Κριτική παρουσίαση πολιτικής φαρμάκου : Η «επιτυχία» των μνημονιακών μέτρων

Δημήτρης Ν.Πατσάκης,26.5.15

Η απλή απεικόνιση των πωλήσεων φαρμάκων, σύμφωνα με στοιχεία που δεν επιδέχονται αμφισβήτηση, μιας και προέρχονται από τους προμηθευτές, δεν ερμηνεύει πάντοτε την επιτυχία ή την «ανθρωπιστική καταστροφή», αντίστοιχα για τους πολιτικούς προϊσταμένους, τους λειτουργούς της υγείας και τους αντιπολιτευόμενους αντιρρησίες.

Ο Ε.Ο.Φ, αναρτά σταθερά εδώ και μερικά χρόνια τα δεδομένα των πωλήσεων του συνόλου των οριζόμενων ως «φάρμακα», διαχωρίζοντας τις κρατικές αγορές («Πωλήσεις προς Νοσοκομεία») και τους ιδιώτες χρήστες (ιδιώτες παρόχους ιατρονοσηλευτικών υπηρεσιών) και μεταπωλητές («Πωλήσεις προς Φαρμακαποθήκες-Φαρμακεία»). Αντίστοιχα, οι αξίες είναι σε ειδικές τιμές (Νοσοκομεία-προ Φ.Π.Α) και στις τελικές (λιανικές) τιμές για το υπόλοιπο.

Με ευκαιρία την ανάρτηση των στοιχείων για το παρελθόν έτος, στο παρόν εκτίθενται μερικά συμπεράσματα και «απορίες» του συντάκτη.

Οι Πωλήσεις σε αξία

Σε τιμές του εκάστοτε Δελτίου Τιμών Φαρμάκων, οι πωλήσεις προς τα –κρατικά- Νοσοκομεία, έφθασαν το 2014, το 1,4 δις €. Το ύψος αυτό είναι περίπου το   95% της διετίας 2008-9.

Σημειώστε πως, στις πωλήσεις δεν συμπεριλαμβάνεται η αξία των εμβολίων για τον ιό Η1Ν1, λόγω απευθείας προμήθειας από το Υπ.Υγείας. Το τι ακριβώς «παίχτηκε» εκείνη την περίοδο, περιττεύει να το αναφέρουμε. 

Το ίδιο διαστημα, οι πωλήσεις προς ιδιώτες & μεταπωλητές, υποχώρησαν κατά  40-42% έναντι της 2ετίας 2008-9. Συνοπτικά, σε βάθος 15ετίας (2010-14), τα νοσοκομεία ακολούθησαν μιαν σταθερά ανοδική πορεία, όπως τουλάχιστον εμφανίζεται. 

Ενδεικτικά, η μεταβολή (σε τρέχουσες τιμές) στο επίμαχο διάστημα είναι της τάξης του     216%. Αντίθετα, οι λοιπές πωλήσεις αυξήθηκαν, πάντοτε σε τρέχουσες τιμές (Δ.Τ.Φ), μόνον κατά 80%.(βλ.Πίνακα).

1.Aξία	2000-4	2004-8	2000-8	2008-12	2012-14	2000-14
1.1 Νοσοκομεία (1)	89,40%	75,03%	231,50%	-7,14%	2,78%	216,39%
1.2 Φαρμακαποθήκες-Φαρμακεία (2)	93,60%	57,14%	204,22%	-29,71%	-15,83%	79,98%
(1) Σε νοσοκομειακές τιμές προ Φ.Π.Α.
(2) Σε λιανικές τιμές

Οι πωλήσεις σε όγκο

Με τα διαθέσιμα δημόσια δεδομένα (2008-14), η συνολική μεταβολή του όγκου των πωλήσεων στο διάστημα της 7ετίας ήταν -17,8%. Αντίστοιχα, ο κρατικός νοσηλευτικός χώρος περιόρισε τις αγορές του κατά  -21% και οι λοιποί «πελάτες»  κατά -17,2%.

Λαμβάνοντας υπόψη πως στο ίδιο διάστημα, τα κρατικά νοσοκομεία και οι πάροχοι α΄βάθμιας περίθαλψης έχουν υποδεχθεί,εξετάσει, νοσηλεύσει και γενικά αντιμετωπίσει αυξημένο αριθμό περιστατικών, μπορούμε να εξάγουμε θετικά κριτικά συμπεράσματα; H αντικειμενική κρίση θα προέλθει –ίσως- από την συνέχεια του σημειώματος.

2.Όγκος	2008-12	2012-14	2008-14
2.1Νοσοκομεία	-13,33%	-8,82%	-20,97%
2.2 Φαρμακαποθήκες-Φαρμακεία	-20,84%	4,63%	-17,17%
2.3 Σύνολο	-19,61%	2,26%	-17,80%

Οι –μέσες- τιμές

Το λογικοφανές συμπέρασμα της προηγούμενης παραγράφου, «διαλύεται εις τα εξ’ων συνετέθη», απλώς από την εμφανιζόμενη «μέση» τιμή (σε τιμές εκάστοτε ισχυόντων Δ.Τ.Φ). Παρόλη την συνεχή μείωση τιμής σε πρωτότυπα (On/Off patent)  και γενόσημα (generics) προϊόντα, η εικόνα δεν φαίνεται τόσο «ειδυλλιακή». Από την στιγμή που το «ισχυρόν μέρος» της σχέσης «Φαρμακοβιομηχανία-Πολιτεία», παρουσιάζεται να προμηθεύεται, έστω και σε αρχικές «νοσοκομειακές» τιμές, τα απαιτούμενα για την λειτουργία του φάρμακα σε σταθερά αυξανόμενες τιμές (2008-14: +20,75%), σε αντίθεση με τους λοιπούς παρόχους (-33,3%), σε ποιο βαθμό κρίνεται επιτυχημένη η Πολιτική στο Φάρμακο;

3.Μέση τιμή	2008-12	2012-14	2008-14
3.1 Νοσοκομεία	7,12%	12,73%	20,76%
3.2 Φαρμακαποθήκες-Φαρμακεία	-16,52%	-20,14%	-33,33%

Το μόνο ίσως που μπορεί βάσιμα να υποστηριχθεί αφορά στον κλάδο των αδειούχων φαρμακοποιών, διπλά ζημιωμένους από την μείωση των πωλήσεών τους και της μέσης τιμής αντίστοιχα. Βεβαίως, ας μην μας διαφεύγει πως τα εν Ελλάδι φαρμακεία δεν πωλούν μόνον φάρμακα, αλλά μεγάλο μέρος της εμπορικής τους δραστηριότητας αφορά σε παρα- ή και μη φαρμακευτικά προϊόντα.

Η επεξεργασία των διαθέσιμων στοιχείων, δεν είναι περαιτέρω δυνατή. Από την στιγμή που π.χ. στα φάρμακα «υψηλού κόστους», με επιδεχόμενα υποκατάσταση κ.τ.λ. δεν έχουμε πρόσβαση σε βάθος ανάλυσης (π.χ. μεγάλες vs μικρές συσκευασίες) και τεκμηριωμένα στοιχεία (π.χ. πωλήσεις=αγορές=αναλώσεις ανά ασθενή/Η.Ν. κ.ο.κ), κάθε συμπέρασμα είναι υποκειμενικό και συνεπώς μη επιτρεπόμενο.

Οι αρμόδιοι είναι περισσότερο από βέβαιο πως μπορούν να έχουν, ενδεικτικά ή και ακριβή δεδομένα, π.χ. mg Δραστικής Ουσίας Oγκολογικών συνεδριών /πράξη/ασθενή και να τα συγκρίνουν με ομοειδή περιστατικά βάσει Κ.Ε.Ν/D.R.G΄s σε ομοειδείς κλινικές & νοσοκομεία.

E.Σ.Υ-Φάρμακα 2010-13	2010	2011	2012	2013	2010-13
Πωλήσεις Φαρμάκων(000 τμχ)(1)	86.883	88.113	84.526	79.988	-7,94%
Νοσηλευθέντες	2.129.580	2.310.816	2.285.066	2.273.751	6,77%
Η.Ν.	8.867.424	9.212.604	9.102.826	8.782.234	-0,96%
Αγορές Φαρμάκων(000 €) (2)	1.083.501	831.693	760.949	941.872	-13,07%
Αγορές/Νοσηλευθέντα	509	360	333	414	-18,58%
Αγορές/Η.Ν.	122	90	84	107	-12,23%
(1) Πηγή: Ε.Ο.Φ.
(2) ESYnet

Από τα στοιχεία του ανωτέρω πίνακα, η εικόνα των Δημόσιων Νοσηλευτικών δομών εμφανίζεται ως αποτελεσματικότατη, τουλάχιστον ως προς το «λογιστικόν» τμήμα. Από την άλλη, αν δεχθούμε (αυθαίρετα για τις ανάγκες του σημειώματος) ως ακριβή την παραδοχή «Όγκος πωλήσεων(1)=Αναλώσεις=Αξία Αγορών(2)», τότε η διαίρεση «Αγορές(ESYnet)/Πωλήσεις(όγκος)» εξάγει αντίστοιχα για τα έτη 2010-13, μ.ο. 12,47/9,44/9,60/11,78. Δεν είναι περαιτέρω δυνατή η διατύπωση οποιουδήποτε συμπεράσματος.Παραμένει πάντως η απαίτηση για «κοινή γλώσσα» και διάθεση των δεδομένων σε πραγματικό χρόνο και σε δημόσια θέα.Το γεγονός της μη γνωστοποίησης των αποτελεσμάτων του ESYnet για το 2014, δεν περιποιεί τιμή, τόσο στην απελθούσα όσο και στην τρέχουσα πολιτική ηγεσία του Υπ.Υγείας.

Επιπροσθέτως, τα κατά καιρούς δημοσιεύματα περί μείωσης της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, ουσιαστικά αναφερόμενης στις πληρωμές των φορέων ασφάλισης υγείας, «ξεχνούν» επιμελώς να παραθέσουν και την μεταβολή του μέσου ποσοστού συμμετοχής των ασθενών. Είτε λόγω μεταφοράς σκευασμάτων από την «θετική» στην «αρνητική λίστα» είτε εξαιτίας της εφαρμογής των «ασφαλιστικών» τιμών, το αποτέλεσμα της οποίας ωφέλησε τους φορείς, σε βάρος του συνόλου των ασφαλισμένων και μάλιστα ανεξάρτητα από το πραγματικά διαθέσιμο εισόδημά τους. Ιδιαίτερα σε αυτό ακριβώς το σημείο, κρίνεται θετική η πρόθεση του Υπ.Υγείας να διαφοροποιήσει το «flat» 25% το οποίο επιβάλλεται στο σύνολο των ασφαλισμένων.*

*Ο συντάκτης δημοσιοποίησε σε ανύποπτο χρόνο («ΤΟ ΒΗΜΑ», 2.10.10) την άποψή του για το προαναφερόμενο «δημοκρατικό έλλειμμα».

Ο Δ.Ν.Πατσάκης είναι Σύμβουλος Επιχειρήσεων,Αναλυτής Οικονομικών της Κοινωνικής Ασφάλισης & πρώην Διοικητής/Πρόεδρος Δ.Σ. Μ.Κ.Φ.