Εσχατος όμηρος του μεγάλου εκβιασμού των πιστωτών γίνονται οι τραπεζικές καταθέσεις των ελλήνων πολιτών: Τα περίπου 120 δις ευρώ, κυρίως μικρών καταθετών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που έχουν εγκλωβιστεί στις ελληνικές τράπεζες μετά το μεγάλο - και ενορχηστρωμένο - bank run, μετατρέπονται στο τελικό όπλο εκφοβισμού εν όψει του δημοψηφίσματος υπό την απειλή του «κουρέματός» τους.
Ποιά είναι η αλήθεια, όμως, για τις τράπεζες και πόσο υπαρκτός είναι ο κίνδυνος να γίνει «κούρεμα» καταθέσεων;
Τα τρία βασικά δεδομένα, σε χρηματοπιστωτικό και νομικό επίπεδο, για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα είναι τα εξής:
* Από την 1η Ιανουαρίου του 2015 η Ελλάδα, όπως και όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, έχει υιοθετήσει την κοινοτική οδηγία για το περίφημο μοντέλο bail in - δηλαδή, το «μοντέλο Κύπρου» που προβλέπει ότι οι διασώσεις τραπεζών γίνονται με ίδια μέσα (bail in) και όχι με χρήματα των φορολογουμένων (bail out).
* Η συγκεκριμένη οδηγία προστατεύει μόνον τις εγγυημένες καταθέσεις, δηλαδή τις καταθέσεις κάτω των 100.000 ευρώ. Η εγγύηση των καταθέσεων κάτω των 100.000 ευρώ βαραίνει τα εθνικά ταμεία εγγυοδοσίας, τα οποία ωστόσο - υπό προϋποθέσεις - μπορούν να έχουν πρόσβαση και στα αντίστοιχα ταμεία εγγυοδοσίας άλλων χωρών του ευρωσυστήματος.
* Το «κλειδί» των όποιων αποφάσεων στο τραπεζικό μέτωπο - που, εν τέλει θα είναι και πάλι πολιτικές - το κρατά η ΕΚΤ, και δη η συνεδρίαση του Διοικητικού της Συμβουλίου την Τετάρτη 8 Ιουλίου. Εκεί θα αποφασιστεί εάν θα υπάρξει ή όχι πρόσθετο «κούρεμα» στα collaterals, δηλαδή στους τίτλους των τραπεζών που δίνονται ως εγγύηση για τη χρηματοδότησή τους μέσω ELA. Σ' αυτήν την περίπτωση οι τράπεζες θα κληθούν να επιστρέψουν τα χρήματα της ΕΚΤ, προοπτική αδύνατη υπό τις παρούσες συνθήκες, και ως εκ τούτου θα πρέπει να εφαρμοστεί η διαδικασία διάσωσής τους μέσω του bail in.
Τί προβλέπει το bail in
Η πρακτική του bail in δρομολογήθηκε το 2013 μετά την κρίση στην Κύπρο με - θεωρητικό τουλάχιστον - στόχο να μην επαναληφθεί ανάλογη κρίση.
Το bail in εντάχθηκε στην κοινοτική οδηγία BRRD (Bank Recovery Resolution Directive) για την ανάκαμψη και την εξυγίανση πιστωτικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων επενδύσεων και τέθηκε σε ισχύ από όλα τα κράτη-μέλη από 1η Ιανουαρίου του 2015.
Συνοπτικά, προβλέπει ότι το κούρεμα καταθέσεων είναι το έσχατο μέσο ανακεφαλαιοποίησης εάν μια τράπεζα κριθεί υποκεφαλαιοποιημένη και χρειαστεί διάσωση.
Το πρώτο βήμα που γίνεται σ' αυτή την περίπτωση είναι η επιβολή κουρέματος στους πιστωτές που επενδύουν σε τραπεζικό κεφάλαιο και στους κατόχους ομολόγων (senior και junior) της συγκεκριμένης τράπεζας. Συνολικά, μέσω του bail in πρέπει να καλυφθεί τουλάχιστον το 8% του συνολικού ενεργητικού της τράπεζας. Εάν με το κούρεμα μετόχων και ομολογιούχων δεν συμπληρώνεται αυτό το ποσοστό, τότε προβλέπεται και κούρεμα καταθέσεων άνω των 100.000 ευρώ.
Εν ολίγοις, σε περίπτωση bail in για να διασωθεί μια τράπεζα πληρώνουν κατά σειρά:
-Οι μέτοχοί της
-Οι κάτοχοι ομολόγων της τράπεζας
-Οι καταθέτες με καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ.
Αφού γίνουν και τα τρία αυτά βήματα, τότε το κράτος-μέλος μπορεί να ζητήσει τη συνδρομή του ESM (Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας) για να καλυφθεί το υπόλοιπο ποσό που χρειάζεται για την ανακεφαλαιοποίηση της τράπεζας.
Τί ισχύει για τις καταθέσεις κάτω των 100.000 ευρώ
Με βάση την κοινοτική οδηγία BRRD, ακόμη και στην περίπτωση κουρέματος των καταθέσεων άνω των 100.000 ευρώ, τυγχάνουν ευνοϊκής μεταχείρισης οι καταθέσεις φυσικών προσώπων και μικρών επιχειρήσεων. Δηλαδη, για παράδειγμα, πρώτα θα «κουρευτούν» οι καταθέσεις - πάντοτε άνω των 100.000 ευρώ - μεγάλων επιχειρήσεων και μετά, εάν χρειαστεί, εκείνες των μικρομεσαίων και των φυσικών προσώπων.
Η ιδιαιτερότητα στην Ελλάδα, υπό τις παρούσες συνθήκες οξείας κρίσης, είναι πως πλέον δεν υπάρχουν πολλοί λογαριασμοί στις τράπεζες με καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ. Οι ολιγάρχες και οι μεγαλοκαταθέτες έχουν φροντίσει - νόμιμα ή μη - να μεταφέρουν προ πολλού τα χρήματά τους στο εξωτερικό, γεγονός που φέρει και σε μεγάλο βαθμό την ευθύνη για τις σημερινές αδυναμίες του τραπεζικού συστήματος.
Ως εκ τούτου, ανοίγει ένα μάλλον θολό τοπίο για τις καταθέσεις κάτω των 100.000 ευρώ οι οποίες, με βάση και το κοινοτικό και το εθνικό δίκαιο είναι εγγυημένες.
Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι πως σε εθνικό επίπεδο οι καταθέσεις αυτές είναι εγγυημένες από το εθνικό Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων του οποίου τα αποθέματα φθάνουν οριακά τα 2 δις ευρώ.
Οπως επισημαίνει σε χθεσινή έκθεσή της και η Fitch, με βάση την τελευταία οδηγία, οι ευρωπαΙκές τράπεζες μπορούν να έχουν πρόσβαση στα εγγυοδοτικά ταμεία και άλλων χωρών-μελών, είναι δηλαδή δυνατό να καλυφθούν οι καταθέσεις κάτω των 100.000 ευρώ από τα εγγυοδοτικά ταμεία άλλων χωρών του ευρωσυστήματος. Αυτό, ωστόσο, προϋποθέτει πολιτική συμφωνία, ή εν εξελίξεις διαδικασία πολιτικής συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και δανειστών - γεγονός που σημαίνει ότι ακόμη και στο τραπεζικό μέτωπο οι τελικές αποφάσεις θα είναι πολιτικές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου