Άννα Μαστοράκου - "Δημόσια υγεία: Ο μύθος του Σίσυφου"

ΕΠΕΝΔΥΣΗ

Η κρατούσα οικονομική δυσπραγία και ο επιπόλαιος σχεδιασμός των σχετικών φορέων έχουν συντελέσει στον μαρασμό του υγειονομικού συστήματος. Η αναμόρφωση και η αναβάθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας καθίστανται αδήριτη αναγκαιότητα. Η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών φθίνει διαρκώς, οι απολύσεις προσωπικού αυξάνονται και ο ιατρικός κόσμος οδηγείται σε αποχώρηση, αδυνατώντας να ασκήσει αξιοπρεπώς το λειτούργημά του.

Κατά τη γέννηση του ΕΟΠΥΥ το 2012, το όραμα της δημιουργίας ενός ισχυρού κρατικού μονοπωλίου είχε ως κύριο σκοπό την εκπλήρωση τριών βασικών αρχών:

1. Καθολική κάλυψη υπηρεσιών

2. Συγκράτηση των δαπανών υγείας

3. Εύκολη προσβασιμότητα όλου του πληθυσμού στις υπηρεσίες υγείας

Ο αρχικός προϋπολογισμός είχε οριστεί στα 7,9 δις. Σύντομα ήρθε η διάψευση από την προσγείωση στις σκληρές συνέπειες της ύφεσης και του ασφαλιστικού «κενού» με μία οδυνηρή μείωση του προϋπολογισμού στα 5,3 δις, τη διαπίστωση ύπαρξης 3 εκατ. ανασφάλιστων και τον κατακερματισμό των υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) από τον ΕΟΠΥΥ και το ΠΕΔΥ. 

Η επιπολαιότητα στο σχεδιασμό οδήγησε στο οικτρό αποτέλεσμα της υποχώρησης της ΠΦΥ και της φαρμακευτικής δαπάνης κατά περίπου 50%, και της αύξησης των νοσηλειών στα Νοσοκομεία κατά 28% με σημαντική επιβάρυνση των ιδιωτικών πληρωμών.

Κατά το διάστημα 2009-2015, η δημόσια δαπάνη υγείας υπαναχώρησε από 16,5 δις στα 9,5 δις και η ιδιωτική δαπάνη, από τα 7,5 δις στα 5,5 δις. Η συνολική αυτή μεταβολή πάνω από 35% αποτελεί ισχυρό σοκ ακόμη και για τα πιο ανθεκτικά συστήματα υγείας και υπήρξε πρωτοφανής για τα Ελληνικά ιστορικά δεδομένα εν καιρώ ειρήνης.

 Ο ΕΟΠΥΥ, υπό την πίεση της ακραίας υποχρηματοδότησης, αναγκάστηκε να εισάγει στα μέσα του 2013 και με αναδρομική ισχύ, την έννοια των κλειστών προϋπολογισμών προσαρμοσμένων στις προσταγές του οικονομικού «Προκρούστη». Επέβαλε απανωτά εργαλεία «κουρέματος» των αμοιβών των συνεργατών ιατρών με την μορφή του clawback/rebate.

Ιδιωτικά συμφέροντα

Ταυτόχρονα, στα πλαίσια της απελευθέρωσης του ιατρικού επαγγέλματος και της εσωτερικής υποτίμησης των αμοιβών του ιατρικού δυναμικού, ανοίχθηκαν νέοι δρόμοι για την ανελέητη δράση ομίλων που δράττοντας την ευκαιρία, προσπάθησαν να εκκινήσουν κύμα ομαδικών χρεοκοπιών των ατομικών ιατρείων ώστε να καταλάβουν το θρόνο της ΠΦΥ κατά μονοπωλιακό τρόπο. Σε αυτό το χρονικό διάστημα, ο ΕΟΠΥΥ και το Υπουργείο Υγείας σφυροκοπούσαν διαρκώς κατασυκοφαντώντας τον ιατρικό κόσμο επί δικαίων και αδίκων, θέλοντας να κερδίσουν την επικοινωνιακή μάχη των οριζόντιων μέτρων (πλαφόν) στις επισκέψεις, στα φάρμακα και στις διαγνωστικές εξετάσεις.

Η «άλωση» του ΕΟΠΥΥ από την επιρροή του μεγαλοεπιχειρηματικού συμφέροντος είναι έκδηλη και διαφαίνεται από την απίστευτη εμμονή του στην άρνηση άσκησης ελεγκτικού έργου και ανάθεση σε ιδιωτικές ελεγκτικές εταιρείες με ασαφές πλαίσιο ελέγχου. Επίσης στην αποκλειστική διάθεση ποσού 24 εκατ. στο νομό Αττικής, στην τακτική προνομιακής μεταχείρισης ομίλων, κλπ. Από την τελευταία προσπάθεια υποκοστολόγησης ιατρικών πράξεων διαφαίνεται η επιμονή του Οργανισμού στη συνέχιση της υποτίμησης των ιατρικών αμοιβών εις βάρος της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας και προς όφελος των μεγάλων συμφερόντων.

Δυσοίωνες εξελίξεις

Στη διαφαινόμενη κατάρρευση της ΠΦΥ συντελούν καταλυτικά η οικονομική ασφυξία και η έλλειψη ρευστότητας του ΕΟΠΥΥ.  Οι ιατροί του ιδιωτικού τομέα καλύπτουν το χρηματοδοτικό κενό της ΠΦΥ, που υπερβαίνει το 1 δις ευρώ, με ίδια κεφάλαια, αποτρέποντάς την από το να καταρρεύσει. Συνεχίζουν, παρά τα συνεχή «κουρέματα» σε δεδουλευμένες αμοιβές, να παρέχουν αξιόπιστες υπηρεσίες προς τους πολίτες, δουλεύοντας πολλές φορές για κοινωνικούς λόγους, κάτω του κόστους. Η κατάσταση είναι τραγική. Διακοπές ΔΕΗ σε ιατρεία και εργαστήρια, κατασχέσεις ιατρικών μηχανημάτων, απολύσεις προσωπικού και κατασχέσεις προσωπικών περιουσιακών στοιχείων είναι καθημερινό φαινόμενο.

Οι απανωτές περικοπές και οι μακρόσυρτες καθυστερήσεις στις πληρωμές από τον ΕΟΠΥΥ έχουν καταπατήσει το όριο ασφαλείας στην παροχή ποιοτικών υγειονομικών υπηρεσιών. Παρά τις όποιες διαβεβαιώσεις της πολιτικής ηγεσίας περί του αντιθέτου, πλήττεται βάναυσα η ποιότητα των υπηρεσιών υγείας, η οποία έχει ανελαστικό κόστος, το οποίο δεν έχει κανένα περιθώριο περαιτέρω συμπίεσης. Η ισοπεδωτική, άκαμπτη, πολιτική του κρατικού «μονοπωλίου» οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στη σταδιακή αποχώρηση του ιατρικού κόσμου, που επιθυμεί να εξασφαλίσει αξιοπρεπή επίπεδα στην άσκηση της ιατρικής στο επίπεδο της ΠΦΥ και στην οξεία απο-ασφάλιση του συνόλου των Ελλήνων πολιτών.

Το ΠΕΔΥ από την άλλη, αδυνατεί να σταθεί όρθιο από την υποστελέχωση, την υποχρηματοδότηση, τις διαφορετικές ταχύτητες στις εργασιακές σχέσεις αλλά και την έλλειψη στρατηγικής στη μεταρρύθμιση, που θα μπορούσαν να το καταστήσουν πυλώνα ανάπτυξης της ΠΦΥ.

Την ίδια ώρα, τα Νοσοκομεία καταρρέουν υπό το βάρος της αυξημένης προσέλευσης, της υποστελέχωσης και των πενιχρών προϋπολογισμών.

Τι πρέπει να γίνει

Η ανάσχεση της κατάρρευσης του υγειονομικού συστήματος στη χώρα μας θα αποφευχθεί μόνο εάν αξιοποιηθούν οι κάτωθι αρχές:

1.       επαρκής προϋπολογισμός δημόσιας δαπάνης με ενίσχυση του πυλώνα της ΠΦΥ

2.       διακριτοί ρόλοι ΠΦΥ και Νοσοκομειακής περίθαλψης

3.       ηλεκτρονική κάρτα υγείας ασθενούς με συστηματικό έλεγχο

4.       ελεύθερη επιλογή και πρόσβαση του ασθενή

5.      δημόσιος και ιδιωτικός τομέας σε βάση υγιούς και ισότιμου ανταγωνισμού

Για το ράλι των επερχόμενων μεταρρυθμίσεων πρέπει να επιλεγούν κατάλληλα υπερσύγχρονα εργαλεία. Δεν αρκεί πια το αργοκίνητο πείσμα του «Σίσυφου».

 

Άννα Μαστοράκου

Πρόεδρος Ιατρικού Συλλόγου Πατρών