Βασίλης Κουλούρας - Protagon
Πρόσφατα το Ηνωμένο Βασίλειο, ακολουθώντας το παράδειγμα πολλών χωρών, νομοθέτησε την πρακτική τού ιατρικώς υποβοηθούμενου θανάτου κάτω από αυστηρό νομικό πλαίσιο.
Αφορά ασθενείς που βρίσκονται στο τέλος της ζωής εξαιτίας ανίατης και επώδυνης ασθένειας, υποφέρουν ψυχοσωματικά και οι ίδιοι επιθυμούν να ανακουφιστούν και να αφήσουν την τελευταία πνοή τους με αξιοπρέπεια.
Οι πρακτικές του υποβοηθούμενου θανάτου είναι νόμιμες σε 18 χώρες, δίνοντας τη δυνατότητα πρόσβασης στην ευθανασία και / ή στην υποβοηθούμενη αυτοκτονία σε πάνω από 200 εκατομμύρια πολίτες αυτών χωρών.
Σήμερα και παρά τις ασύλληπτες προόδους της ιατρικής επιστήμης και της βιοτεχνολογίας, οι χρόνιες παθήσεις, όπως ο καρκίνος και τα καρδιαγγειακά νοσήματα, αποτελούν τις κύριες αιτίες θανάτου.
Οι καταστάσεις αυτές συνδέονται με μακρά και συχνά εξουθενωτική πορεία που περιπλέκεται από τη χρήση ιατροτεχνολογικών παρεμβάσεων, οι οποίες μπορούν να παρατείνουν τη ζωή αλλά ταυτόχρονα και να οδηγούν σε παρατεταμένη ταλαιπωρία.
Ο πόνος, η ταλαιπωρία, η λειτουργική και γνωστική έκπτωση, οι εμπειρίες απώλειας της αξιοπρέπειας και της αυτονομίας που σχετίζονται με τη νόσο, οδηγούν ένα μικρό ποσοστό ασθενών να επιθυμεί τη λύτρωση από τον συνεχή και αβάσταχτο ψυχοσωματικό πόνο.
Η θρησκεία και ο όρκος του Ιπποκράτη
Οι ηθικές διαμάχες, σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι περίπλοκες και εμμένουσες, με ισχυρά επιχειρήματα εκατέρωθεν. Οι υποστηρικτές των πρακτικών του ιατρικώς υποβοηθουμένου θανάτου (της ευθανασίας και της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας) υποστηρίζουν ότι αυτές εξασφαλίζουν την αυτονομία και τον αυτοπροσδιορισμό του ατόμου στο τέλος της ζωής και επιτρέπουν στους ανθρώπους να επιλέξουν έναν θάνατο με αξιοπρέπεια. Επιπλέον, τονίζουν ότι αυτές οι πρακτικές αποτελούν τις μόνες επιλογές που εγγυώνται την ανακούφιση από την αφόρητη ταλαιπωρία και ότι η ποιότητα ζωής έχει προτεραιότητα έναντι της ποσότητας ζωής.
Οι διαφωνούντες υποστηρίζουν ότι η υιοθέτησή τους μπορεί να οδηγήσει σε «slippery slope», δηλαδή κατάχρηση, λάθη και παραβίαση των δικαιωμάτων των ευάλωτων πληθυσμών. Γεγονός που δεν φαίνεται να επιβεβαιώνεται από τις επίσημες στατιστικές, αφού οι πρακτικές αυτές δεν φαίνεται να ξεπερνούν το 1%-2% του συνόλου θανάτων. Επίσης υποστηρίζουν ότι παραβιάζουν τον όρκο του Ιπποκράτη, ενώ δημιουργούν ένα βαρύ ηθικό φορτίο στους γιατρούς. Απόλυτη είναι βέβαια και η άρνηση της θρησκείας μας που βασίζεται στην ιερότητα της ζωής.
Οι ασθενείς πεθαίνουν μακριά από τους αγαπημένους τους στο νοσοκομείο
Η ελληνική πραγματικότητα: στη χώρα μας πεθαίνουν πάνω από 140.000 πολίτες κάθε χρόνο. Η πλειονότητα αυτών θνήσκει σε νοσοκομειακό περιβάλλον και Μονάδες Εντατικής θεραπείας, συνήθως χωρίς την παρουσία των αγαπημένων τους προσώπων και έχοντας σπανίως λάβει την κατάλληλη παρηγορητική φροντίδα (palliative care), κάτι που αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα.
Η νομοθεσία που ρυθμίζει τις πρακτικές της παρηγορητικής φροντίδας ψηφίστηκε μόλις το 2022, ενώ απουσιάζουν οι κατάλληλες οργανωμένες δομές στη χώρα μας για την ψυχοσωματική φροντίδα των ασθενών που βρίσκονται σε φθίνουσα ζωή και υποφέρουν τόσο οι ίδιοι όσο και οι συγγενείς τους. Ταυτόχρονα, ο Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας του 2015 αφιερώνει μια παράγραφο σχετικά με την παρηγορητική φροντίδα των ασθενών που βρίσκονται στο τέλος της ζωής τους, ενώ οι νοσοκομειακοί γιατροί δεν φαίνεται να έχουν εκπαιδευτεί συστηματικά ούτε να έχουν τις ικανότητες για τη φροντίδα αυτών των ασθενών με βάση αυτόν τον κώδικα.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να έχει επικρατήσει το δόγμα της υποστήριξης με κάθε δυνατό τρόπο αυτής της ομάδας των ασθενών που βρίσκονται στο τέλος της ζωής τους και συχνά καταλήγουν διασωληνωμένοι στις ΜΕΘ συνεχίζοντας απλώς την άνοδο προς τον Γολγοθά των βάσανων τους χωρίς ελπίδα επιβίωσης και αποκατάστασης.
Η συνήθης αυτή πρακτική, που χαρακτηρίζεται από το ΚΕΣΥ (Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας) ως κατάχρηση κλινών εντατικής θεραπείας, έχει σοβαρά αρνητικά αποτελέσματα τόσο στους επαγγελματίες Υγείας των ΜΕΘ, που αισθάνονται ματαίωση και απογοήτευση, όσο και στην οικογένεια του ασθενούς που βλέπουν να πλήττεται η αξιοπρέπειά του στο τέλος της ζωής του. Ταυτόχρονα στερεί τις εν ανεπαρκεία κλίνες εντατικής θεραπείας από αυτούς που πραγματικά τις έχουν ανάγκη και μπορεί να ωφεληθούν.
Παράταση της αγωνίας
Πρέπει να γίνει κατανοητό σε όλους μας ότι η ιατρική επιστήμη δεν μπορεί να έχει σκοπό την παράταση της αγωνίας του αναπόφευκτου θανάτου και τη βραχυχρόνια παρεμπόδισή του.
Η οικογένεια του ασθενούς οφείλει να ενημερώνεται συνεχώς για την κατάσταση της υγείας του και να γίνεται σαφές ότι η ιατρική επιστήμη δεν μπορεί να επιτύχει τα πάντα, κανείς γιατρός δεν υποχρεούται στα αδύνατα και ότι από ένα σημείο και μετά, οι ιατρικές αποφάσεις πρέπει να είναι προσανατολισμένες στον σεβασμό της ζωής και της αξιοπρέπειας του ασθενούς.
Αν και η χώρα μας έχει κυρώσει τη Σύμβαση του Oβιέδο (ν. 2919/1998) για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας του ατόμου σε σχέση με τις εφαρμογές της Βιολογίας και της Ιατρικής, δεν έχει προσαρμόσει την εσωτερική νομοθεσία του ώστε να καλύπτει τα σύγχρονα προβλήματα της Βιοηθικής, ούτε και τις συστάσεις του European Council 1976 και 1999 στις οποίες αναγνωρίζεται η επιθυμία των ασθενών για αξιοπρεπή θάνατο.
Σε αυτό το θεσμικό πλαίσιο επισημαίνεται ότι η τεχνητή παράταση της διαδικασίας του θανάτου απειλεί την αξιοπρέπεια του θνήσκοντος ασθενούς και ότι τα κράτη-μέλη πρέπει να προστατεύσουν το δικαίωμα αυτοκαθορισμού και να διασφαλίσουν ότι οι εκπεφρασμένες επιθυμίες του λαμβάνονται υπόψη από τους γιατρούς.
Απουσία κατάλληλου θεσμικού πλαισίου
Η νομοθεσία και το ποινικό δίκαιο της χώρας μας φαίνεται ότι δεν ασχολείται με τις περίπλοκες αυτές πτυχές των θεμελιωδών ατομικών δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας των ασθενών που βρίσκονται σε αναπότρεπτη πορεία φθίνουσας ζωής (προγενέστερες οδηγίες, πληρεξούσιο υγείας, απόσυρση θεραπευτικής αγωγής, ευθανασία, υποβοηθουμένη αυτοκτονία).
Στο Ελληνικό Ποινικό Δίκαιο η ζωή προστατεύεται απολύτως και μόνο μια διάταξη διαπραγματεύεται (άρθρο 300 ΠΚ) την προβληματική της ευθανασίας (ανθρωποκτονία κατ’ απαίτηση από θύμα που πάσχει από ανίατη ασθένεια).
Οι ερμηνείες των νομικών στη χώρα μας σχετικά με τις πρακτικές τις ευθανασίας κινούνται σε όλα τα άκρα, όπως την ανθρωποκτονία από πρόθεση είτε στην εντελώς αντίθετη του Νικολάου Χωραφά (1896-1974) από τους πρώτους καθηγητές Ποινικού Δικαίου στο ΕΚΠΑ, που δήλωσε ότι η ευθανασία συνιστά πράξη επιχειρούμενη με σκοπό το συμφέρον του προσώπου που θανατώνεται και ότι η ευθανασία θα έπρεπε να χαρακτηριστεί ανθρωποκτονία μόνο εάν η έννομη τάξη είναι τόσο βάρβαρη ώστε να αξιώνει «όπως ο ετοιμοθάνατος εκμετρήσει το ζην αποκλειστικώς συνεπεία των βασάνων του».
Πείτε μας τη γνώμη σας για όλα τα παραπάνω θέματα
Για όλα αυτά τα ζητήματα η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, και η αντίστοιχη η Κλινική Εντατικής Θεραπείας, πραγματοποιεί μια μεγάλη πανελλαδική έρευνα. Σκοπός της έρευνας είναι η διερεύνηση των απόψεων και στάσεων του ελληνικού πληθυσμού σχετικά με τα ζητήματα που αφορούν την ευθανασία και την ιατρικώς υποβοηθούμενη αυτοκτονία, τις «προγενέστερες οδηγίες» των ασθενών και τις «πρακτικές και αποφάσεις στο τέλος της ζωής» και την «ανακουφιστική – παρηγορητική φροντίδα». Ολοι όσοι θέλουν να συμμετάσχουν στον διάλογο και τις κοινωνικές ζυμώσεις για όλα αυτά τα θέματα που απασχολούν και την ελληνική κοινωνία, μπορούν να εκφράσουν τη γνώμη τους συμπληρώνοντας ένα ανώνυμο ερωτηματολόγιο που περιλαμβάνει τις αντίστοιχες ενότητες για διερευνώμενα θέματα. Η συμμετοχή σας είναι πολύτιμη, καθώς θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα τις απόψεις των ελλήνων πολιτών και να προτείνουμε λύσεις γύρω από αυτά τα ευαίσθητα και επίκαιρα ζητήματα, τα οποία στη χώρα μας περιβάλλονται από ασάφειες, παρερμηνείες και νομικό κενό.
Η έρευνα εκπονείται υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και έχει εγκριθεί από την Επιτροπή Ερευνας και το Επιστημονικό Συμβούλιο του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων.
Ο Βασίλειος Κουλούρας είναι καθηγητής Εντατικής Θεραπείας, διευθυντής ΜΕΘ του ΠΓΝ Ιωαννίνων
Πηγή: Protagon.gr
Συμφωνω και επαυξανω. Η ευθανασια πρεπει να γινει νομος του Κρατους. ΧΘΕΣ !!!
ΑπάντησηΔιαγραφή