Πακέτο στήριξης για δανειολήπτες, επαγγελματίες και συνταξιούχους

Του Τάσου Δασόπουλου - Capital.gr

Πακέτο με δύο έκτακτα και δύο μόνιμα μέτρα, συνολικού ύψους 2 δισ. ευρώ, έχει έτοιμα το υπουργείο Οικονομικών για το 2023, με την εφαρμογή τους να συναρτάται από τις ανάγκες της ενεργειακής κρίσης, τον δημοσιονομικό χώρο και, φυσικά, τον χρόνο διεξαγωγής των εκλογών.

Σε πρώτη φάση αναμένεται να ανακοινωθούν και να εφαρμοστούν από τις αρχές του 2023 έκτακτες παρεμβάσεις με στόχο να αμβλυνθεί περισσότερο η ακρίβεια στο ράφι και ο κίνδυνος για ένα νέο κύμα κόκκινων δανείων λόγω του υψηλού πληθωρισμού και της αύξησης των επιτοκίων. Τον Απρίλιο, με τα τελικά στοιχεία για το ΑΕΠ του 2022 και τον επιπλέον χώρο που θα έχουν δημιουργήσει τα φορολογικά έσοδα, εξετάζεται το κλείσιμο της εκκρεμότητας των αναδρομικών για τις επικουρικές και ίσως ένα πρώτο βήμα μείωσης του ειδικού τέλους επιτηδεύματος.

Σε φάση τελικής επεξεργασίας βρίσκονται αυτό τον καιρό μέτρα στήριξης "νέας γενιάς" ώστε τα νοικοκυριά και γενικότερα η οικονομία να αντέξουν την πίεση που ασκούν ο υψηλός πληθωρισμός που συνεπάγεται μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος αλλά και η αύξηση του κόστους χρήματος, η οποία αναμένεται να ενταθεί από την αρχή του επόμενου χρόνου.

Όπως συμβαίνει από την αρχή της ενεργειακής κρίσης, τα μέτρα θα είναι ευέλικτα και προσαρμοσμένα στις εκάστοτε συνθήκες. Με τις σημερινές τιμές σε φυσικό αέριο και αργό πετρέλαιο, εκτιμάται ότι δεν χρειάζονται περαιτέρω ενισχύσεις για ρεύμα ή καύσιμα. Ακόμη και η αύξηση, που καταγράφεται στην τιμή του φυσικού αερίου τις τελευταίες ημέρες, χαρακτηρίζεται συγκυριακή και συνδέεται με το πλαφόν τιμής στα 275 ευρώ τη μεγαβατώρα που πρότεινε η Commission και έσπευσαν να εκμεταλλευτούν οι παραγωγοί.

Με αυτό το δεδομένο, οι δύο παρεμβάσεις που σχεδιάζονται αφορούν την ενίσχυση απευθείας της κοινωνίας στην κατεύθυνση της άμβλυνσης των επιπτώσεων της ακρίβειας.

Μηναίο food pass

Η πρώτη, είναι να μειωθεί η "ακρίβεια στο ράφι". Η πρώτη προσπάθεια που έγινε, "το καλάθι του νοικοκυριού", καταγράφει ήδη θετικά αποτελέσματα και θα επεκταθεί σύντομα στα τρόφιμα των Χριστουγέννων αλλά και τα τρόφιμα των ειδικών κατηγοριών που αφορούν π.χ. τους διαβητικούς. Ωστόσο, αρμόδια στελέχη του ΥΠΟΙΚ αναγνωρίζουν ότι οι ανατιμήσεις στα βασικά τρόφιμα θα συνεχιστούν. Στην κατεύθυνση μιας πιο ουσιαστικής αντιμετώπισης των ανατιμήσεων, το ΥΠΟΙΚ θέλει τη συνέχιση της επιταγής ακρίβειας σε μηνιαία βάση τουλάχιστον για το πρώτο τρίμηνο του επόμενου χρόνου. Μετά, δηλαδή, την επιδότηση των 250 ευρώ που εξαγγέλθηκε από τον πρωθυπουργό στην ΔΕΘ και θα δοθεί μέσα στον Δεκέμβριο οι περίπου 2,3 εκατ. οικονομικά ευάλωτοι δικαιούχοι να έχουν ένα μηνιαίο κουπόνι της τάξης των 50 ευρώ (υπάρχει και πρόταση για 100 ευρώ) που θα μειώνει σε συνδυασμό και με το "καλάθι του νοικοκυριού" το κόστος των τροφίμων ειδικά για τους οικονομικά ευάλωτους.

Επιδότηση δόσεων στεγαστικών

Η δεύτερη παρέμβαση αφορά την "οχύρωση" του 80%-90% των στεγαστικών δανείων που είναι σε κυμαινόμενο επιτόκιο από την άνοδο των επιτοκίων με επιδότηση επιτοκίου πάνω από ένα όριο που θα συμφωνηθεί με τις εμπορικές τράπεζες. Παράλληλα το ΥΠΟΙΚ θέλει να ασκήσει πιέσεις να αποκτήσουν ξανά επιτόκια οι καταθέσεις και οι χορηγήσεις προς την πραγματική οικονομία.

Τα χρήματα που θα δοθούν για τις δύο αυτές παρεμβάσεις θα εξαρτηθούν καταρχήν από τη χρήση του αποθεματικού του Προϋπολογισμού ύψους 1 δισ. ειδικά για τις επιδοτήσεις του ηλεκτρικού. Επίσημα, το ΥΠΟΙΚ παραδέχεται ότι με τις σημερινές τιμές οι επιδοτήσεις στο ρεύμα θα καλύπτονται από τα δικαιώματα, αλλά και την αναμενόμενη έκτακτη φορολόγηση από τις εταιρείες πετρελαιοειδών (αναμένεται να φέρει 400 εκατ. ευρώ πρόσθετα έσοδα), πάνω από το μισό από το ειδικό αποθεματικό, δηλαδή περίπου 600 εκατ., δεν θα χρησιμοποιηθεί. Στην πραγματικότητα, οι εκτιμήσεις λένε ότι αν δεν έχουμε κάποια εξαιρετικά αρνητική εξέλιξη στο ενεργειακό πεδίο, με τον συνυπολογισμό της φορολόγησης των υπερκερδών των παραγωγών ενέργειας, το σύνολο του αποθεματικού θα είναι διαθέσιμο για μέτρα στήριξης.

Τα μόνιμα μέτρα

Τον Απρίλιο, το ΥΠΟΙΚ θα έχει στα χέρια του τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για την αύξηση του ΑΕΠ του 2022 η οποία αναμένεται ότι θα αλλάξει το σκηνικό. Αρμόδια στελέχη του ΥΠΟΙΚ παραδέχονται ότι και η τελευταία αναθεώρηση της ανάπτυξης από το 5,3% στο 5,6% που ενσωματώθηκε στο τελικό σχέδιο του Προϋπολογισμού θα είναι συντηρητική και η ανάπτυξη θα ξεπεράσει το 6%. Η μεγαλύτερη ανάπτυξη θα στηρίξει τη ροή εσόδων και το πρώτο τρίμηνο του χρόνου. Με θετική επίδραση 2 δισ. από το τελευταίο τρίμηνο του χρόνου ο επιπλέον δημοσιονομικός χώρος που δημιουργείται, υπολογίζεται σε επιπλέον 1 δισ., ένα ποσό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για νέες θετικές παρεμβάσεις ανάλογα με τον χρόνο προκήρυξης των εκλογών.

Αν οι εκλογές γίνουν το καλοκαίρι (που είναι πιθανό) προτεραιότητα για την κυβέρνηση αποτελεί το κλείσιμο του θέματος των αναδρομικών σε επικουρικές και "δώρα" τα οποία ανάλογα με τις αποφάσεις που θα ληφθούν θα έχουν και διαφορετικό κόστος για το 2023. Ειδικότερα, θα πρέπει να αποφασιστεί οριστικά αν θα πληρωθούν μόνο όσοι έχουν προσφύγει δικαστικά ή όλοι οι δικαιούχοι. Στην πρώτη περίπτωση το κόστος θα είναι 600 εκατ. ευρώ ενώ στη δεύτερη 2,4 δισ. ευρώ. Σε δεύτερη φάση θα πρέπει να αποφασιστεί αν τα αναδρομικά θα δοθούν σε μία ή σε περισσότερες δόσεις. Πάντως, στην τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πρώτη αξιολόγηση της Ελλάδας εκτός ενισχυμένης εποπτείας το θέμα της εκκρεμότητας των αναδρομικών αναφέρεται ως δημοσιονομικός κίνδυνος με απροσδιόριστο κόστος.

Ένα δεύτερο μέτρο που βρίσκεται στην ατζέντα της κυβέρνησης, αλλά δεν υπήρχαν ως τώρα οι κατάλληλες συνθήκες να εφαρμοστεί, είναι η μείωση ή η κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος που έχει κόστος σήμερα περίπου 600 εκατ. ευρώ. Αν δεν έχουμε κάποια όξυνση της κρίσης μέσα στο δεύτερο τρίμηνο του επόμενου χρόνου, τότε είναι πιθανό να γίνει μια μείωση ή και συνολική κατάργηση του τέλους μέσα στον επόμενο χρόνο. Η συγκεκριμένη, μη αναλογική, επιβάρυνση για τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες αποτελεί κληρονομιά των μνημονίων και η εφαρμογή του έχει επικριθεί και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η οποία το θεωρεί ως εμπόδιο στην υγιή ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας.