Φαρμακευτική δαπάνη: Οι βασικές πτυχές σε ένα φαγοπότι δισεκατομμυρίων

Αλέξανδρος Ζέρβας - tvxs.gr

«Βαριά σκιά σκανδάλου» -μετά το Ερρίκος Ντυνάν και τις αρθροσκοπήσεις - πέφτει και στην υπόθεση της φαρμακευτικής δαπάνης, όπως προκύπτει τουλάχιστον από τα συμπεράσματα του πορίσματος των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ που συμμετέχουν στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής για τα σκάνδαλα στον χώρο της Υγείας.

Από τα στοιχεία που υπάρχουν στο πόρισμα, εκτιμάται ότι η συνολική επιβάρυνση όσον αφορά την εκτόξευση της φαρμακευτικής δαπάνης στην Ελλάδα το εξεταζόμενο διάστημα (1997-2014) ανέρχεται στα περίπου 23 δισ. ευρώ. (σημ: Η συνολική επιβάρυνση για τη χώρα κατά το εξεταζόμενο διάστημα από τη διαχείριση του δημοσίου χρήματος στην υγεία και το φάρμακο αγγίζει τα 85 δισ. ευρώ) Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, υπάρχουν διαχρονικές ευθύνες σε όλες τις κυβερνήσεις αλλά και τις πολιτικές ηγεσίες του υπουργείου Υγείας εκείνης της περιόδου (με πρώτη αυτή του Κώστα Σημίτη και υπουργό Υγείας τον Κώστα Γείτονα), καθώς όπως αναφέρουν μέσω ενός διάτρητου συστήματος τιμολόγησης, συνέβαλαν στην εκτόξευση των ποσών που χρεωνόταν το κράτος κάθε χρόνο για τη φαρμακευτική δαπάνη.

Παράλληλα, στο πόρισμα γίνεται ιδιαίτερη αναφορά και στο ζήτημα της παραγγελίας και παραλαβής μιας τεράστιας παρτίδας αντιικών εμβολίων επί υπουργίας Αβραμόπουλου, η συντριπτική πλειοψηφία εκ των οποίων δε χρησιμοποιήθηκε ποτέ.

Πως στήθηκε διαχρονικά η διόγκωση;

Είναι πλέον σαφές από όλα τα στοιχεία ότι η μεγάλη διόγκωση της φαρμακευτικής δαπάνης τοποθετείται την περίοδο 20ο0-2009, οπότε και διαπιστώνεται ο τετραπλασιασμός της. Πιο συγκεκριμένα, από 1.28 δισ ευρώ που κόστιζε το 2000 έφθασε στα 5.1 δισ το 2009, παρουσιάζοντας μια μεσοσταθμκή αύξηση της τάξεως του 10%, όπως τονίζουν όσοι παρακολουθούσαν στενά την υπόθεση και μάλιστα, όπως αναφέρουν άνθρωποι που γνωρίζουν καλά τα πράγματα «χωρίς να υπάρχει προφανής λόγος».

Πρόκειται για την περίοδο, κατά την οποία η τιμολόγηση των φαρμάκων ήταν αποκλειστική αρμοδιότητα του εκάστοτε υπουργού Ανάπτυξης και Εμπορίου. Σε αυτό το σημείο καλό είναι να υπενθυμίσουμε πως ήταν ανέκαθεν κρίσιμο για τις φαρμακοβιομηχανίες τα σκευάσματά τους να λαμβάνουν εξαρχής ψηλή τιμή, δεδομένου ότι -τουλάχιστον μέχρι το 2010- αυτά αποζημιώνονταν σε ποσοστό 100% από τα δημόσιο μέσω των ασφαλιστικών ταμείων. Όπως αναφέρουν λοιπόν στο Tvxs.gr άνθρωποι που γνωρίζουν καλά την υπόθεση, δεν υπάρχει καμιά απολύτως εικόνα σχετικά με τα κριτήρια βάσει των οποίων γινόταν η τιμολόγηση του κάθε φαρμάκου. Οι ίδιοι άνθρωποι σημειώνουν δε πως σε ό,τι αφορά τις μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες η διαπραγμάτευση για τις τιμές των σκευασμάτων τους γινόταν απευθείας με την εκάστοτε ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης και με τις απαραίτητες «ευλογίες» του εκάστοτε υπουργού Υγείας.

Οι εισηγήσεις του ΕΟΦ και ο ρόλος της Επιτροπής Τιμών

Την εν λόγω κατάσταση ήρθε να αλλάξει, όχι όμως ουσιαστικά, η έλευση των Μνημονίων. Βάσει λοιπόν της επιβληθείσας δημοσιονομικής προσαρμογής η φαρμακευτική δαπάνη έπεσε στα 4.522 εκατ. ευρώ το 2010, στα 3.750 το 2011, στο ποσό των 2.880 το 2012, στα 2.371 το 2013, για να σταθεροποιηθεί στα 1.950 εκατ ευρώ τα επόμενα χρόνια μέχρι και σήμερα. Παρ’ όλα αυτά, η αδιαφάνεια δεν έπαψε πάλι να υπάρχει. Παρά το γεγονός δηλαδή ότι οι τιμές των φαρμάκων ορίζονταν πλέον από τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκου (με βάση την μέση τιμή των τριών χαμηλότερων σε πανευρωπαϊκό επίπεδο για κάθε σκεύασμα), οι ευθείες πολιτικές παρεμβάσεις δεν έλειπαν πάλι από τη διαδικασία. Κι αυτό γιατί θεσμοθετήθηκε ένα νέο δευτεροβάθμιο όργανο, η λεγόμενη Επιτροπή Τιμών, η σύσταση της οποίας αποτελούσε αρμοδιότητα του εκάστοτε υπουργού Υγεία. Ήταν αυτή η επιτροπή που είχε και το πλέον καθοριστικό ρόλο για την τελική διαμόρφωση των τιμών των σκευασμάτων.

Στην εν λόγω επιτροπή είχαν βέβαια εκπροσώπηση και οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες, οι οποίες κατέθεταν έτσι τις ενστάσεις τους σχετικά με τις εισηγήσεις του ΕΟΦ. Δεν ήταν μάλιστα λίγες οι περιπτώσεις κατά τις οποίες οι εν λόγω εισηγήσεις ανατράπηκαν πλήρως προς όφελος των φαρμακοβιομηχανιών. Σε αυτό το σημείο υπάρχουν δυο επιπλέον στοιχεία που παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον: το πρώτο έχει να κάνει με το γεγονός ότι, σύμφωνα με καταγγελίες, υπήρχε συγκεκριμένο στέλεχος του υπουργείου Υγείας, ο οποίος βρέθηκε να έχει όλα αυτά τα χρόνια -ανεξαρτήτως πολιτικού προϊστάμενου- κεντρικό ρόλο στην επιτροπή τιμών και η άποψη του οποίου είχε την πλέον βαρύνουσα σημασία στις τελικές αποφάσεις.

Το δεύτερο έχει να κάνει με την έλλειψη στοιχείων σε ό,τι έχει να κάνει με τις εκάστοτε εισηγήσεις του ΕΟΦ προς την Επιτροπή Τιμών, καθώς φαίνεται πως είτε δεν έχουν κρατηθεί σχετικά αρχεία -πράγμα δύσκολο- είτε αυτά μένουν για διάφορους λόγους στο σκοτάδι. Κάπως έτσι μοιάζει πολύ δύσκολο να αποτυπωθεί πλήρως πόσες φορές και σε τι βαθμό παρακάμφθηκε ο ΕΟΦ. Τέλος, απολύτως ενδεικτική των προθέσεων πολλών κορυφαίων παραγόντων των κυβερνήσεων 2012-2015 πάνω στο ζήτημα ήταν και η συνειδητή παράβλεψη της μνημονιακής υποχρέωσης για σύσταση Επιτροπής Διαπραγμάτευσης Τιμών Φαρμάκου.

«Η Novartis δεν υπήρξε μοναδικό φαινόμενο»

«Είναι πλέον σαφές πως δεν ήταν η Novartis ένα μοναδικό φαινόμενο, καθώς φαίνεται ότι και πολλές άλλες εταιρίες ακολουθούσαν ανάλογες πρακτικές» αναφέρει μιλώντας στο Tvxs.gr ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και μέλος της Εξεταστικής Επιτροπής, Κώστας Μορφίδης, επισημαίνοντας την ανάγκη να υπάρξει περαιτέρω διερεύνηση της υπόθεσης από τη Δικαιοσύνη. Τονίζει δε πως υπάρχουν συγκεκριμένες πολιτικές ευθύνες, καθώς όπως σημειώνει «παρά το γεγονός πως όλα αυτά καταγράφηκαν σε συγκεκριμένες εκθέσεις των επιθεωρητών δημόσιας διοίκησης, κάποιοι υπουργοί επέλεξαν να τις κρατήσουν στα συρτάρια τους».