Σχέδιο έκτακτης ανάγκης για τη μείωση του χρέους των Ταμείων

Του Δημήτρη Κατσαγάνη - Capital.gr

Μπορεί να μην το δημιούργησε αυτή, αλλά σίγουρα το επιδείνωσε. Ο λόγος για το τετραπλό χρέος ύψους 33,5 δισ. ευρώ το οποίο έχουν συσσωρεύσει οι ασφαλιστικοί οργανισμοί και προπαντός τα συνταξιοδοτικά ταμεία τους τελευταίους 20 μήνες της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. 

Γι΄ αυτό πλέον το Υπ. Εργασίας σε συνεργασία με το ΥΠΟΙΚ τρέχει με απελπισία να "συμμαζέψει" τα … ασυμμάζευτα, προκειμένου να αποφευχθούν πάση θυσία νέες χειρότερες παρεμβάσεις στο συνταξιοδοτικό, αυτή τη φορά σε βάρος των ήδη καταβαλλομένων κύριων συντάξεων.

Κι αυτό γιατί η αποφυγή νέων μειώσεων συντάξεων δεν εξαρτάται μόνο από τη συνολική πορεία της ελληνικής οικονομίας και της δημοσιονομικής προσαρμογής, αλλά και από "ενδημικούς" ζημιογόνους παράγοντες του ασφαλιστικού, βασική συνέπεια των οποίων είναι τρεις συν ένας τύποι χρεών (συνολικού ύψους 33,5 δισ. ευρώ) που έχουν πέσει πάνω στις πλάτες των Ταμείων.

Για τη μείωση αυτού του χρέους, που η… ίδια διεύρυνε από τον Ιανουάριο του 2015 μέχρι και σήμερα, η κυβέρνηση:

- Επιστρατεύει 1,7 δισ. ευρώ για την εξόφληση ληξιπροθέσμων οφειλών των Ταμείων προς ασφαλισμένους στο διάστημα Ιουνίου 2016 –Ιουνίου 2017 και μεσοπρόθεσμη αποφασιστική αποκλιμάκωσή τους μέσω των μειώσεων στις περισσότερες νέες συνταξιοδοτικές παροχές που φέρνει ο νόμος Κατρούγκαλου. Μένει να δει κανείς μόνο αν τα κεφάλαια αυτά που προέρχονται από την τελευταία δόση των θεσμών θα χρησιμοποιηθούν για τις εκκρεμείς ή για τις…ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις, μιας και οι τελευταίες εξακολουθούν να πληρώνονται κάθε μήνα με το ζόρι.

- Ετοιμάζει ρύθμιση οφειλών εργοδοτών και ασφαλισμένων προς τα Ταμεία με στόχο την είσπραξη έως και 500-600 εκατ. ευρώ το 2017 και το κλείσιμο της "κρυφής" τρύπας των 800 εκατ. ευρώ στα Ταμεία. Εκκρεμεί, όμως, το "οκ" των Θεσμών.

- Επιχειρεί να υλοποιήσει –αν και με συνεχή πισωγυρίσματα που η ίδια προκαλεί- το στόχο της εξοικονόμησης 2-3 δις. ευρώ από την εφαρμογή του νέου Ασφαλιστικού , δηλαδή από τις περικοπές στις συντάξεις και τις αυξήσεις εισφορών στο διάστημα 2016 -2019. Στόχος η αντίστοιχη μείωση των προϋπολογισμένων ελλειμμάτων του ΙΚΑ, του ΟΑΕΕ και του ΕΤΕΑ που χρηματοδοτούνταν μέσω διαφόρων "δανεισμών". Ωστόσο, η συνέχιση της ύφεσης –όπως δείχνουν και οι τελευταίες εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ για το β΄ τρίμηνο του 2016- αλλά και οι αποκλίσεις στους στόχους του προϋπολογισμού δεν συνηγορούν σε κάτι τέτοιο.

Εργοδότες –αυτασφαλισμένοι χρωστούν 25 δισ. ευρώ στα Ταμεία

Το πρώτο χρέος, το οποίο πρέπει να μειώσει η κυβέρνηση είναι εκείνο μέρους των εργοδοτών και των ασφαλισμένων προς το ΙΚΑ και προς τους ΟΑΕΕ-ΕΤΑΑ-ΟΓΑ αντίστοιχα το οποίο ανέρχεται –σύμφωνα με το ΚΕΑΟ- σε 16,6 δις. ευρώ έναντι 14,5 δις. ευρώ που ήταν το 2014 (για οφειλές άνω των 5.000 ευρώ/άτομο) και σε 25 δις. ευρώ (ανεξαρτήτως ύψους οφειλής). 

Η κυβέρνηση σχεδιάζει ένα νέο –σε σχέση με τη μόνη "ανοιχτή" πάγια ρύθμιση των 12 δόσεων - διακανονισμό ληξιπροθέσμων οφειλών με εισοδηματικά κριτήρια, στοχεύοντας στην αποτροπή των κατασχέσεων σε βάρος της μεγάλης πλειοψηφίας των επαγγελματιών που δηλώνει πολύ χαμηλές αποδοχές στην εφορία, αν και –φυσικά – η ίδια ενορχηστρώνει την "εισβολή" των Ταμείων στους τραπεζικούς λογαριασμούς των οφειλετών.

Ο διακανονισμός αυτός πρέπει να περάσει από την κρίση των θεσμών το ερχόμενο Φθινόπωρο και σε κάθε περίπτωση να ισχύσει πριν την 1.1.2017, μιας και χωρίς τη ρύθμιση των οφειλών τους, δεν θα μπορέσουν οι χαμηλοεισοδηματίες επαγγελματίες να "επωφεληθούν" -σύμφωνα με όσα υποστηρίζει το Υπ. Εργασίας- από την εισφορά 20% για την κύρια σύνταξη , καθώς κανείς δεν μπορεί να "επιστρέψει" στην ασφάλιση καταβάλλοντας μόνο τις τρέχουσες εισφορές και αθετώντας τα χρέη του. Στόχος είναι η είσπραξη τουλάχιστον 500 εκατ. ευρώ το 2017 από ένα νέο διακανονισμό χρεών.

Τα Ταμεία χρωστούν 8,5 δισ. ευρώ προς ασφαλισμένους, προμηθευτές, το Δημόσιο και τον …εαυτό τους.

Τα άλλα τρία χρέη συνολικού ύψους 8,5 δισ. ευρώ αποτελούν οφειλές των ασφαλιστικών οργανισμών προς τους ίδιους τους ασφαλισμένους τους, τους προμηθευτές υπηρεσιών υγείας, υλικών κλπ., το Δημόσιο αλλά και …μεταξύ τους.

Συγκεκριμένα καταγράφεται :

- Το χρέος των ίδιων των ασφαλιστικών οργανισμών (πχ ΕΟΠΥΥ, Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων) προς τους ασφαλισμένους και τους προμηθευτές υγείας κλπ. το οποίο ανήλθε στο α΄ εξάμηνο του 2016 στα 3,1 δισ. ευρώ, σύμφωνα με το ΓΛΚ (έναντι 2,5 δισ. ευρώ τον Ιανουάριο του 2015).

Ο Πρωθυπουργός, κ. Αλέξης Τσίπρας δεσμεύτηκε στην πρόσφατη ομιλία του περί "νέου κοινωνικού κράτους" (τέλη Ιουλίου 2016) ότι θα αποδοθούν 1,7 δισ. ευρώ για την καταβολή "βεβαιωμένων" υποχρεώσεων των ταμείων για εκκρεμείς αιτήσεις για συντάξεις και εφάπαξ. Η απόδοση σχεδόν του μισού σημερινού χρέους των ασφαλιστικών οργανισμών στους επόμενους 12 μήνες σε συνδυασμό με τη μείωση του "βάρους" νέων υποχρεώσεων που φέρνει , βάσει όσων προκύπτουν από το νόμο Κατρούγκαλου, μείωση 20% στα εφάπαξ και στο 1/5 των επικουρικών (όχι μόνο των ήδη καταβαλλόμενων αλλά και εκείνων που θα καταβληθούν για όσους αιτηθούν μετά τις 13.5.2016), κάνει την κυβέρνηση να ελπίζει πως μεσοπρόθεσμα να πέσει με βιώσιμο τρόπο το εν λόγω χρέους.

- Το χρέος των συνταξιοδοτικών ταμείων προς τον ΕΟΠΥΥ το οποίο ανέρχεται στα 1,8 δισ. ευρώ, σύμφωνα με στοιχεία της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Προσωπικού Οργανισμών Κοινωνικής Πολιτικής (ΠΟΠΟΚΠ). Το χρέος αυτό προέρχεται από παρακρατήσεις που κάνουν τα συνταξιοδοτικά στις εισφορές που εισπράττουν επί των αποδοχών των οικονομικά ενεργών αλλά και των συνταξιούχων υπέρ της ιατρο-φαρμακευτικής περίθαλψης. Είναι, μάλιστα, εντυπωσιακό, πως παρότι από τον Ιούλιο του 2015 έχει αυξηθεί η εισφορά υπέρ του ΕΟΠΥΥ επί των κύριων συντάξεων (από 4% σε 6%) και έχει επιβληθεί εισφορά 6% επί των επικουρικών, το χρέος των Ταμείων προς τον ΕΟΠΥΥ κάθε άλλο παρά έχει μειωθεί.

Η αρχική ιδέα για τη δημιουργία ενός ξεχωριστού λογαριασμού στον οποίο θα κατατίθονταν –και έτσι θα "διασώζονταν" από τις παρακρατήσεις των συνταξιοδοτικών ταμείων - οι εισφορές υπέρ του ΕΟΠΥΥ έχει προς το παρόν "παγώσει" και μένει να δει κανείς αν κάτι τέτοιο θα γίνει πλέον κατορθωτό στα πλαίσια του κυοφορούμενου Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης. Παράλληλα, στα πλαίσια της μεταρρύθμισης του όλου συστήματος Πρόνοιας που προβλέπεται να έλθει τον Οκτώβριο, δεν αποκλείεται να επιβληθούν παρεμβάσεις και σειρά ασφαλιστικών επιδομάτων –όπως εξάλλου αναφέρεται στο Μνημόνιο- και έτσι μειωθούν οι δαπάνες (και έτσι μελλοντικά και τα χρέη) του ΕΟΠΥΥ. Παράλληλα, η κυβέρνηση ελπίζει στην είσπραξη έστω μερικών δεκάδων εκατομμυρίων από την εισφορά 6% που επιβλήθηκε βάσει του νόμου Κατρούγκαλου και σε κοντά 300.000 διπλές κύριες συντάξεις.

- Το έλλειμμα του ΙΚΑ, του ΟΑΕΕ και του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ) το οποίο ανέρχεται σωρευτικά σε 3,5 δισ. ευρώ (έναντι 1-1,5 δισ. ευρώ το 2014) και το οποίο καλύπτεται εκτός από τις προαναφερθείσες παρακρατήσεις των εισφορών του ΕΟΠΥΥ (περίπου 500 εκατ. ευρώ ανά έτος), με βραχυχρόνιο δανεισμό μεταξύ των ταμείο (πχ το ΙΚΑ δανείζεται από το ΤΑΠ-ΔΕΗ και το ΤΑΔΚΥ κάθε μήνα 150-250 εκατ. ευρώ ) με έκτακτη χρηματοδότηση ενός κράτους (πχ 200 εκατ. ευρώ προς ΟΑΕΕ) που ζει με δανεικά αλλά και με αποθεματικά του "κουμπαρά" του Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης Γενεών (300-400 εκατ. ευρώ ανά έτος) τα οποία θα έπρεπε να αποταμιεύονται μέχρι το 2019.

Το έλλειμμα αυτό ελπίζει η κυβέρνηση να ελαχιστοποιήσει με τα μέτρα ύψους 3 δισ. ευρώ (περικοπές επικουρικών συντάξεων, αυξήσεις εισφορών μειώσεις στις νέες κύριες συντάξεις, πάγωμα των αυξήσεων στις ήδη καταβαλλόμενες κύριες συντάξεις, κλπ.) τα οποία προβλέπει το νέο Ασφαλιστικό από φέτος μέχρι το 2019 τουλάχιστον . Ωστόσο τα αντισταθμιστικά μέτρα που έχει αρχίσει να παίρνει πριν καλά –καλά αρχίσει να εφαρμόζει τα προβλεπόμενα στο νόμο Κατρούγκαλου μέτρα δυναμιτίζουν τα οικονομικά του δημοσίου , σε συνθήκες συνεχιζόμενης ύφεσης, και έτσι προετοιμάζουν νέο γύρο πιέσεων για περικοπές στο συνταξιοδοτικό το επόμενο χρονικό διάστημα.