Η αινιγματική σχέση παιδιών και COVID-19

ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΒΟΡΙΔΗ - kathimerini.gr

Φωτ. REUTERS

Εντείνεται η παγκόσμια αγωνία για την γιγάντωση της πανδημίας COVID-19. Ο κορωνοϊός, μέσα σε οκτώ, περίπου, μήνες, προσέβαλε περισσότερα από 20 εκατομμύρια ανθρώπους, προκαλώντας τον θάνατο τουλάχιστον 750.000. Ακόμα και σήμερα, ο παθογόνος παράγοντας δεν έχει αποκαλύψει στους επιστήμονες, που τον μελετούν νυχθημερόν, πλήρως τα μυστικά του, ούτε κάποιες παραδοξότητες της συμπεριφοράς του.

Τώρα, που το καλοκαίρι βαίνει προς το τέλος του και σύντομα θα χτυπήσει το κουδούνι στα σχολεία, ο τρόπος που ο κορωνοϊός επηρεάζει τους μικρότερους σε ηλικία βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Η αλήθεια είναι ότι οι συνέπειές του στους ανήλικους πάντα προκαλούσαν πονοκέφαλο στους ειδικούς, που είχαν αντιληφθεί, ότι αντίθετα με τους υπόλοιπους αναπνευστικούς ιούς, ο νέος κορωνοϊός δεν προσέβαλε τα μικρά παιδιά τόσο εύκολα. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει επ’ ουδενί ότι είναι άτρωτα σε αυτόν. Πολλά παιδιά αρρωσταίνουν και κάποια χάνουν τη ζωή από COVID-19. Πρόσφατη μελέτη παιδιάτρων στις ΗΠΑ διαπίστωσε ότι 97.000 μικροί Αμερικανοί διαγνώστηκαν με κορωνοϊό, μόνο τις δύο τελευταίες εβδομάδες του Ιουλίου, δηλαδή, περισσότερο από το 25% των συνολικών κρουσμάτων σε ανηλίκους στις ΗΠΑ.

H «μυστηριώδης σχέση» παιδιών και κορωνοϊού απασχόλησε τους επιστήμονες ήδη από την αρχή της πανδημίας, ιδιαίτερα επειδή η νόσος θεωρήθηκε «ασθένεια των ηλικιωμένων». Τον Απρίλιο, ο Γάλλος επιδημιολόγος Αρνό Φοντανέ, ερευνώντας την έκταση της επιδημίας στην πολίχνη Κρεπί-αν-Βαλουά, βορειοανατολικά του Παρισιού, διαπίστωσε ότι αν και ο κορωνοϊός είχε διασπαρεί εκτενώς σε γυμνάσια και λύκεια, προσβάλλοντας το 38% των μαθητών, στο απυρόβλητο παρέμεναν τα έξι δημοτικά της πόλης, όπου είχε προσβληθεί μόλις το 9% των παιδιών.

Μία δεύτερη μελέτη, που εκπονήθηκε στη Νότια Κορέα, σε 65.000 κρούσματα της COVID-19, έδειξε ότι παιδιά ηλικίας 10 έως 19 ετών μπορούν να μεταδώσουν τον ιό, ακριβώς όπως ένας άρρωστος ενήλικας, ενώ η μετάδοση είναι πολύ σπανιότερη όταν ο φορέας είναι νεότερος των 10 ετών.

Πολλές μελέτες υποδεικνύουν ότι ο κορωνοϊός πλήττει διαφορετικά τα πιο μικρά παιδιά από ό,τι τα μεγαλύτερα. Το «ηλικιακό σημείο καμπής» για τη συμπεριφορά του κορωνοϊού στους ανηλίκους είναι η εφηβεία. Τα περισσότερα μικρά παιδιά που νοσούν είναι είτε ασυμπτωματικά, είτε εμφανίζουν πολύ ήπια συμπτώματα. Εκτενέστατη μελέτη που έγινε σε 2.143 παιδιά στην Κίνα έδειξε ότι στο σύνολο τους (94%) ήταν ασυμπτωματικά ή είχαν ήπια, μέχρι μέσης βαρύτητας, συμπτώματα. Οπως επισημαίνει η επιδημιολόγος Ζόι Χαϊντ, του πανεπιστημίου της Δυτικής Αυστραλίας, τα ηπιότερα συμπτώματα σημαίνει ότι τα μικρά παιδιά βήχουν σπανιότερα και κατά συνέπεια απελευθερώνουν στο περιβάλλον μικρότερο ιικό φορτίο. Αρα είναι λιγότερο μολυσματικά. Η δρ Νάταλι Μακντέρμοτ του Βασιλικού Κολεγίου του Λονδίνου τονίζει ότι κάποια παιδιά μπορεί να ταλαιπωρούνται από μακροχρόνιες συνέπειες της λοίμωξης όπως είναι η μεγάλη κόπωση και οι γονείς οφείλουν να αναζητούν ιατρικές συμβουλές όταν παρατηρούν κάτι παράξενο στο παιδί τους.

Ο Μαξ Λάου, επιδημιολόγος στο πανεπιστήμιο Εμορι, που μελετά σε συνεργασία με το υπουργείο Υγείας της Τζόρτζια τις περιπτώσεις υπερμετάδοσης του ιού, κατέγραψε δύο ενδιαφέρουσες πραγματικότητες: ότι, μετά τη χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων, τα κρούσματα μεταξύ των μικρών παιδιών ήταν συγκριτικά λίγα, παρότι εκτινάχθηκαν στους εφήβους άνω των 15 ετών, και ότι δεν επιβεβαιώθηκε καμία εμφάνιση επιδημικής εστίας, όπου ο «ασθενής μηδέν» ήταν μικρό παιδί.

Πόσο είναι, όμως, εφικτό τα σχολεία, όπου καθημερινά συναθροίζεται μεγάλος αριθμός παιδιών, να θωρακιστούν κατά το δυνατόν από την COVID-19; Αυτή είναι «η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου δολαρίων» και ήδη πολλά κράτη ανά τον κόσμο ακολούθησαν διαφορετικές στρατηγικές. Στο Βιετνάμ τα παιδιά θερμομετρούνται πριν μπουν στο μάθημα, ενώ στην Ουρουγουάη οι μικροί μαθητές υποβάλλονται κάθε τόσο σε δειγματοληπτικά τεστ ανίχνευσης του κορωνοϊού. Στις ΗΠΑ πολλά σχολεία θα επιλέξουν τη διαδικτυακή διδασκαλία ή ένα συνδυασμό της με τη συμβατική, αναλόγως των συνθηκών.

Ωστόσο, η απάντηση στο πρόβλημα της έναρξης των μαθημάτων μπορεί να είναι αρκετά απλούστερη και ευκολότερη στην εφαρμογή της επισημαίνουν οι ειδικοί που μελέτησαν πολλές από τις διαφορετικές στρατηγικές λειτουργίας των σχολείων. Η πιο αποτελεσματική λύση για τη θωράκιση των σχολείων, εκτιμούν, είναι να διατηρηθούν ολιγομελείς οι τάξεις και να ζητηθεί από τα μεγαλύτερα σε ηλικία παιδιά, που μπορούν να μεταδώσουν αποτελεσματικότερα τον παθογόνο παράγοντα, να φορούν μάσκα και να τηρούν τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης.

Αυτο το μοντέλο εφαρμόστηκε με ικανοποιητικά αποτελέσματα, μετά τη χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων το τελευταίο δίμηνο, σε Φινλανδία και Δανία. Οι πολυμελείς τάξεις «έσπασαν» σε μικρότερα τμήματα, με 15 έως 20 μαθητές, οι οποίοι συναντιόντουσαν στα διαλείμματα σε ανοικτούς χώρους, όπου υπάρχει μικρότερος κίνδυνος μετάδοσης. Τα οφέλη από αυτή την προσέγγιση είναι πολλαπλά γιατί η ύπαρξη ενός κρούσματος δεν επιβάλλει το αυτόματο κλείσιμο όλης της σχολικής μονάδας, ενώ διευκολύνεται και το έργο των αρμόδιων φορέων που θα πρέπει να ιχνηλατήσουν τις επαφές του αρρώστου. Οι επιστήμονες, ωστόσο, τονίζουν ότι οι προσεγγίσεις που θα ακολουθήσει κάθε χώρα εξαρτώνται από το επιδημιολογικό φορτίο που τη βαρύνει.

Οι θεωρίες

Γιατί, όμως, τα παιδιά επηρεάζονται λιγότερο από την COVID-19; Οι θεωρίες που προτείνουν οι ειδικοί είναι πολλές. Κάποιοι πιστεύουν ότι πιθανώς αυτό συμβαίνει επειδή ο υποδοχέας ACE2, μέσω του οποίου ο νέος κορωνοϊός εισβάλλει στα κύτταρα, ελέγχεται αναπτυξιακά από την ηλικία. Oταν είσαι μικρότερος, διαθέτεις χαμηλότερες συγκεντρώσεις της πρωτεΐνης και ο ιός προσδένεται στα κύτταρα του αναπνευστικού πιο δύσκολα.

Σύμφωνα, με μία διαφορετική θεωρία, τα παιδιά είναι παραδόξως πιο προστατευμένα από την COVID-19 γιατί διαθέτουν πιο ανώριμο ανοσοποιητικό σύστημα και έτσι δεν πυροδοτείται η υπερβολική ανοσοποιητική αντίδραση «καταιγίδα κυτοκινών» που οδηγεί πολλούς ενήλικες στον θάνατο.

Βέβαια κάποια παιδιά που θα προσβληθούν από τον κορωνοϊό θα νοσήσουν βαριά από το Πολυσυστημικό Φλεγμονώδες Σύνδρομο που συνδέεται με τον παθογόνο παράγοντα και έχει ομοιότητες με το σύνδρομο Καβασάκι. Οι έφηβοι, μάλιστα, που θα εμφανίσουν το σύνδρομο θα αντιμετωπίσουν πολύ βαρύτερες συνέπειες και μπορεί να οδηγηθούν σε καρδιακή ανεπάρκεια ή ακόμα και τον θάνατο.

Οι ειδικοί που μελετούν τον νέο κορωνοϊό παραδέχονται ότι ακόμα γνωρίζουν πολύ λίγα και αισιοδοξούν ότι καθημερινά θα αυξάνονται οι γνώσεις τους. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο και μέχρι η πανδημία να αποτελέσει ένα θλιβερό παρελθόν είναι επιτακτικό όλοι να χρησιμοποιούν ευλαβικά τα λίγα όπλα που έχουμε στη διάθεσή μας: μάσκες και μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης.