Οι γιατροί αποχωρούν, το ΕΣΥ γερνάει – Τα προβλήματα σε Ελλάδα και Ευρώπη

Οι διευθυντές στα δημόσια νοσοκομεία είναι περισσότεροι από τους επιμελητές

Οι νέοι γιατροί που εντάσσονται στο Εθνικό Σύστημα Υγείας είναι πολύ λιγότεροι από εκείνους που συνταξιοδοτούνται ή παραιτούνται. [ΙΝΤΙΜΕ/ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΑΧΟΣ]

Πέννυ Μπουλούτζα - kathimerini.gr

Το βράδυ της Δευτέρας 3 Απριλίου στο πλαίσιο του 28ου ετήσιου σεμιναρίου συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης του νοσοκομείου «Ευαγγελισμός» διοργανώθηκε τιμητική εκδήλωση για τους αποχωρήσαντες διευθυντές του νοσοκομείου. «Συνολικά αναγνώστηκαν 24 ονόματα διευθυντών που αποχώρησαν τέλος του 2022. Ο αριθμός είναι εντυπωσιακός. Αυτό το προσωπικό δεν αναπληρώνεται με τίποτα», σημειώνει στην «Κ» ο πνευμονολόγος Γιώργος Μπουλμπασάκος, ένας εκ των στελεχών του νοσοκομείου που αποχώρησαν. Στην πρόσφατη προκήρυξη του υπουργείου Υγείας για μόνιμους γιατρούς του ΕΣΥ, έχουν προκηρυχθεί 11 θέσεις για το νοσοκομείο. Ο ίδιος, όπως σημειώνει, με μεγάλο κόπο και εξαντλώντας όλες τις δυνατότητες που υπήρχαν από παλιές κρίσεις ιατρικού προσωπικού, φρόντισε και «άφησε» μια κλινική με καλή ηλικιακή διαβάθμιση και γιατρούς όλων των βαθμίδων. Αυτό δεν είναι πάντα εφικτό.

«Στο 90% των κλινικών το ιατρικό προσωπικό αποτελείται κυρίως από διευθυντές και επικουρικούς, λόγω του ότι δεν έχουν γίνει διορισμοί μόνιμου προσωπικού εδώ και χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι η γνώση και η εμπειρία που έχουν οι μόνιμοι γιατροί δεν μεταβιβάζονται στον χώρο της κλινικής, αλλά φεύγουν έξω, αφού οι επικουρικοί θα αποχωρήσουν μόλις λήξει η σύμβασή τους. Και αυτό το πλεονέκτημα ποιότητας του ΕΣΥ σιγά σιγά χάνεται», σημειώνει ο κ. Μπουλμπασάκος.

Στο νοσοκομείο Νίκαιας, ένα από τα μεγαλύτερα της χώρας με 627 κλίνες νοσηλείας, 31.900 νοσηλευομένους πέρυσι και 103.781 εξετασθέντες στα ΤΕΠ (η υψηλότερη προσέλευση στα επείγοντα σε σχέση με όλα τα νοσοκομεία του ΕΣΥ), από το μόνιμο ιατρικό προσωπικό οι συντονιστές διευθυντές είναι 40, οι διευθυντές 89, οι επιμελητές Α΄ 59 και οι επιμελητές Β΄ 51. «Η ομάδα των διευθυντών είναι πολυπληθέστερη της ομάδας των επιμελητών. Αυτό σημαίνει στην πράξη ότι 129 μόνιμοι γιατροί είναι κατά μέσο όρο ηλικίας 55 και άνω, 59 γιατροί είναι 50 ετών και άνω και 51 είναι κάτω των 50 ετών. Απόδειξη ότι το ιατρικό δυναμικό του ΕΣΥ κάθε χρόνο γερνάει», επισημαίνει ο νευροχειρουργός, διευθυντής ΕΣΥ στο νοσοκομείο και γενικός γραμματέας της Ομοσπονδίας γιατρών ΕΣΥ (ΟΕΝΓΕ), Πάνος Παπανικολάου. Οπως σημειώνει, «οι επικουρικοί ειδικευμένοι στο νοσοκομείο μας είναι 53. Δηλαδή ακόμη και οι συμβασιούχοι είναι περισσότεροι από τους επιμελητές Β΄. Στο «Σισμανόγλειο», από το μόνιμο ιατρικό προσωπικό οι 83 είναι διευθυντές, οι 24 επιμελητές Α΄ και οι 28 επιμελητές Β΄.

Στο συγκεκριμένο νοσοκομείο περίπου το 40% των οργανικών θέσεων γιατρών είναι κενές (105 θέσεις). «Από τους διευθυντές τουλάχιστον οι μισοί είναι ηλικίας άνω των 60 ετών. Αλλά και ένας 50άρης γιατρός, που είναι σχετικά νέος, έπειτα από δύο χρόνια πανδημίας έχει υποστεί burn out», επισημαίνει ο αντιπρόεδρος Β΄ της Ομοσπονδίας, ουρολόγος Κωνσταντίνος Λιβαδάς.

Τι φταίει

Σύμφωνα με τον κ. Παπανικολάου, για την κατάσταση αυτή ευθύνονται οι κυβερνήσεις –«και οι παλιότερες», διευκρινίζει– που δεν τηρούν αυτό που ορίζει ο νόμος. Οτι δηλαδή όταν επίκειται συνταξιοδότηση του γιατρού στην ηλικία των 67 ετών, έξι μήνες πριν να προκηρύσσεται η θέση στον εισαγωγικό βαθμό του επιμελητή Β΄.

Κάθε χρόνο εκτιμάται ότι αποχωρούν από το ΕΣΥ περίπου 700-750 γιατροί. Το προσωπικό αυτό σπάνια αναπληρώνεται. Πέρυσι από τις 700 θέσεις μόνιμων γιατρών που είχαν ανακοινωθεί, προκηρύχθηκαν οι 350 για την περιφέρεια. Φέτος, πριν από τρεις εβδομάδες προκηρύχθηκαν 854 θέσεις για τις μονάδες του ΕΣΥ, εκ των οποίων 743 για τα νοσοκομεία. Οπως επισημαίνει η ΟΕΝΓΕ, «από τις 743 θέσεις, οι 350 είναι το υπόλοιπο της προκήρυξης του 2022, άρα απομένουν 393 θέσεις για το 2023 και μέσα σε αυτές είναι και θέσεις του 2021 που πιθανόν βγήκαν άγονες».

Παραιτήσεις

Από τις αποχωρήσεις που γίνονται σε ετήσια βάση, σχεδόν οι μισές είναι συνταξιοδοτήσεις και οι υπόλοιπες παραιτήσεις. Είναι ενδεικτικό ότι από τις αρχές του έτους έως και τις 31 Μαρτίου έχουν αναρτηθεί στη «Διαύγεια» 47 πράξεις αποδοχής παραίτησης μόνιμων γιατρών του ΕΣΥ, στην πλειονότητά τους επιμελητές Α΄ (20) και Β΄ (17), δηλαδή νέοι σχετικά γιατροί.

«Για τις παραιτήσεις, η βασική αιτία είναι η υπερεργασία, αλλά και οι χαμηλές απολαβές», επισημαίνει η πρόεδρος της Ενωσης Ιατρών Νοσοκομείων Αθηνών Πειραιώς Ματίνα Παγώνη. «Οι γιατροί βλέπουν ότι εάν ιδιωτεύσουν ή εργαστούν στο εξωτερικό, οι απολαβές τους θα είναι πολύ καλύτερες». Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση του ΟΟΣΑ, περίπου 6.800 απόφοιτοι ελληνικών ιατρικών σχολών εργάζονται αυτή τη στιγμή στο εξωτερικό (δεν συμπεριλαμβάνονται Ελληνες γιατροί που σπούδασαν ιατρική στο εξωτερικό, ενδεχομένως έκαναν ειδικότητα στην Ελλάδα και μετανάστευσαν). Το 50% αυτών μετακινήθηκε την περίοδο της οικονομικής κρίσης.

Οπως σημειώνει η κ. Παγώνη, «χρειάζονται προσωπικό τα νοσοκομεία. Θα πρέπει να τρέξουν οι διαδικασίες κρίσεων γιατρών και οι διαδικασίες πρόσληψης νοσηλευτών προκειμένου οι μονάδες του ΕΣΥ να μπορούν να αντεπεξέλθουν σε δύσκολες καταστάσεις, όπως αυτή της πανδημίας».

Στην Ελλάδα και το νοσηλευτικό προσωπικό είναι γερασμένο. Οπως σημειώνει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Συνδικαλιστικής Νοσηλευτικής Ομοσπονδίας ΕΣΥ (ΠΑΣΥΝΟ-ΕΣΥ), Γεώργιος Αβραμίδης, «ο μέσος όρος ηλικίας των νοσηλευτών είναι γύρω στα 50 και αυτός ο δείκτης συνεχώς ανεβαίνει. Κουρασμένο, απαξιωμένο νοσηλευτικό προσωπικό χωρίς κανένα κίνητρο». Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτή τη στιγμή στα νοσοκομεία εργάζονται περίπου 14.500 μόνιμοι νοσηλευτές και περίπου 2.500 επικουρικοί. «Υπολογίζουμε ότι τα επόμενα δύο χρόνια θα συνταξιοδοτηθεί περίπου το 15%-20% των μόνιμων νοσηλευτών», σημειώνει. Παράλληλα και στο νοσηλευτικό προσωπικό παρατηρείται το φαινόμενο παραιτήσεων και μεταναστεύσεων. Οπως τονίζει ο κ. Αβραμίδης, «περίπου 3.500 νοσηλευτές οι οποίοι έχουν φύγει στο εξωτερικό, έχουν σαφώς καλύτερες συνθήκες εργασίας και αμοιβές πολύ πιο υψηλές. Γρήγορα αναγνωρίζεται η προσφορά τους και οι περισσότεροι από αυτούς αναλαμβάνουν θέσεις ευθύνης με επιπλέον μπόνους και εξέλιξη. Στη χώρα μας επιλέγουν να παρατήσουν μόνιμες θέσεις στα νοσοκομεία έπειτα από 15 και 20 χρόνια προϋπηρεσίας και να εργαστούν ως σχολικοί νοσηλευτές, ακόμη κι αν δεν είναι μόνιμοι. Αρκετοί επιλέγουν να τα παρατήσουν κάνοντας μετατάξεις σε διοικητικές θέσεις ή ακόμη να επιλέξουν ένα τελείως διαφορετικό επάγγελμα. Δεν αντέχουν».

Οι αριθμοί

84.230 εργαζόμενοι στα νοσοκομεία του ΕΣΥ τον Δεκέμβριο του 2022.

Ιατρικό προσωπικό

19.921 γιατροί στα νοσοκομεία του ΕΣΥ, το 49% αυτών μόνιμοι.

700-750 αποχωρήσεις γιατρών από το ΕΣΥ κάθε χρόνο, λόγω συνταξιοδότησης ή παραιτήσεων.

47 πράξεις αποδοχής παραίτησης μονίμων γιατρών του ΕΣΥ αναρτήθηκαν στη «Διαύγεια» το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους.

Νοσηλευτικό προσωπικό

0,4 νοσηλευτές ανά κλίνη στην Ελλάδα.

2,03 νοσηλευτές ανά κλίνη ο μέσος όρος στις χώρες του ΟΟΣΑ.

50 έτη ο μέσος όρος ηλικίας των νοσηλευτών στην Ελλάδα.

35-37 ο μέσος όρος ηλικίας των νοσηλευτών στην Ε.Ε..

Αρρωστο το ευρωπαϊκό σύστημα υγείας

Η πολυετής λιτότητα, μια πολύμηνη υγειονομική πανδημία και το ευρύτερο δημογραφικό πρόβλημα έχουν οδηγήσει το σύστημα υγείας της Γηραιάς Ηπείρου σε τέλμα. Στα τέλη του 2022 η έξαρση σε ιούς του αναπνευστικού συστήματος «κατέκλυσε» τα τμήματα επειγόντων σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, τουλάχιστον 43 ασθενείς πέθαναν στη Γαλλία ενώ περίμεναν να εξεταστούν στα Επείγοντα το εν λόγω χρονικό διάστημα. Η κατάσταση στη Βρετανία είναι ακόμη πιο ανησυχητική, καθώς εκτιμάται ότι έως και 500 άνθρωποι πέθαιναν κάθε εβδομάδα στα τέλη του 2022 για τους ίδιους λόγους. Μεταξύ των «θυμάτων» της υποστελέχωσης υπερτερούν τα άτομα τρίτης ηλικίας. Στη Σουηδία, τη Γαλλία, την Ελβετία και την Ολλανδία, περισσότεροι από ένας στους πέντε ηλικιωμένους με χρόνιες παθήσεις ανέφεραν ότι είχαν χάσει ή καθυστερήσει κάποια θεραπεία στο απόγειο της πανδημίας. Για όσους ζουν εκτός αστικών κέντρων είναι σχεδόν αδύνατον να βρουν γιατρό πρωτοβάθμιας περίθαλψης ή δωμάτιο σε ΜΕΘ.

Στην αδιέξοδη αυτή κατάσταση έχουν οδηγήσει οι περικοπές –καθώς οι δαπάνες της Ε.Ε. για την υγεία ως ποσοστό του ΑΕΠ έχουν μείνει αμετάβλητες για πάνω από μία δεκαετία–, το κύμα παραιτήσεων, αλλά και η γήρανση των ίδιων των γιατρών.

Στη Γαλλία, σχεδόν οι μισοί γιατροί είναι άνω των 55 ετών, ενώ στην Ιταλία, υπολογίζεται ότι περίπου 100.000 γιατροί του δημόσιου τομέα θα παραιτηθούν ή θα συνταξιοδοτηθούν τα επόμενα τέσσερα χρόνια.

Για τη στελέχωση των νοσοκομείων των εύπορων κρατών-μελών έχει ενεργοποιηθεί η μετανάστευση εντός Ε.Ε. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι Ρουμάνοι γιατροί. Η Ρουμανία «παράγει» τους περισσότερους πτυχιούχους Ιατρικής στην Ε.Ε., τους οποίους αποδεδειγμένα «εξάγει», καθώς έχει κάτω από τον μέσο όρο αναλογία γιατρών – πολιτών/ασθενών.

Ενας δημοφιλής προορισμός είναι η Γερμανία, όπου οι Ρουμάνοι γιατροί αποτελούν την πολυπληθέστερη εθνοτική ομάδα γιατρών. Στη Γερμανία οι Ρουμάνοι ειδικευμένοι γιατροί μπορούν να κερδίζουν τουλάχιστον τρεις φορές περισσότερα χρήματα από ό,τι στη Ρουμανία. Αντίστροφα, οι Γερμανοί γιατροί μετακομίζουν στην Ελβετία για 20% υψηλότερους μισθούς.

Στη Σικελία, οι μονάδες επειγόντων περιστατικών έχουν τους μισούς γιατρούς από τους αναγκαίους. Οι Σικελοί αναζητούν λύσεις στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Ετσι, αναμένονται 13 γιατροί από την Αργεντινή, για να εργαστούν με 9μηνες συμβάσεις.