Οι νέοι ιατροί στην Ελλάδα, παιδιά του braindownthedrain

Γράφει η Άννα Μαστοράκου, Πρόεδρος Ιατρικού Συλλόγου Πατρών, Μέλος του ΔΣ ΠΙΣ και Πρόεδρος της ΕΝΙ-ΕΟΠΥΥ

Healthreport.gr

Με το πτυχίο στο χέρι ο νέος ιατρός ο οποίος έχει αφιερώσει ατελείωτες εργατοώρες σε εξαντλητικό διάβασμα σύμφωνα με το αυστηρό πρόγραμμα σπουδών των εγχώριων ή ξένων πανεπιστημίων, βγαίνει στην αγορά εργασίας της χώρας μας, αναζητώντας επιτέλους στα 24-25 του χρόνια, οικονομική απολαβή που να αναλογεί στις σπουδές του.

Οι άνδρες μετά την εκπλήρωση της στρατιωτικής θητείας τους και οι γυναίκες άμεσα, αρχίζουν να αναζητούν κενή θέση ειδικότητας σε νοσοκομεία αφού πρώτα λάβουν πληροφορίες για την ποιότητα της εξειδίκευσης, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και τις εργασιακές συνθήκες.

Με την ανάληψη των καθηκόντων στο νοσοκομείο επιλογής τους, η πρώτη ψυχρολουσία έρχεται όταν καθίσταται αντιληπτό ότι λόγω έλλειψης μόνιμου ιατρικού δυναμικού, η ανάληψη καθηκοντολογίου και της αντίστοιχης ευθύνης είναι σχετικά άμεση, χωρίς ικανό μεταβατικό στάδιο εκπαίδευσης και ενημέρωσης.

Το μεγάλο «κουπί» ξεκινάει με το «καλημέρα», συνοπτικά και χωρίς προκαταρκτικές διαδικασίες. Χωρίς καλά καλά να συνειδητοποιήσει ο/η νέος/α ιατρός πως λειτουργεί το Νοσοκομείο, κατά που πέφτουν τα διάφορα τμήματα, ποια είναι η ενδεδειγμένη διαδικασία στη λήψη ιστορικού, στη διαδικασία εισαγωγής, πως δίδονται οι βεβαιώσεις, κλπ., αναλαμβάνει πλήρη δράση.

Εκτός των ιατρικών υπηρεσιών, συνήθως φορτώνονται με αλλότρια καθήκοντα γραμματείας, διοικητικά, τραυματιοφορέα, νοσηλευτή, χωρίς να τελειώνει ποτέ ο λογαριασμός που φορτώνεται στο Ελληνικό φαινόμενο του ειδικευόμενου "πολυεργαλείου". Σε περίπτωση παράλειψης ή λανθασμένης διαδικασίας, σαφώς είναι το πρώτο εξιλαστήριο θύμα που θα του φορτωθούν όλες οι κακοδαιμονίες του συστήματος.

Οι ειδικευόμενοι στα ελληνικά νοσοκομεία είναι πλέον είδος πολυτελείας. Σε πολλά τμήματα νοσοκομείων υπάρχουν ελάχιστοι ειδικευόμενοι ή όταν υπάρχει επαρκής αριθμός, η ταχεία εναλλαγή στις βάρδιες, τα απανωτά ξενύχτια, οι δραματικές συνθήκες στις εφημερίες των μεγάλων νοσοκομείων είναι τέτοια, που χάνεται η έννοια της ημέρας που φεύγει και του χρόνου που κυλάει.

Οι επιμελητές και οι διευθυντές ΕΣΥ είναι κατά μέσο άνω των 50 ετών και δεν έχουν αντοχές να τραβήξουν το κουπί της λαοθάλασσας που κατακλύζει τα εξωτερικά ιατρεία στις εφημερίες των νοσοκομείων στις πόλεις ή στην επαρχία.

Με το ακουστικό στους ώμους υπάρχει στρες διαρκείας, απίστευτο τρέξιμο από τμήμα σε τμήμα, από εξωτερικά ιατρεία στην κλινική και ανάποδα, με την απαραίτητη εγρήγορση για την αντιμετώπιση κάθε επείγοντος ή έκτακτου περιστατικού. Όπου υπάρχουν ειδικευόμενοι ιατροί, ειδικά σε νοσοκομεία αιχμής, σέρνονται διαρκώς κατάκοποι και ψυχολογικά εξουθενωμένοι. Αγκαλιά με το απίστευτο αίσθημα ευθύνης την ώρα της λήψης αποφάσεων, όπου συνήθως η μοναξιά και η ανασφάλεια πνίγουν τους τόνους εργατοωρών διαβάσματος και περιορισμένης εμπειρίας.

Συνθήκες γαλέρας, αντεγκλήσεις με ασθενείς ή συγγενείς ασθενών, επεισόδια ξυλοδαρμών, όπου συνήθως οι μάχιμοι νέοι ιατροί γίνονται αποδέκτες της οργής των πολιτών για τις καθυστερήσεις, ολιγωρίες και ελλείψεων του συστήματος, χωρίς να υπάρχει πολλές φορές προσωπικό ασφαλείας και τήρηση των όρων ασφαλούς προστασίας του εργαζόμενου προσωπικού από το Νοσοκομείο.

Σε αυτό το περιβάλλον, προσβλητικές δημόσιες δηλώσεις πολιτικού χαρακτήρα περί οκνηρίας, ανομίας, εκμετάλλευσης και μαζικής διαφθοράς των ιατρών του ΕΣΥ επικάθονται ως η τελευταία σταγόνα για να ξεχειλίσει το ποτήρι της οργής των σκληρά εργαζόμενων ιατρών, που κατασυκοφαντούνται με οριζόντιο και βάναυσο τρόπο.

Απαξιωτική αμοιβή για την προσφερόμενη εργασία, κοινωνική ζωή περιορισμένη από την εξάντληση και την αϋπνία, φιλίες ελάχιστες, το δικαίωμα στη σχέση και στην οικογένεια, μακρινό και απρόβλεπτο.

Ενώ είναι εξαιρετικά μεγάλο το εργασιακό φορτίο, προκύπτει αιφνιδιαστικά πολιτική πρόταση νέου, αρκετά αυστηρού εκπαιδευτικού προγράμματος ειδίκευσης που οραματίζεται το ΚΕΣΥ, με εκπαίδευση στην "ευθύνη", που θα απαιτεί τη δημιουργία κυλιόμενων ιατρών-νομάδων από Νοσοκομείο σε Νοσοκομείο, αναστατώνοντας την οικογενειακή ζωή των νέων ιατρών που θα περιφέρονται ασύστολα προκειμένου να ολοκληρώσουν την εξειδίκευσή τους.

Μετά από θητεία περίπου 4-7 ετών στο νοσοκομείο επιλογής ή σε διαφορετικά νοσοκομεία, με ενδιάμεση επιλογή παραμονής στο νοσοκομείο σε καθεστώς «παρατασιακού» ειδικευόμενου για 2 έτη, έρχεται η πολυπόθητη ώρα της εξέτασης, που δίνεται γραπτώς και προφορικώς σε εκτενή εξεταστέα ύλη αφού αφορά το σύνολο του αντικειμένου της ειδικότητας. Με την επιτυχή έκβαση στις εξετάσεις και τη λήψη του τίτλου ιατρικής ειδικότητας, αρχίζει ένας νέος κύκλος ταλαιπωρίας και ανασφάλειας. Και τώρα, τι;

Αρχίζει ο κύκλος της επιστημονικής ομηρίας με θέση εργασίας επικουρικού τύπου ή με χρηματοδότηση από ΕΣΠΑ όπου το κράτος έρχεται να καλύψει τις πάγιες ανάγκες του με ελαστικού τύπου συμβάσεις. Για τους ιατρούς με ειδικότητα παθολογίας, γενικής ιατρικής και παιδιατρικής, προσφέρεται και η προκήρυξη των ΤΟΜΥ για 2 χρόνια ή σύμβαση ιδιωτικού ιατρείου με τον ΕΟΠΥΥ για ένα χρόνο.

Οι νέοι ιατροί που έχουν προσληφθεί στις ΤΟΜΥ έχουν έρθει αντιμέτωποι με ένα πρωτόγνωρο περιβάλλον χωρίς γραφείο, καρέκλα, υπολογιστές, υγειονομικό υλικό, κλπ. και παλεύουν μόνοι τους με το τέρας της γραφειοκρατίας. Από την άλλη είναι δυσθεώρητα τα έξοδα υποδομής και λειτουργίας ενός νέου ιατρείου που δύσκολα καλύπτονται από την περιορισμένη επισκεψιμότητα των πολιτών ή από τη σύμβαση του ΕΟΠΥΥ.

Η πολιτεία εκμεταλλεύεται ασύστολα την επαγγελματική ανασφάλεια του νέου ιατρού, αδιαφορώντας για το αναφαίρετο δικαίωμα του να έχει ένα σταθερό εργασιακό περιβάλλον. Είναι τρανό το παράδειγμα των επικουρικών ιατρών, οι οποίοι εξυπηρέτησαν το δημόσιο σύστημα υγείας για πάνω από 2 έτη, καλύπτοντας πάγιες και τακτικές ανάγκες, για να εισπράξουν στη συνέχεια την αδιάφορη αναγγελία της βέβαιης λύσης της σύμβασής τους, με μόνη προσδοκία την υπόσχεση για αποζημίωση τμήματος των μισθολογικών μνημονιακών περικοπών και τις επερχόμενες προκηρύξεις μόνιμων θέσεων του ΕΣΥ που έρχονται όμως με το σταγονόμετρο.

Η τάση επιδείνωσης του φαινομένου αποδυνάμωσης τμημάτων και κλινικών των νοσοκομείων δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας για το μεγάλο εργασιακό φορτίο που επιμερίζεται στους υπηρετούντες ιατρούς και το τεράστιο κενό που δημιουργείται από τη συνταξιοδότηση έμπειρων συναδέλφων χωρίς την ταυτόχρονη εκπαίδευση των νεώτερων ιατρών. Σε μία διετία αναμένεται η συνταξιοδότηση μεγάλου αριθμού ιατρών με νοσοκομειακή εμπειρία 35-40 ετών. Με αυτόν τον τρόπο χάνεται ο κρίκος της διάδοχης γενιάς, της προοπτικής αναζωογόνησης του ΕΣΥ και ο μοχλός αναβάθμισης της δημόσιας περίθαλψης.

Έχοντας υπόψη ότι 18.000 νέοι ιατροί έφυγαν στο εξωτερικό, προκαλώντας μεγάλη αιμορραγία επιστημονικού δυναμικού στη χώρα μας, αναρωτιέται κανείς για ποιο λόγο η πολιτεία κάνει ότι περνάει από το χέρι της να οδηγήσει σε άτακτη έξοδο και αυτούς που επέλεξαν να μείνουν Ελλάδα.

Χιλιάδες προσλήψεις και νέες θέσεις εργασίας αναγγέλθηκαν από τον Πρωθυπουργό της χώρας πρόσφατα στη ΔΕΘ χωρίς να γίνει καμία ειδική αναφορά στην πλήρωση 5.000 κενών θέσεων στο ΕΣΥ ενώ υπήρξε αναγγελία ότι από το 2019 και για τα επόμενα δύο έτη χορηγούνται κίνητρα με τη μορφή εισφοροαπαλλαγών και φοροαπαλλαγών για τους νέους επιστήμονες που θα επιστρέψουν στη χώρα. Αλλοπρόσαλλη κυβερνητική προσέγγιση σε ένα τόσο φλέγον ζήτημα, με την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας να τονίζει εμφατικά ότι μεροληπτεί υπέρ του δημοσίου τομέα.

Τα «μυαλά» φεύγουν από τη χώρα μας πλήρως συνειδητοποιημένα από ένα άκρως τοξικό περιβάλλον όπου συχνά δεσπόζουν και φαινόμενα κακοποιητικής ιεραρχίας, bullying, «εντέλλεσθε» και καταστροφικής ηγεσίας που εξωθεί σε παραίτηση πολλούς νέους ιατρούς από τις θέσεις που κατέχουν.

Τα «παιδιά του brain drain» που έφυγαν μπορεί κάποτε να γυρίσουν φρέσκα και προικισμένα με αξιόλογες περγαμηνές, ανεκτίμητη εμπειρία και πολύτιμη τεχνογνωσία. Τα παιδιά του braindownthedrain που έμειναν Ελλάδα κινδυνεύουν να πάνε χαμένα, μέσα σε ένα ατελείωτο φαύλο κύκλο απαξίωσης και ενεργειακής αποστράγγισης. Στο χέρι της πολιτείας είναι να πάψει να τους εμπαίζει, να κατανοήσει τις ανάγκες τους, να αξιολογήσει τα προσόντα τους, να τα πριμοδοτήσει και να τα αξιοποιήσει προς όφελος μίας δυναμικής αναζωογόνησης του δημόσιου συστήματος υγείας.