπίσει σοβαρή υστέρηση εσόδων, η οποία με τη σειρά της, είναι πιθανό να προκαλέσει αλυσιδωτά, σημαντική περικοπή στις συντάξεις που λαμβάνουν οι συνταξιούχοι του Οργανισμού.
Οι περικοπές θα γίνουν στη βάση της δημιουργίας ενός ενιαίου φορέα παροχών συντάξεων, ενός δηλαδή υπερ – Ταμείου κύριας ασφάλισης, ρόλο που θα κληθεί να παίξει το ΙΚΑ, κατά πάσα πιθανότητα. Οι προβλέψεις του νέου Μνημονίου θέλουν να έχει υπάρξει η δημιουργία, έως το τέλος του 2016, ενός κοινού κεφαλαίου, το οποίο θα μπορεί να λειτουργεί, αξιοποιώντας πόρους και τυχόν αποθεματικά, όλων των πρώην Ταμείων. Ταυτόχρονα, το επόμενο βήμα θα πρέπει να έχει γίνει έως το τέλος του 2017 και αφορά την ενσωμάτωση της δήλωσης, της πληρωμής και της είσπραξης των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης στη φορολογική διοίκηση.
Ταυτόχρονα, η ελληνική κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να μετατρέψει εντός τριετίας, το σύστημα καταβολής εισφορών και παροχών σε πλήρως αναλογικό. Το εν λόγω μέτρο εκτιμάται ότι θα επηρεάσει αρνητικά τον ΟΓΑ και τον ΟΑΕΕ. Ο λόγος είναι είναι ότι η αναλογικότητα του συστήματος συμβαδίζει με την παράλληλη κατάργηση κάθε μορφής κρατικής χρηματοδότησης. Έτσι μόνο ο ΟΓΑ υπολογίζεται ότι θα βρεθεί μπροστά στη δυσάρεστη έκπληξη, να πρέπει να καταβάλλει συντάξεις με λιγότερα κονδύλια κατά 800.000.000 ευρώ σε ετήσια βάση. Έτσι για να καταφέρει ο Οργανισμός να καλύψει το συγκεκριμένο χρηματοδοτικό κενό που προκύπτει από την απώλεια της κρατικής χρηματοδότησης, είναι αναγκασμένος να προχωρήσει σε αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών που καταβάλλουν οι ασφαλισμένοι – αγρότες.
Υπολογίζεται ότι θα απαιτηθεί μάλιστα τριπλασιασμός εισφορών για να μπορούν να καταβληθούν απρόσκοπτα οι συντάξεις. Αυτό σημαίνει ότι για παράδειγμα, στη χαμηλότερη ασφαλιστική κλάση, ένας αγρότης που σήμερα καταβάλλει εισφορά 64 ευρώ το μήνα, θα κληθεί να πληρώσει πάνω από 180 ευρώ σε μηνιαία βάση, για να στηρίξει τα έσοδα του ΟΓΑ. Στο σκέλος του ταμείου των ελεύθερων επαγγελματιών, ο ΟΑΕΕ καλείται να προχωρήσει σε σύνδεση των εισφορών που καταβάλλονται από τους ασφαλισμένους του, με το πραγματικό τους ετήσιο εισόδημα. Το μέτρο φαντάζει δίκαιο σε σχέση με την έως τώρα τεκμαρτή διαδικασία καταβολής εισφορών. Μόνο που η εφαρμογή του, συμπίπτει με τη βαθιά οικονομική κρίση που αντιμετωπίζει η χώρα και η οποία πλήττει βάναυσα ειδικά τους ελεύθερους επαγγελματίες, των οποίων το εισόδημα σε αρκετές περιπτώσεις, έχει κυριολεκτικά εκμηδενιστεί. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, είναι πιθανό ο ΟΑΕΕ να αντιμετωπίσει σοβαρή υστέρηση εσόδων, η οποία με τη σειρά της, είναι πιθανό να προκαλέσει αλυσιδωτά, σημαντική περικοπή στις συντάξεις που λαμβάνουν οι συνταξιούχοι του Οργανισμού.
- Ρήτρα μηδενικού ελλείμματος
Ουσιαστικά αποτελεί ένα μέτρο που πρόκειται να τεθεί σε εφαρμογή, μόνο εάν δεν βρεθεί ισοδύναμο μέτρο να το αντικαταστήσει, από τον Οκτώβριο και μετά. Παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται στο υπουργείο Εργασίας για να καταστεί δυνατή η εύρεση ισοδύναμου μέτρου, κάτι τέτοιο δεν έχει γίνει εφικτό έως τώρα, άρα η ρήτρα αναμένεται να εφαρμοστεί κανονικά. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο όμως, οι επικουρικές συντάξεις κινδυνεύουν με άμεσο πετσόκομμα που εκτιμάται ότι μπορεί να κυμανθεί από 6% έως 15%. Ο λόγος είναι ότι ήδη έχει καταγραφεί έλλειμμα στο ΕΤΕΑ ύψους 326.000.000 ευρώ για το τρέχον έτος, που εάν εφαρμοστεί η εν λόγω ρήτρα, θα καλυφθεί με αντίστοιχη μείωση των συντάξεων. Ακόμα πιο δυσοίωνες όμως είναι οι εκτιμήσεις για το 2016. Η αναλογιστική μελέτη που έχει ζητήσει το υπουργείο Εργασίας για την πορεία της επικουρικής ασφάλισης στη χώρα, εμφανίζει, ως πρώτο αποτέλεσμα, ένα έλλειμμα έως το τέλος της επόμενης χρονιάς, που αγγίζει το 1,4 δισ. ευρώ. Άρα, πάντα με την προϋπόθεση ότι εφαρμόζεται η ρήτρα, αυτό σημαίνει νέες περικοπές στις επικουρικές συντάξεις και για το 2016.
Μάλιστα, στο ΕΤΕΑ έως τον Σεπτέμβριο, πρόκειται να ενταχθούν άλλα 10 ταμεία ταμεία ή κλάδοι επικουρικής ασφάλισης, γεγονός που επίσης θα επηρεάσει τον νέο «κύκλο» περικοπών που μπορεί να ξεκινήσει. Τα ταμεία που αναμένεται να ενσωματωθούν στο ΕΤΕΑ είναι αυτά των Σωμάτων Ασφαλείας, των Πυροσβεστών και των Λιμενικών (ΤΕΑΠΑΣΑ), των συνταξιούχων αρτοποιών, πρατηριούχων υγρών καυσίμων, μηχανικών εργοληπτών δημοσίων έργων, συμβολαιογράφων, δικηγόρων, ιδιοκτητών, συντακτών, υπαλλήλων και τεχνικών τύπου, καθώς και των συνταξιούχων ναυτικών και του προσωπικού ιδρυμάτων του εμπορικού ναυτικού.
Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί ότι από 1.1.2015 το ΕΤΕΑ θα στηρίζεται στους δικούς του πόρους, στα δικά του έσοδα και μόνο. Συνεπώς, η κρατική χρηματοδότηση αποτελεί και για το ΕΤΕΑ παρελθόν. Υπενθυμίζεται ότι το υπερ – επικουρικό ταμείο, τόσο πέρσι, όσο και φέτος χρειάστηκε να λάβει οικονομική βοήθεια από το κράτος μέσω των ειδικών λογαριασμών που έχουν θεσπιστεί γι' αυτό το λόγο, από το Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ). Κάτι τέτοιο πια δεν επιτρέπεται, συνεπώς κάθε φορά που θα διαπιστώνονται ελλείμματα θα πρέπει να γίνεται και η ανάλογη περικοπή, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εξαέρωση των επικουρικών συντάξεων, που θα μετατραπούν σε απλό βοήθημα.
Μάλιστα, στο ΕΤΕΑ έως τον Σεπτέμβριο, πρόκειται να ενταχθούν άλλα 10 ταμεία ταμεία ή κλάδοι επικουρικής ασφάλισης, γεγονός που επίσης θα επηρεάσει τον νέο «κύκλο» περικοπών που μπορεί να ξεκινήσει. Τα ταμεία που αναμένεται να ενσωματωθούν στο ΕΤΕΑ είναι αυτά των Σωμάτων Ασφαλείας, των Πυροσβεστών και των Λιμενικών (ΤΕΑΠΑΣΑ), των συνταξιούχων αρτοποιών, πρατηριούχων υγρών καυσίμων, μηχανικών εργοληπτών δημοσίων έργων, συμβολαιογράφων, δικηγόρων, ιδιοκτητών, συντακτών, υπαλλήλων και τεχνικών τύπου, καθώς και των συνταξιούχων ναυτικών και του προσωπικού ιδρυμάτων του εμπορικού ναυτικού.
Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί ότι από 1.1.2015 το ΕΤΕΑ θα στηρίζεται στους δικούς του πόρους, στα δικά του έσοδα και μόνο. Συνεπώς, η κρατική χρηματοδότηση αποτελεί και για το ΕΤΕΑ παρελθόν. Υπενθυμίζεται ότι το υπερ – επικουρικό ταμείο, τόσο πέρσι, όσο και φέτος χρειάστηκε να λάβει οικονομική βοήθεια από το κράτος μέσω των ειδικών λογαριασμών που έχουν θεσπιστεί γι' αυτό το λόγο, από το Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ). Κάτι τέτοιο πια δεν επιτρέπεται, συνεπώς κάθε φορά που θα διαπιστώνονται ελλείμματα θα πρέπει να γίνεται και η ανάλογη περικοπή, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εξαέρωση των επικουρικών συντάξεων, που θα μετατραπούν σε απλό βοήθημα.
- Περικοπές – Συμβούλιο της Επικρατείας
Δεδομένες πρέπει να θεωρούνται και οι περικοπές στις καταβαλλόμενες συντάξεις. Το νέο «κούρεμα» πρέπει να είναι τέτοιο, ώστε να υπερκαλύπτει τις μειώσεις που είχε κρίνει το ΣτΕ ως αντισυνταγματικές κυρίως ελλείψει οικονομικών μελετών, εκτιμούν στελέχη της κοινωνικής ασφάλισης. Ως όριο περικοπής, το υπουργείο Εργασίας προσανατολίζεται στο να θέσει το εισόδημα των 1.000 ευρώ από κύρια και επικουρική σύνταξη, ενώ θα τεθεί νέο ανώτατο πλαφόν στις συντάξεις περί τα 2.000 ευρώ. Υπενθυμίζεται ότι σήμερα τα ανώτατα όρια που ισχύουν είναι τα 2.774 ευρώ για τα ειδικά Ταμεία, τα 2.350 ευρώ για το ΙΚΑ και τα 3.360 ευρώ για όσους λαμβάνουν διπλές συντάξεις.
- Κατάργηση κοινωνικών πόρων (φόρων υπέρ τρίτων)
Οι απώλειες που αναμένεται να προκύψουν για τα ασφαλιστικά ταμεία, υπολογίζεται ότι θα κυμανθούν στα επίπεδα των 120.000.000 ευρώ ετησίως. Οι άμεσα θιγόμενοι κλάδοι θα είναι εκείνοι των δημοσιογράφων, των δικηγόρων και των μηχανικών, οι οποίοι είναι πιθανό να δουν τις συντάξεις τους να μειώνονται σε ποσοστό από 15% έως 20%, προκειμένου να αντισταθμιστούν οι όποιες απώλειες. Επίσης, είναι πιθανό στους ασφαλισμένους των εν λόγω κλάδων να υπάρξουν αυξήσεις στις εισφορές, όπως επίσης και στους εργοδότες.
- Κατάργηση του ΕΚΑΣ
Πρόκειται για ακόμα ένα μέτρο που πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή το φθινόπωρο, έτσι ώστε έως τον Μάρτιο του 2016 να έχει περικοπεί η χορήγηση του Επιδόματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης στο 20% των προνομιούχων που το λαμβάνουν και οι οποίοι υπολογίζονται σε περίπου 60.000 άτομα. Υπενθυμίζεται ότι η μεταρρύθμιση του ΕΚΑΣ προβλέπεται ότι θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως το 2019 και ένα επίδομα που στήριξε τους χαμηλοσυνταξιούχους επί μία 15αετία, θα αποτελέσει παρελθόν. Φέτος αναμένεται να χορηγηθεί σε περίπου 300.000 άτομα, με άθροισμα συντάξεων έως 850 ευρώ.
Εργασιακά
Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση έχει ήδη συμφωνήσει για αλλαγές και στο πεδίο των εργασιακών, οι οποίες πρόκειται να αποφασιστούν ύστερα από διαπραγματεύσεις που θα διαρκέσουν έως το τέλος του έτους, το λιγότερο. Σύμφωνα με τον υπουργό Εργασίας, η αρχική συμφωνία με τους εκπροσώπους των θεσμών περιλαμβάνει η συζήτηση να γίνει ταυτόχρονα για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις, τις ομαδικές απολύσεις και το συνδικαλιστικό νόμο, τα τρία «φλέγοντα» εργασιακά ζητήματα. Για να αξιοποιηθούν οι καλύτερες (βέλτιστες) πρακτικές που ισχύουν στην Ευρώπη, συμφωνήθηκε να εποπτεύει τη διαδικασία και να καταθέσει προτάσεις η Διεθνής Οργάνης Εργασίας (ILO). Για το λόγο αυτό, την Παρασκευή 28 Αυγούστου, έρχεται στην Ελλάδα για συναντήσεις με τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και με τον υπουργό Εργασίας, Γιώργο Κατρούγκαλο, ο γενικός διευθυντής του ILO, Γκάι Ράιντερ.
Ο κίνδυνος πάντως είναι υπαρκτός και αφορά κυρίως την απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων, αφού οι θεσμοί και ειδικά το ΔΝΤ, απαιτούν να προκύπτουν μόνο μεταξύ διαβουλεύσεων ανάμεσα σε εργοδότες και σε εργαζόμενους, με το Κράτος να περιοριστεί σε ρόλο καθαρά εποπτικό και όχι παρεμβατικό.
Ταυτόχρονα, αποτελεί ερωτηματικό εάν και με πιο τρόπο θα επανεκκινήσουν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις που έχουν «παγώσει» προκαλώντας έξαρση των ατομικών συμβάσεων, αλλά και δυσμενείς μεταβολές σε εργασιακά δικαιώματα (πχ αποδοχές, ωράριο). Επίσης, στο πεδίο των αλλαγών στο συνδικαλιστικό νόμο, οι θεσμοί επιδιώκουν να γίνει πιο δύσκολη η προκήρυξη απεργίας, να εξασθενίσει δηλαδή ένα «όπλο» που διαθέτουν οι εργαζόμενοι.
Ο κίνδυνος πάντως είναι υπαρκτός και αφορά κυρίως την απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων, αφού οι θεσμοί και ειδικά το ΔΝΤ, απαιτούν να προκύπτουν μόνο μεταξύ διαβουλεύσεων ανάμεσα σε εργοδότες και σε εργαζόμενους, με το Κράτος να περιοριστεί σε ρόλο καθαρά εποπτικό και όχι παρεμβατικό.
Ταυτόχρονα, αποτελεί ερωτηματικό εάν και με πιο τρόπο θα επανεκκινήσουν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις που έχουν «παγώσει» προκαλώντας έξαρση των ατομικών συμβάσεων, αλλά και δυσμενείς μεταβολές σε εργασιακά δικαιώματα (πχ αποδοχές, ωράριο). Επίσης, στο πεδίο των αλλαγών στο συνδικαλιστικό νόμο, οι θεσμοί επιδιώκουν να γίνει πιο δύσκολη η προκήρυξη απεργίας, να εξασθενίσει δηλαδή ένα «όπλο» που διαθέτουν οι εργαζόμενοι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου