Άνθρακες ο θυσαυρός του PSI…

Ακόμη εάν το PSI+ υλοποιηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το δημόσιο χρέος δεν υποχωρεί καν κάτω από το 100% του ΑΕΠ, δηλαδή, η Ελλάδα παραμένει με υψηλό χρέος, ευάλωτο σε μια σειρά από κινδύνους. Ο νούμερο ένα κίνδυνος αυτή τη στιγμή είναι το PSI να μην οδηγήσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα, δηλαδή, στη μείωση του... δημοσίου χρέους κατά 100 δισ. ευρώ και την υποχώρησή του στο 120% του ΑΕΠ σταδιακά έως το 2020, επίπεδα που εκτιμάται πως μπορεί να θεωρηθούν βιώσιμα, υπό προϋποθέσεις όμως. Ενδεικτικές του προβληματισμού που επικρατεί για τη βιωσιμότητα του νέου σχεδίου μείωσης του ελληνικού χρέους είναι και οι εκτιμήσεις του επικεφαλής της Deutsche Bank, J. Ackerman σχετικά με το εάν η συμφωνία με τους ιδιώτες είναι επαρκής για να βελτιώσει την κατάσταση στην Ελλάδα: «Είναι μια σταγόνα στον ωκεανό» είχε.

Δεν βγαίνουν τα νούμερα

Το αρχικό PSI, που συμφωνήθηκε τον Ιούλιο, προέβλεπε μείωση κατά 21% της αξίας του 90% των ομολόγων που λήγουν έως το 2020 και ανέρχονται σε 148,7 δισ. ευρώ. Με το σενάριο αυτό, η μείωση του χρέους θα ήταν 28 δισ. ευρώ. Το ποσό κρίθηκε ανεπαρκές για τη μείωση του ελληνικού χρέους σε επίπεδα διαχειρίσιμα, και εκπονήθηκε νέο σχέδιο, για haircut του συνόλου (όχι μόνο του 90%) των ομολόγων λήξης έως το 2020, κατά 50%, που θα μείωνε το ελληνικό χρέος κατά 75 δισ. ευρώ. Θεωρήθηκε όμως ότι, επίσης, δεν επαρκεί για να δώσει μόνιμη λύση στο ελληνικό χρέος και προκειμένου να μη διευρυνθεί το ύψος του haircut, στα ομόλογα λήξης έως το 2020 αποφασίστηκε να επεκταθεί το «κούρεμα» ύψους 50% και στα ομόλογα λήξης έως το 2035. Πρόκειται για ομόλογα αξίας 200 δισ. ευρώ, η αξία των οποίων θα μειωθεί σε περίπου 100 δισ. ευρώ. Το πιθανότερο είναι το τελικό σχέδιο να συμπεριλάβει μόνο τα διαπραγματεύσιμα ομολόγα αναφοράς και όχι ειδικά δάνεια, το δάνειο της τρόικας και τα ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ, τα οποία ανέρχονται στα 60 δισ. ευρώ. Αξιοσημείωτο είναι πως, μέχρι και το έτος 2035, τα συνολικά ομόλογα και έντοκα γραμμάτια που λήγουν, ανέρχονται σε 341,5 δισ. ευρώ, αλλά από αυτά στο νέο διευρυμένο PSI θα ενταχθούν ομόλογα αξίας 200 δισ. ευρώ. Με τον τρόπο αυτόν, το ύψος του χρέους μειώνεται από το ποσό των 360 δισ. ευρώ σε 260 δισ. ευρώ, ή στο 120% του ΑΕΠ, αλλά το όφελος συρρικνώνεται από το νέο δανεισμό, στον οποίο θα προσφύγει η Ελλάδα για την επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και των ασφαλιστικών ταμείων που θα πληγούν από το εκτεταμένο «κούρεμα». Επίσης, με δεδομένους και τους αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης, το ύψος του χρέους θα υποχωρήσει τελικά στο 120% του ΑΕΠ το έτος 2020.

30+30 δισ. με όρους EFSF

Κατά τη διαδικασία της ανταλλαγής, αναμένεται να εκδοθούν νέα ομόλογα ονομαστικής αξίας 70 δισ. ευρώ και το υπόλοιπο των 30 δισ. ευρώ θα καταβληθεί στους δικαιούχους με μετρητά. Για την υλοποίηση των ανωτέρω θα χορηγηθεί στο ελληνικό Δημόσιο δάνειο από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) ύψους 30 δισ. ευρώ περίπου.

Επίσης, για την ενίσχυση του χρηματοπιστωτικού συστήματος αναμένεται να ενισχυθεί το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ)με νέο δάνειο 30 δισ. ευρώ μέσω του EFSF. Οι όροι των παραπάνω δύο δανείων θα είναι αυτοί με τους οποίους δανείζεται το EFSF.  Για τη μείωση του δημόσιου χρέους προβλέπεται να διατεθούν από τις αποκρατικοποιήσεις που θα πραγματοποιηθούν το 2012 περίπου 6 δισ. ευρώ. Από τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στο PSI η μείωση του δημόσιου χρέους που θα προκύψει υπολογίζεται στα 95 δισ. ευρώ. Ομως ένα μέρος από τη μείωση αυτή, και συγκεκριμένα τα 32 δισ. ευρώ, θα «εξανεμιστεί» μετά την ισόποση «προικοδότηση» του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Ετσι αθροιστικά σε επίπεδο κεντρικής διοίκησης το δημόσιο χρέος θα μειωθεί το 2012 κατά 47,2 δισ. ευρώ και θα διαμορφωθεί στα 317,4 δισ. ευρώ (149,3% του ΑΕΠ) .

Οι κίνδυνοι

Κυρίαρχος κίνδυνος είναι οι ελληνικές αρχές να μην καταφέρουν να τονώσουν την πραγματική οικονομία και να προχωρήσουν σε επανασύσταση του παραγωγικού μοντέλου, με αποτέλεσμα η ανάκαμψη να αργήσει και η όποια ανάπτυξη, εντός της προσεχούς δεκαετίας να είναι κατώτερη των προσδοκιών. Σοβαρός είναι ο κίνδυνος αδυναμίας του ελληνικού πολιτικού συστήματος να βάλει τάξη στα δημόσια οικονομικά και να μην καταφέρει να σταθεροποιήσει την παραγωγή σταθερών πρωτογενών πλεονασμάτων, παράγοντας που εφόσον διασφαλιστεί μπορεί να βοηθήσει στην απορρόφηση αρνητικών σοκ για παράδειγμα στον τομέα της ανάπτυξης, αλλά και την υλοποίηση δραστικών μεταρρυθμίσεων. Υψηλό είναι το ρίσκο η Ελλάδα να εισέλθει και σε μια περίοδο παρατεταμένης πολιτικής αβεβαιότητας και έντονων κοινωνικών αντιδράσεων υπό το βάρος του νέου κύματος λιτότητας, αλλά και απολύσεων που έρχεται.

Δύσπιστοι οι αναλυτές

Η συμφωνία για το PSI και τη μείωση του ελληνικού χρέους δεν αρκούν για να σωθεί το ευρώ, εκτιμούν οι συντάκτες του Bloomberg που επισημαίνουν ότι πιθανώς η Ευρώπη θα έρθει αντιμέτωπη με ένα μεγάλο δημοσιονομικό πρόβλημα καθώς ορισμένες χώρες της Ευρωζώνης, όπως η Ελλάδα, δεν θα μπορούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους. «Όσο πιο νωρίς το καταλάβουν αυτό οι ηγέτες της Ευρώπης και λάβουν τα κατάλληλα μέτρα,τόσο λιγότερο ακριβή θα είναι η λύση», σχολιάζουν.

 Όπως επισημαίνουν, το βασικότερο γεγονός αυτής της εβδομάδας στην Ευρώπη είναι οι διαπραγματεύσεις της Ελλάδας με τους ιδιώτες πιστωτές της, σχετικά με τους όρους του «εθελοντικού κουρέματος». «Όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων αυτών, δεν θα λύσει το πρόβλημα χρέους της Ελλάδας», τονίζουν οι συντάκτες του Bloomberg. Όπως εξηγούν, η ΕΚΤ, το ΔΝΤ και οι άλλοι επίσημοι πιστωτές δεν συμμετέχουν στη συμφωνία και έτσι θα επηρεαστούν μόνο οι ιδιώτες πιστωτές, οι οποίοι κατέχουν περίπου 200 δισ. ευρώ από το καθαρό κρατικό χρέος της Ελλάδας που ανέρχεται σε 338 δισ. ευρώ. «Με άλλα λόγια, ακόμα και με «κούρεμα» 50% το χρέος της Ελλάδας θα μειωθεί κατά μόλις 100 δισ. ευρώ, ή λιγότερο από το 30%».

 «Αυτό δεν είναι αρκετό. Η φερεγγυότητα οποιασδήποτε χώρας έγκειται στην εξυπηρέτηση του χρέους της, στα επιτοκιακά κόστη, τον ρυθμό ανάπτυξη και την δημοσιονομική πολιτική. Στην περίπτωση της Ελλάδας, υπολογίζοντας ένα μέσο επιτόκιο της τάξης του 4% (αυτό το επιτόκιο ενδέχεται να επιτύχει από τις διαπραγματεύσεις για το PSI) επί του υπολοίπου χρέους των 238 δισ. ευρώ, και με βάση τις προβλέψεις του ΔΝΤ για την οικονομική ανάπτυξη, η κυβέρνηση θα πρέπει να εμφανίζει επ’ αόριστον πρωτογενές πλεόνασμα (χωρίς να υπολογίζονται οι πληρωμές των τόκων) 3,2% του ΑΕΠ, μόνο και μόνο για να μπορεί να διατηρήσει σταθερό το χρέος της. «Μην υπολογίζετε να γίνει αυτό. Η Ελλάδα έχει καταφέρει να εμφανίσει τόσο υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα μόνο κατά τα έξι από τα τελευταία 24 χρόνια, όταν η οικονομική ανάπτυξη στη χώρα ήταν πολύ υψηλότερη. Για να επιτευχθεί ένας τέτοιος στόχος τώρα, θα πρέπει να μειώσει το έλλειμμά της κατά περίπου 10 δισ. ευρώ ετησίως, που ισοδυναμεί με τα δυο τρίτα περίπου των δαπανών της για κοινωνικά προγράμματα».

Σύμφωνα με το Bloomberg, η Πορτογαλία, αντίστοιχα, για να διατηρήσει σταθερό το επίπεδο χρέους της, θα πρέπει να εμφανίζει πρωτογενές πλεόνασμα 2% του ΑΕΠ, κάτι που έχει καταφέρει να κάνει μόνο δυο χρονιές κατά τα τελευταία 16 χρόνια.

 «Έχουμε ταχθεί υπέρ της απομείωσης του χρέους της Ελλάδας και της Πορτογαλίας κατά 70% και 40% αντίστοιχα, ώστε οι δυο χώρες να πρέπει να επιτύχουν ένα πολύ πιο ρεαλιστικό πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του 1% του ΑΕΠ. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο εάν οι επίσημοι πιστωτές αποδεχθούν και αυτοί «κούρεμα». Όταν εξασφαλιστεί ότι όλες οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης είναι φερέγγυες, τότε η ΕΚΤ θα μπορούσε να παρέμβει με αξιόπιστες εγγυήσεις για να ανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζες και να καθησυχάσει τις αγορές». «Όλα αυτά τα στοιχεία θα είναι μελλοντικά απαραίτητα για την επιβίωση του ευρώ. Όμως, η εφαρμογή τους τώρα, θα μπορούσε να αυξήσει σημαντικά τις πιθανότητες επιτυχίας», καταλήγουν οι συντάκτες του Bloomberg.

Αλλά και η Societe Generale εκτιμά πως ακόμη και μετά το PSI το χρέος της Ελλάδας δεν θα γίνει διαχειρίσιμο γιατί θα παραμείνει περίπου στο 150% του ΑΕΠ το 2012. Παράλληλα, η Ελλάδα θα πρέπει να πετύχει 100% συμμετοχή στο PSI. Aν δεν τα καταφέρει, τότε θα χρειαστεί επιπλέον κεφάλαια, δεδομένου ότι φέτος έχει λήξεις 32 δισ. ευρώ. Εν τέλει, «τα 130 δισ. που προβλέπει το τελευταίο πακέτο διάσωσης δεν είναι αρκετά», λέει η τράπεζα. Έτσι, όπως παραδέχεται στο τελευτάιο της report, η εκτίμηση της πως η ΕΚΤ θα εμμείνει στο να μην κουρευτούν οι τίτλοι της είναι πλέον ξεπερασμένη, καθώς μπροστά στον κίνδυνο ανεξέλεγκτης χρεοκοπία, το να αποδεχθεί και η κεντρική τράπεζα το κούρεμα των τίτλων που κατέχει θα μπορούσε να είναι λύση στην επιπλέον χρηματοδότηση που απαιτείται.

Economist: Η σειρά... του Public Sector

«Κούρεμα» και των ελληνικών ομολόγων που βρίσκονται στην κατοχή του δημόσιου τομέα ζητά η Economist, προκειμένου να έχει κάποιο πραγματικό αποτέλεσμα το PSI. Σε άρθρο του με τίτλο «Ζητούνται εθελοντές», το έγκυρο περιοδικό τονίζει ότι όλοι οι πιστωτές της Ελλάδας θα πρέπει να υποστούν μια μεγάλη ζημιά, προκειμένου να εξυγιανθούν τα δημόσια οικονομικά της χώρας.

Ακόμα και εάν όλοι οι ιδιώτες πιστωτές της Ελλάδας συμφωνούσαν να διαγράψουν το 1 / 2 από όσα τους χρωστά η χώρα, το ελληνικό χρέος θα παρέμενε στα υψηλά επίπεδα του 120% του ΑΕΠ το 2020, αναφέρει το δημοσίευμα. Το πιθανότερο, όμως, είναι ότι με τη συμμετοχή στο PSI να είναι χαμηλότερη από το 100%, το ελληνικό χρέος θα διαμορφωθεί στο 145% του ΑΕΠ το 2020. «Αυτό σημαίνει ότι και άλλη αναδιάρθρωση χρέους θα χρειαστεί μετά από αυτήν. Και με δεδομένο ότι οι οικονομικές επιδόσεις της Ελλάδας είναι χειρότερες από ό,τι αναμένονταν το τελευταίο διάστημα, ακόμα και αυτές οι εκτιμήσεις είναι αισιόδοξες», αναφέρει ο Economist.  Μόνο εάν «κουρευτούν» και τα ελληνικά ομόλογα που έχει στην κατοχή της η ΕΚΤ, θα μοιραστούν οι ζημιές από την αναδιάρθρωση του χρέους και θα προκύψει μια πραγματική αλλαγή σε ό,τι αφορά τα βάρη της ελληνικής οικονομίας. «Για να δουλέψει το PSI, μάλλον χρειάζεται να επεκταθεί και στο δημόσιο τομέα (public sector)».