Από τα σλόγκαν «δωρεάν παιδεία» και «δωρεάν υγεία» ας προχωρήσουμε στα «καλή παιδεία» και «καλή υγεία»

Του Αριστείδη Κάντα

Από τα σλόγκαν «δωρεάν παιδεία» και «δωρεάν υγεία» ας προχωρήσουμε στα «καλή παιδεία» και «καλή υγεία»

Η υγεία και η παιδεία αποτελούν δημόσια αγαθά που το κράτος οφείλει να προστατεύει και να παρέχει ισότιμα σε όλους τους πολίτες. Ίσως μάλιστα αυτή να αποτελεί και τη μοναδική κοινή αντίληψη στους Έλληνες, σε πολίτες και κόμματα. Ωστόσο, η δεύτερη βεβαιότητα είναι πως παρά τη διαρκή και αγωνιώδη προσπάθεια και τα δύο αυτά αγαθά παρέχονται ανεπαρκώς ή λανθασμένα.

Χαρακτηριστικό δείγμα της ανεπάρκειας της παροχής των δύο αυτών αγαθών είναι οι καινοτομίες των υπουργών που αναλαμβάνουν τα δύο σχετικά υπουργεία. Διότι με την άνοδο κάθε νέου υπουργού στα συγκεκριμένα υπουργεία προηγούμενοι νόμοι απορρίπτονται και άλλοι έρχονται, μέχρι ν’ αναλάβει, φυσικά, ο επόμενος για να κάνει το ίδιο. Κι επειδή αυτό έχει συμβεί πολλές φορές, αποτελεί βεβαιότητα πως το ίδιο θα επαναλαμβάνεται στο διηνεκές δεδομένου πως η Ελληνική πραγματικότητα αλλάζει στο διηνεκές και στο αέναο.

Το ερώτημα είναι γιατί να συμβαίνει αυτή η σύγχιση σ’ ένα λαό που έχει τις δυνατότητες για το καλύτερο. Και η απάντηση στο ερώτημα έχει πολλαπλά δοθεί έτσι ώστε να γνωρίζουμε την αιτία και συγχρόνως να έχουμε αγανακτήσει με τον εαυτό μας. Διότι γνωρίζουμε πως μας φταίει το συναίσθημα και η παρόρμηση που ξεπερνάει τη λογική και την πραγματικότητα. Φταίει το ονειρικό και το ιδεώδες που μας κάνει να αεροβατούμε. Φταίει ο μεγαλοϊδεατισμός μας που χαϊδεύεται από το λαϊκισμό της εξουσίας έτσι ώστε το μεν σλόγκαν «δωρεάν παιδεία» να καταντάει επιφανειακή παιδεία το δε «δωρεάν υγεία» να καταντάει πτωχή υγεία.

Με τα παρά πάνω σλόγκαν η προστασία των δύο αυτών αγαθών έχει ταυτιστεί με τον κρατικισμό. Διότι στη χώρα μας η προστασία της παιδείας και της υγείας έχει ταυτιστεί με την επιχειρηματική εμπλοκή του κράτους. Κι ενώ πράγματι το κράτος είναι σωστό να παρέχει δωρεάν παιδεία και υγεία ιδιαίτερα στους οικονομικά αδύναμους, ωστόσο, αποτελεί παραλογισμό να ασκεί μονοπωλιακή τακτική στους τομείς αυτούς χωρίς εντέλει να έχει τη δυνατότητα να ανταποκριθεί.

Είναι ιδεοληπτικός παραλογισμός να απαγορεύει το κράτος την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων εξωθώντας πολλούς σπουδαστές στο εξωτερικό, χάνοντας έτσι συνάλλαγμα που δε μας περισσεύει και φυσικά στερώντας θέσεις εργασίας στο άφθονο επιστημονικό δυναμικό που διαθέτουμε. Εξ άλλου, επιτρέποντας το κράτος τη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων στη χώρα μας και διατηρώντας το θεσμικό του ρόλο έτσι ώστε να λειτουργούν σύννομα, θα εξοικονομήσει πόρους για να τους διαθέσει στα δικά του δημόσια πανεπιστήμια για την εκπαίδευση των οικονομικά αδύναμων. 

Ένας παρόμοιος μονοπωλιακός κρατικισμός υπάρχει και στην υγεία που το κράτος έχει επιβάλλει την υποχρεωτική ασφάλιση των πολιτών στα δημόσια ασφαλιστικά ταμεία χωρίς εντούτοις να μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του. Το κράτος προσφέρει ανεπαρκείς υπηρεσίες στους ασφαλισμένους ενώ συγχρόνως κολυμπάει στην αφερεγγυότητα και την πονηριά. Διότι υποαμείβοντας τους νοσοκομειακούς γιατρούς, κουρεύοντας ή καθυστερώντας για χρόνια τις οφειλές στους ιδιωτικούς παρόχους και καταλήγοντας στην «ευρηματική» ψήφιση νόμων με τους ανήκουστους όρους «rebate» και «claw back», που άλλο δεν κάνουν από το να μειώνουν αυθαίρετα τα χρέη του ΕΟΠΥΥ προς τα διαγνωστικά εργαστήρια και τα ιδιωτικά νοσοκομεία στο μισό, μάλλον ως πράξεις απελπισίας και κατεργαριάς μπορούν να θεωρηθούν.

Με τις τωρινές συνθήκες κανένας νόμος και κανένας υπουργός δε μπορεί να προσφέρει σωστή παιδεία και υγεία στους πολίτες. Ακούγοντας τα κελεύσματα των καιρών το κράτος το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να αλλάξει νοοτροπία περιορίζοντας την επιχειρηματική του δραστηριότητα και δίνοντας έμφαση στο θεσμικό του ρόλο. Επιτρέποντας την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων και αφήνοντας ελεύθερη την επιλογή του πολίτη στην ιδιωτική ασφάλιση θα γίνει πιο ευέλικτο και θα εξοικονομήσει πόρους για να τους διαθέσει στους οικονομικά ασθενέστερους. Παράλληλα, θα δημιουργηθεί μια νέα ισορροπία της κοινωνίας με μια πιο αναλογική οικονομική επιβάρυνση των πολιτών στους τομείς της παιδείας και της υγείας, ενώ η επιχειρηματικότητα θα ωφελήσει την απασχόληση.