Γενόσημα φάρμακα, δραστικές ουσίες και μαλλιοτραβήγματα

Iatromics.com

Για άλλη μια φορά εγείρονται διάφορα ζητήματα λόγω της συνταγογράφησης δραστικής ουσίας και γενοσήμων φαρμάκων. Αυτή την φορά βρίσκεται εν εξελίξει «πόλεμος» μεταξύ γιατρών και φαρμακοποιών. Το σχετικό δημοσίευμα αποτυπώνει με λυπηρό τρόπο την κατάσταση. Ο εκπρόσωπος των φαρμακοποιών προκειμένου να τεκμηριώσει το επιχείρημά του πως κανείς γιατρός δεν συνταγογραφεί δραστική ουσία προβαίνει σε μια παράτυπη ενέργεια. Ο ισχυρισμός του πιθανότατα να είναι ορθός (αν και Χ συνταγές δεν αποδεικνύουν τίποτε για το σύνολο των συνταγών), αλλά η ενέργεια δεν παύει να είναι παράτυπη. Έρχεται μετά ο εκπρόσωπος των γιατρών και όχι απλώς τον εγκαλεί, αλλά τον μηνύει, ορθώς κατά το γράμμα του νόμου, εσφαλμένα όμως κατά την ουσία.

Τι συμπέρασμα προκύπτει από την όλη εικόνα; Πως γιατροί και φαρμακοποιοί έχουν ανοίξει ένα μέτωπο που μάλλον δεν θα έπρεπε να υφίσταται. Οι γιατροί αντιτίθενται στην συνταγογράφηση με βάση την δραστική ουσία, η οποία θα συνεπάγεται αν έχω καταλάβει καλά την επιλογή του σκευάσματος από τον φαρμακοποιό. Πολλά λοιπόν τα ερωτήματα και οι αντιρρήσεις.

Λένε κάποιοι πως με τον τρόπο αυτόν δεν θα μειωθεί η φαρμακευτική δαπάνη, διότι απλώς θα αυξηθεί η συνταγογράφηση πρωτοτύπων φαρμάκων (δηλαδή όσων στερούνται γενοσήμου). Ίσως να αυξηθεί, αλλά μπορούν να μας πουν πόσα είναι αυτά; Εν ολίγοις, ποιές είναι οι πιο πολυέξοδες κατηγορίες τακτικής συνταγογράφησης; Στα εξωνοσοκομειακά φαντάζομαι πως είναι κατηγορίες όπως οι στατίνες, οι πραζόλες, τα αντιυπερτασικά, τα αντιδιαβητικά, τα αντικαταθλιπτικά. Πόσες είναι σε κάθε κατηγορία οι πρωτότυπες ουσίες; Και επιπλέον, αν δεν υπάρχει αντίγραφο π.χ. της εσομεπραζόλης αυτό δεν σημαίνει πως θα πρέπει να είναι απεριόριστη η χρήση της, καθώς επί της ουσίας μπορεί να αντικατασταθεί άνετα από οποιαδήποτε άλλη πραζόλη, κοκ.

Πώς θα πρέπει να καθορίζεται το ποιό σκεύασμα θα λάβει ο ασθενής; Δεν είναι σωστή κίνηση να το καθορίζει ο φαρμακοποιός. Αν θέλουμε να λέμε τα πράγματα έξω από τα δόντια, εφόσον υπάρχει η συζήτηση περί κατευθυνόμενης συνταγογράφησης από τους γιατρούς, τίποτε απολύτως δεν μας διαβεβαιώνει πως οι φαρμακοποιοί θα είναι απρόσβλητοι από αντίστοιχα φαινόμενα. Τι πρέπει να γίνει; Ίσως αυτό το οποίο γίνεται στις ΗΠΑ, δηλαδή κάθε ασφαλιστικός φορέας διαμορφώνει τις τιμές βάσει δικών του συμφωνιών με τις εταιρείες. Εν προκειμένω θα πρέπει το Υπουργείο Υγείας να διαπραγματεύεται και να λαμβάνει προσφορές, εκ των οποίων θα προκρίνει έναν μικρό αριθμό σκευασμάτων για κάθε ουσία με τις χαμηλότερες τιμές (προκειμένου να διατηρείται ένας ανταγωνισμός). Αν κάποιος έχει ιδιαίτερη προτίμηση ας συνεισφέρει την διαφορά της τιμής. Προφανώς και αυτό το σύστημα έχει τα τρωτά του και μπορεί να οδηγήσει σε ολιγοπωλιακές καταστάσεις, αλλά ουδένα σύστημα θα είναι τέλειο.

Τώρα, έχουν δίκιο οι γιατροί που διεκδικούν το δικαίωμα συνταγογράφησης συγκεκριμένου σκευάσματος; Επί της ουσίας μάλλον όχι. Τα συγγράμματα αναγράφουν δραστική ουσία όπως είναι φυσικό. Ποιός ο λόγος της στενοχώριας τους όταν δεν μπορούν να γράψουν το σκεύασμα της προτίμησής τους; Εδώ είναι το κλειδί: γιατί υπάρχει προτίμηση; Ας μην κοροϊδευόμαστε. Οι λόγοι μπορεί να είναι: συνήθεια («αυτό έχω μάθει να χρησιμοποιώ»), πεποίθηση υπεροχής («το Χ δεν είναι το ίδιο δραστικό με το Υ»), άποψη («είναι επιστημονικό μου δικαίωμα») και τέλος κάποιου τύπου όφελος ή απλώς επιτυχής προώθηση από τον φαρμακευτικό αντιπρόσωπο. Η συνήθεια και η άποψη είναι αστεία επιχειρήματα, η επιρροή του φαρμ. αντιπροσώπου επίσης, το όφελος είναι καταδικαστέο. Τι μένει; Μένει η πεποίθηση πως το σκεύασμα Χ είναι καλύτερο από τα άλλα. Συνήθως το επιχείρημα αυτό αφορά αυτούς που προτιμούν το πρωτότυπο σκεύασμα από το γενόσημο. Παρουσιάζεται λοιπόν έτσι μια ηθικά ορθή και παράλληλα επιστημονικοφανής αιτία για την προτίμηση. Είναι έτσι; Όχι, διότι: τα γενόσημα είναι εγκεκριμένα από τον ΕΟΦ βάσει φαρμακοδυναμικών μελετών κλπ. Μήπως είναι οι συγκεκριμένες μελέτες λανθασμένες ή φαλκιδευμένες; Δεν τα εξετάζει ο ΕΟΦ τα φάρμακα στα εργαστήριά του; Έχουν παρατηρήσει οι συνάδελφοι υποδεέστερη αποτελεσματικότητα στους ασθενείς τους; Πολλές οι ενστάσεις. Αν λοιπόν ο ΕΟΦ είτε ανεπαρκεί είτε αδρανεί και μάλιστα οι γιατροί έχουν παρατηρήσει οι ίδιοι το αποτέλεσμα, τότε δύο είναι η επιστημονικά σωστές λύσεις: πρώτον, να πάψει να υφίσταται ο ΕΟΦ και οι εγκρίσεις να δίνονται π.χ. από τον ΕΜΕΑ και δεύτερον, να οργανώσει κάποιος μια διπλά τυφλή ελεγχόμενη κλινική δοκιμή που θα ελέγχει την υπόθεση της διαφορετικής αποτελεσματικότητας. Εφόσον η πολιτεία μας διαβεβαιώνει πως τα φάρμακα είναι ισοδύναμα δεν τίθεται κανένα ηθικό θέμα προκειμένου να τυχαιοποιήσει κάποιος τους καινούργιους ασθενείς σε πρωτότυπο έναντι γενοσήμου. Αυτό θα ήταν πολύ καλύτερη απόδειξη από το «ένας ασθενής μια φορά…» ή «ο καθηγητής μου έλεγε…» ή «έχουν υποβληθεί μελέτες στον ΕΟΦ».