Ιδού τα κίνητρα για να καλυφθούν με γιατρούς τα νοσοκομεία των ακριτικών περιοχών

Γράφει για το HealthReport.gr ο Θωμάς Λούκας MD, MSc, PhD, Πρόεδρος Ιατρικού Συλλόγου Λήμνου

HR

Τα νοσοκομεία της χώρας είναι γεγονός ότι δεν διάγουν τις καλύτερες ημέρες τους. Η λειψανδρία του ιατρικού προσωπικού (και να με συγχωρήσουν οι κυρίες) έχει δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στην εξυπηρέτηση των ασθενών. Τα νοσοκομεία των ακριτικών περιοχών και ιδιαίτερα αυτά του Ανατολικού Αιγαίου έχουν έναν λόγο παραπάνω να στενάζουν, αφού έχουν να σηκώσουν και το βάρος της περίθαλψης των προσφύγων.

Τώρα μοιάζει λοιπόν ακόμα πιο αναγκαίο να διερευνηθούν οι συνθήκες υπό τις οποίες θα ήταν ελκυστικό για έναν ειδικευμένο ιατρό να υπηρετήσει σε ένα περιφερειακό ακριτικό νοσοκομείο (τα λεγόμενα κίνητρα για άγονες και δυσπρόσιτες νησιωτικές περιοχές).

Όσες συζητήσεις γίνονται κατά καιρούς για το συγκεκριμένο θέμα και σε οποιοδήποτε επίπεδο έχουν συνήθως τα ίδια αποτελέσματα, αφού πραγματικά, ασχέτως προσεγγίσεων του θέματος αλλά και διαφορετικών αφετηριών, το τι πρέπει να γίνει είναι λίγο πολύ γνωστό. Δυστυχώς όμως, οι πιο πολλές από αυτές τις συζητήσεις σταματούν στην διαπίστωση των προβλημάτων και το πολύ πολύ σε μια χονδροειδή περιγραφή των «απαιτήσεων» των ιατρών για να στελεχώσουν ένα τέτοιο νοσοκομείο.

Σκοπός όμως, δεν είναι να δούμε αυτήν την κατάσταση υπό το πρίσμα της απαίτησης. Μια νηφαλιότερη προσέγγιση θα ήταν να ασχοληθούμε με το ποια είναι τα προβλήματα, τα οποία εάν επιλυθούν θα κάνουν μια θέση σε ένα απομακρυσμένο νοσοκομείο να φαντάζει ελκυστική.

Συνήθως, ο οποιοσδήποτε σχεδιασμός κινήτρων θα αποσκοπεί είτε στο κομμάτι των απολαβών των ιατρών, είτε σε λοιπές παροχές (δυνατότητα μετάθεσης ή ταχύτερης επαγγελματικής ανέλιξης).

Αρχίζοντας λοιπόν, να μιλάμε πιο συγκεκριμένα για κίνητρα, αποφεύγοντας τα ευχολόγια και τις αοριστολογίες θα έπρεπε ίσως όλοι να λάβουμε υπόψη κάποια από τα παρακάτω, με τελικό γνώμονα την ανάγκη επάνδρωσής των επίμαχων νοσηλευτικών ιδρυμάτων.

Αρχίζουμε λοιπόν…

Τα κίνητρα

• Να δίνεται η δυνατότητα στους μόνιμους ιατρούς του ΕΣΥ, οι οποίοι υπηρετούν στα δυσπρόσιτα νοσοκομεία να αιτούνται μεταθέσεως μετά την παρέλευση τριετούς πραγματικής υπηρεσίας και όχι πενταετούς, όπως είναι μέχρι τώρα (ν.4461/2017). Επιπλέον, η μετάθεση να ολοκληρώνεται με την έλευση αντικαταστάτη ή το αργότερο σε ένα χρόνο από την συμπλήρωση της τριετίας.

Κάποιοι άμεσα θα αντιτείνουν το επιχείρημα ότι με αυτό το μέτρο θα αναζητούμε κάθε τρία ή τέσσερα χρόνια ιατρούς, αλλά ας μην ξεχνούν ότι πολύ πιο εύκολα θα το συζητήσει ένα νέος ιατρός να έρθει για τρία χρόνια σε ένα νησί του ανατολικού αιγαίου από ότι τα πέντε και η αναπλήρωσή τους με τον τρόπο αυτό θα γίνεται ευκολότερα. Είναι πραγματικά πολύ σημαντικό, αυτός ο συνάδελφος που καταλαμβάνει μία θέση σε ένα ακριτικό νοσοκομείο να μην νοιώθει εγκλωβισμένος.

• Να μετράει η υπηρεσία των επικουρικών ιατρών στο 5πλό στις άγονες περιοχές (και όχι 2πλό, όπως συμβαίνει τώρα με βάση το ΦΕΚ 2050΄Β/2014). Θα επιδιώκουν έτσι να υπηρετήσουν σε δυσπρόσιτες περιοχές, αφού με τον τρόπο αυτό θα ανοίγεται διάπλατα η πόρτα για ένα μεγαλύτερο νοσοκομείο. Ας μην ξεχνάμε ότι σύμφωνα με τον ίδιο νόμο, «όταν ένας εκ των συζύγων τοποθετείται ως επικουρικός ιατρός στις παραπάνω περιοχές, ο άλλος δικαιούται να τοποθετηθεί σε θέση επικουρικού ιατρού της ειδικότητάς του, κατά προτεραιότητα και κατά παρέκκλιση του καταλόγου, εφόσον αυτή προκηρυχθεί.

• Επιπλέον, για τις άγονες και προβληματικές περιοχές, οι επικουρικοί να προσλαμβάνονται για 3τία με δυνατότητα μονομερούς διετούς ανανέωσης.

• Να μπορούν να δηλώσουν επικουρικοί και αυτοί που έχουν λάβει την ειδικότητα περισσότερο από 7 χρόνια (ΦΕΚ 1579΄Β/2010).

• Στα νοσοκομεία καταλόγου Α να υπάρχει εισαγωγικός βαθμός αυτός του επιμελητή Α (ακόμα και χωρίς άσκηση ειδικότητας για δύο τουλάχιστον χρόνια όπως προβλέπει ο ν.4368/2016).

• Να γίνεται εξέλιξη των επιμελητών Β στο βαθμό του Α μετά 5ετία και στον βαθμό του Διευθυντή μετά 6ετία (και όχι 7 και 8 έτη αντίστοιχα, όπως στον ν. 3754/2009).

• Ενεργοποίηση του πλαισίου συνεργασίας του υπουργείου Υγείας με τις ένοπλες Δυνάμεις, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα αξιοποίησης των ειδικευμένων στρατιωτικών ιατρών που υπηρετούν στην παραμεθόριο στα κατά τόπους νοσοκομεία (ΦΕΚ 257/τΒ/16.2.2011). Το εν λόγω ΦΕΚ ρυθμίζει ξεκάθαρα ακόμα και τις βαθμολογικές σχέσεις μεταξύ των μονίμων ιατρών του ΕΣΥ και των στρατιωτικών.

• Οι μόνιμοι ιατροί του ΕΣΥ που υπηρετούν σε νοσοκομεία καταλόγου Α, να μην χρειάζεται να παραιτηθούν, προκειμένου να διεκδικήσουν θέση Επιμελητή Α ή Β σε άλλα νοσοκομεία.

• Κατάργηση της ποινής των πέντε ετών γι αυτούς που έχουν παραιτηθεί από το ΕΣΥ πριν παρέλθει διετία και οι οποίοι θέλουν να συμμετέχουν σε προκήρυξη για θέση σε νοσοκομείο καταλόγου Α.

• Στην περίπτωση που ένας ιατρός καταλαμβάνει μόνιμη θέση σε νοσοκομείο μεγάλου αστικού κέντρου, να πρέπει με την πρόσληψή του να τοποθετείται για έναν χρόνο σε νοσοκομείο ζώνης Γ και έπειτα να καταλαμβάνει την θέση. Εφόσον κάτι τέτοιο είναι σαφές εξαρχής, αφενός δεν θα αποτελέσει τροχοπέδη για έναν ιατρό να δηλώσει θέση σε ένα μεγάλο νοσοκομείο, αφετέρου συνέχεια θα δέχονται τα νοσοκομεία Γ ζώνης ιατρούς είτε γιατί προσλαμβάνονται κατευθείαν από αυτά, είτε έρχονται όπως περιγράψαμε, για έναν χρόνο πριν την οριστική τοποθέτησή τους στο νοσοκομείο του αστικού κέντρου για το οποίο είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον.

• Σύμφωνα με το άρθρο 349 του ν. 4512/2018 (του γνωστού νόμου που περιλαμβάνει και την νεότερη νομοθεσία περί ιατρικών συλλόγων), «οι ορεινοί δήμοι του άρθρου 1 του ν. 3852/2010 (Α’87), οι δήμοι με πληθυσμό έως 30.000 κατοίκους, των οποίων τουλάχιστον το πενήντα τοις εκατό (50%) των δημοτικών ή κοινοτικών ενοτήτων χαρακτηρίζονται ως ορεινές στο Μητρώο Δήμων, Κοινοτήτων και Οικισμών της ΕΛΣΤΑΤ, οι νησιωτικοί δήμοι με πληθυσμό μικρότερο των 18.000 κατοίκων, καθώς και τα Ν.Π.Δ.Δ. των δήμων αυτών, μπορούν να παρέχουν δωρεάν σίτιση και κατάλληλο κατάλυμα διαμονής στους ιατρούς και νοσηλευτές του Κέντρου Υγείας και των δημόσιων νοσοκομείων, το προσωπικό της Ελληνικής Αστυνομίας, του Λιμενικού Σώματος, της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, του Ε.Κ.Α.Β. και τους αναπληρωτές εκπαιδευτικούς». Το πρόβλημα εδώ είναι στην λέξη «μπορούν», αφού με την αιτιολογία ότι οι ΟΤΑ έχουν πρόβλημα εύρεσης πόρων, δεν υλοποιούν το παραπάνω άρθρο.

• Να πληρώνονται περισσότερες από τις 11 εφημερίες. Σύμφωνα με το άρθρο 43 του ν.4264/2014 ένας επιμελητής έχει αποδοχές για 11 εφημερίες (7 ενεργείς και 4 ετοιμότητας). Πολλές φορές όμως καθώς συνήθως είναι ο ένας από τους δύο ιατρούς που υπηρετούν στην κλινική (αν όχι ο μοναδικός) θα πρέπει να κάνει περισσότερες εφημερίες.

Αυτές είναι οι λεγόμενες πρόσθετες για τις οποίες το τοπίο είναι ομιχλώδες για την αποπληρωμή τους καθώς με ειδικά ΦΕΚ κάποια νοσοκομεία και για συγκεκριμένα διαστήματα τις πληρώνουν και άλλα όχι. Δεν είναι ασύνηθες ιατρός να εφημερεύει για 30 ημέρες τον μήνα και να μην πληρώνεται ούτε τις μισές. Αν βρεθεί ο τρόπος να αποζημιώνονται όλες αυτές οι εφημερίες (πχ εξ ιδίων πόρων των νοσοκομείων ή ειδικό λογαριασμό) σίγουρα από μόνο του θα ήταν αρκετό για να γεμίσουν τα νοσοκομεία αυτά από ιατρούς. Με την παρούσα δημοσιονομική κατάσταση αυτό μοιάζει ουτοπικό γι αυτό συνεχίζουμε με τα υπόλοιπα κίνητρα.

• Κάποιες περιφέρειες τις χώρας (όπως π.χ. του Βορείου Αιγαίου) έχουν θεσπίσει ειδικό βοήθημα για κάποιες ειδικότητες επικουρικών ιατρών. Καλό θα ήταν, για να μην δημιουργούνται ιατροί πολλών ταχυτήτων, το βοήθημα αυτό να περιλαμβάνει όλους τους επικουρικούς ιατρούς ενός νοσοκομείου.

Η στόχευση των παραπάνω κινήτρων είναι τα νοσοκομεία των άγονων και δυσπρόσιτων προορισμών να επανδρωθούν με καλύτερα αμειβόμενους ιατρούς και ουσιαστικά να αποτελούν και τον προθάλαμο για τον οποιοδήποτε θέλει να υπηρετήσει στα μεγάλα νοσοκομεία των αστικών κέντρων.

Αυτό θα συμβαίνει διότι ή απλά κάποιος θα προσλαμβάνεται στην περιφέρεια χωρίς όμως να εγκλωβίζεται ή από την άλλη όποιος καταλαμβάνει θέση επιμελητή σε ένα μεγάλο νοσοκομείο θα περνάει πρώτα έστω για έναν χρόνο από ένα μικρότερο νοσοκομείο.

Δυστυχώς ή ευτυχώς η θέσπιση κινήτρων πρέπει να είναι μια διαδικασία συνεχής, καθώς κάθε εποχή εμφανίζει τις δικές τις ιδιαιτερότητες και κάποιες καταστάσεις που κάποτε θα φάνταζαν δελεαστικές, σήμερα να περνούν απαρατήρητες και το αντίθετο.

Η παρούσα προσέγγιση δεν διεκδικεί τις δάφνες πως έχει λύσει το πρόβλημα, αλλά ευελπιστώ ότι βάζει κάποιες βάσεις.

Το υπουργείο πρέπει να σκύψει με επιμέλεια πάνω σε αυτό το θέμα και να θεσμοθετήσει τα νέα κίνητρα άμεσα, αν θέλει να επαγγέλλεται ότι οι προκηρύξεις μονίμων ιατρών που τόσο πολυδιαφημίζει θα αποδώσουν αποτέλεσμα και θα στελεχωθούν τα νοσοκομεία. Ελπίζω να μην δούμε για άλλη μια φορά να δημιουργείται μια επιτροπή για να ασχοληθεί με το θέμα. Κάτι τέτοιο θα έμοιαζε με το να πετάμε την μπάλα στην κερκίδα και δεν υπάρχει χρόνος για κάτι τέτοιο.

Θωμάς Λούκας MD, MSc, PhD

Πρόεδρος Ιατρικού Συλλόγου Λήμνου