Οι στρογγυλές σφραγίδες της γραφειοκρατίας

ENET. Η ένοχη παράνοια της δημόσιας ασφάλισης υγείας

Του ΘΑΝΑΣΗ ΔΡΙΤΣΑ (*)

Εξαιρετικά αποκαλυπτικό είναι το νέο βιβλίο του Κυριάκου Σουλιώτη, καθηγητή Πολιτικής Υγείας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, με τίτλο «Η δημόσια ασφάλιση υγείας στην Ελλάδα: Από το αδιανόητο στο αυτονόητο», εκδόσεις Παπαζήση.

Μετά την εμπειρία της θητείας του στον ΟΠΑΔ (2010-2011), ο Σουλιώτης αποκαλύπτει με αφοπλιστική ειλικρίνεια αλλά και επιστημονική αντικειμενικότητα τη σταδιακή θεσμική αποσάθρωση του δημόσιου τομέα κατά την περίοδο της Μεταπολίτευσης. Επίσης, το βιβλίο παρουσιάζει την αμηχανία της κοινής λογικής απέναντι στο τέρας της γραφειοκρατίας και την αδυναμία προσαρμογής του κράτους στις σύγχρονες απαιτήσεις της ελληνικής κοινωνίας.

Ο συγγραφέας βέβαια αφήνει να εννοηθεί διακριτικά ότι η δυσλειτουργία του τομέα της δημόσιας ασφάλισης υγείας δεν ήταν μόνον αποτέλεσμα άγνοιας ή αστοχίας αλλά εξυπηρέτησε κυρίως βαθύτερες πολιτικές σκοπιμότητες και συμφέροντα.

Ο Σουλιώτης παραθέτει στο κείμενό του κωμικοτραγικά στοιχεία που αναδεικνύουν απόλυτα τη σύγκρουση της κοινής λογικής με την ιδιόμορφη πραγματικότητα που λέγεται ελληνικό Δημόσιο.

Για παράδειγμα, παραθέτει έναν αυθεντικό διάλογο που προέκυψε κατά τη φάση ανάληψης της υπηρεσίας του στον ΟΠΑΔ, όταν αφού αντιλήφθηκε την τραγική πραγματικότητα στο σκέλος των δαπανών έθεσε το εξής αυτονόητο ερώτημα στην οικονομική υπηρεσία του οργανισμού: «Πώς εξηγούνται τα σταθερά μας έσοδα όταν η ασφαλιστική βάση αυξήθηκε κατά 300 χιλιάδες άτομα τα τελευταία χρόνια;» και η εξήγηση που δόθηκε ήταν ότι «οι εισφορές δεν αποδίδονται απευθείας στον ΟΠΑΔ παρά το ότι οι σχετικές παρακρατήσεις στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων είναι συγκεκριμένες!»· η εύλογη απορία τότε του συγγραφέα ακολουθεί άμεσα: «Μα τότε προφανώς μας παρακρατούνται οι πρόσθετοι πόροι από την αύξηση των ασφαλισμένων μας...» και η απάντηση από την οικονομική υπηρεσία: «Προφανώς, αλλά από το υπουργείο Οικονομικών μας λένε πως αυτό γίνεται γιατί δεν είμαστε ασφαλιστικό ταμείο αλλά οργανισμός!».

Ο κάθε υγιώς σκεπτόμενος ασφαλισμένος του Δημοσίου θα έμπαινε στον πειρασμό να σκεφτεί ότι οι εισφορές του μπορεί πιθανά να χρηματοδότησαν δρόμους, πλατείες και λοιπά δημόσια έργα αλλά όχι όμως το σκοπό για τον οποίο προορίζονταν αρχικά.

Επίσης αναφέρεται η απρόσμενη αντίδραση υψηλόβαθμου στελέχους του υπουργείου Οικονομικών στην προσπάθεια του Σουλιώτη να καταστήσει υποχρεωτική για όλους τους συμβεβλημένους γιατρούς την ηλεκτρονική παραπομπή για εξετάσεις.

Το υψηλόβαθμο αυτό στέλεχος τόνισε ότι υπήρχε κίνδυνος να μην αναγνωριστούν οι δαπάνες που είχαν προκληθεί μέσω των ηλεκτρονικών παραπεμπτικών, παραπέμποντας σε Βασιλικό Διάταγμα του 1962 «περί υγειονομικής περιθάλψεως των τακτικών δημοσίων υπαλλήλων». Μάλιστα όταν εκφράστηκε το αντεπιχείρημα του καλύτερου ελέγχου που θα επέφερε το ηλεκτρονικό σύστημα η απάντηση που δόθηκε από το υπουργείο Οικονομικών ήταν ότι το υφιστάμενο σύστημα ήταν ασφαλές καθώς απαιτούσε θεώρηση των εξετάσεων από ελεγκτή ιατρό με αναγραφή τους στο βιβλιάριο... μόνο με μελάνι διαρκείας!

Η κορύφωση του απίστευτου γραφειοκρατικού παραλογισμού, ο οποίος θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο ταινίας των Monty Python, αποτελεί το εξής συμβάν το οποίο αναφέρει ο Σουλιώτης. Με βάση παράγραφο άρθρου του 1999 που προβλέπει ότι «ο όρκος νεοπροσληφθέντος δημοσίου υπαλλήλου δίδεται ενώπιον του οργάνου που έχει εκδώσει την πράξη διορισμού ή του οργάνου που ορίζεται στο έγγραφο της κοινοποίησης», νεοπροσληφθείσα υπάλληλος στο Νομό Εβρου διέσχισε όλη τη χώρα αυθημερόν προκειμένου να παραστεί σε μια ανούσια και τυπική διαδικασία πέντε λεπτών στο γραφείο του προέδρου στην Αθήνα! Διαφορετικά θα άρχιζαν πιθανές ενστάσεις και ενδεχόμενη ακύρωση της πρόσληψης!

Δυστυχώς οι μαρτυρίες του Κυριάκου Σουλιώτη αποδεικνύουν ότι το τέρας της γραφειοκρατίας και των πολιτικών σκοπιμοτήτων ακόμα ζει και βασιλεύει. Το Δημόσιο που εξυπηρετεί όχι τους πολίτες αλλά την εξουσία βρίσκεται ακόμα ανάμεσά μας π.χ. με τη μορφή των περίφημων στρογγυλών σφραγίδων και των θεωρήσεων βιβλιαρίων, ενώ άλλες χώρες έχουν περάσει εδώ και πολλές δεκαετίες στην εποχή της ηλεκτρονικής διαφάνειας.

Οσο υπάρχουν οι στρογγυλές σφραγίδες για να μας θυμίζουν ότι το κράτος-Βεζίρης είναι εδώ και απαιτεί την υποτέλεια, την εξάρτηση και κυρίως το εισόδημά μας τόσο το μέλλον θα φαντάζει απαισιόδοξο.

(*) καρδιολόγου Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, συνθέτη και συγγραφέα