«Παραθυράκια» για υπερσυνταγογράφηση

TΑΣΟΣ ΤΕΛΛΟΓΛΟΥ - kathimerini.gr

Σε άλλες χώρες το σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης χρησιμοποιείται για να αποτυπώνεται η εικόνα υγείας του πληθυσμού και να αποφεύγονται οι παρενέργειες όταν συνταγογραφούνται περισσότερα του ενός φάρμακα, λέει στην «Κ» στέλεχος πολυεθνικής φαρμακευτικής εταιρείας.

Επειτα από επτά χρόνια «ζωής», το σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης χρειάζεται επειγόντως ανανέωση και εν μέρει ανακατασκευή, ώστε να «κόβει» τις ανεπιθύμητες παρενέργειες της υπερσυνταγογράφησης. Παρά την περικοπή της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης κατά 60% έναντι του 2008, ο όγκος των φαρμάκων (συσκευασιών) δεν μειώθηκε μέχρι σήμερα. Το 2008 είχαμε 97,5 εκατ. συσκευασίες σε νοσοκομειακά και 468,8 εκατ. σε εξωνοσοκομειακά φάρμακα. Το 2016 έχουμε 94 εκατ. συσκευασίες σε νοσοκομειακά φάρμακα και 453 εκατ. συσκευασίες σε εξωνοσοκομειακά (στοιχεία ΕΟΦ). 

«Σε άλλες χώρες», λέει στην «Κ» στέλεχος πολυεθνικής φαρμακευτικής εταιρείας, «το σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης χρησιμοποιείται για να αποτυπώνεται η εικόνα υγείας του πληθυσμού και να αποφεύγονται οι παρενέργειες όταν συνταγογραφούνται περισσότερα του ενός φάρμακα. Εδώ, από την εισαγωγή του συστήματος, χρησιμοποιήθηκε για τον περιορισμό της δαπάνης. Επειδή το σύστημα δεν προχώρησε –όσες εφαρμογές είχε ενσωματωμένες εφαρμόζονται πολύ αργά–, οι επαγγελματίες της Υγείας ανέπτυξαν μια ολόκληρη «βεντάλια» τεχνασμάτων παράκαμψής του.

Με την υπ’ αριθμό οικ. 3457 ΥΑ (ΦΕΚ 64/Β/16-01-2014), δεν επιτρέπεται η χορήγηση μη γενόσημου φαρμάκου κατά την εκτέλεση, εφόσον ο ιατρός έχει υποδείξει γενόσημο φάρμακο, εκτός εάν το επιλέξει ο ασθενής. Ο γιατρός παρ’ όλα αυτά γράφει γενόσημο, πείθει τον ασθενή να πληρώσει τη διαφορά από το πρωτότυπο στον γνωστό του φαρμακοποιό και η διάταξη παρακάμπτεται. Το έκανε ο γράφων με φάρμακο για Αλτσχάιμερ. Στην περίπτωση αυτής της παράκαμψης μπορεί να «πειραχθεί» και η δοσολογία του φαρμάκου.

Οπως πρόσφατα έδειξε στο υπουργείο Υγείας αντιπροσωπεία του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος, η υπερδοσολογία μπορεί να φτάσει έως τα όρια της τοξικότητας, απειλώντας και την υγεία του ασθενούς.

Η παράκαμψη του συστήματος, σύμφωνα με την ίδια περιπτωσιολογία που κατέγραψε ο ΣΦΕΕ, μπορεί να φτάσει στη χορήγηση φαρμάκου για τον προστάτη σε θήλυ ή αντίστοιχα φαρμάκου για παθήσεις της μήτρας σε άρρενα. Πρώην στέλεχος του ΕΟΠΥΥ, που μίλησε στην «K» υπό τον όρο της ανωνυμίας, είπε ότι κατά τη διάρκεια ελέγχων που έχουν γίνει στον ΕΟΠΥΥ, σε συνταγές την προηγούμενη διετία, εντοπίστηκαν παρόμοιες περιπτώσεις που έχουν περιοριστεί πάρα πολύ, αλλά «από τον ΑΜΚΑ δεν είναι δυνατόν να διαπιστωθεί το φύλο του ασθενούς». Στη συνταγή ωστόσο αναγράφεται το όνομα του/της ασθενούς που αν χρησιμοποιηθεί ως κόφτης, μπορεί να περικόψει τη σπατάλη και να περιορίσει την απάτη στη συνταγογράφηση.

Σε συνταγές είναι δυνατή η συνταγογράφηση Φαρμάκων Υψηλού Κόστους (ΦΥΚ), η τιμή των οποίων ξεπερνάει τις 3.000 ευρώ. Τέτοιες συνταγές δεν είναι δυνατόν να εκτελούνται σε ιδιωτικά φαρμακεία αλλά σε φαρμακεία νοσοκομείων. Σήμερα η συνταγή γράφεται και στη συνέχεια χρησιμοποιείται σε ιδιωτικά φαρμακεία όπου συχνά επιτήδειοι, όπως συνέβη πρόσφατα με το κύκλωμα των ακριβών αντικαρκινικών φαρμάκων, παίρνουν πληρώνοντας τοις μετρητοίς τέτοια ΦΥΚ από περισσότερα φαρμακεία, επιδεικνύοντας την ίδια συνταγή.

Στη βάση όλων αυτών των προβλημάτων που αναγνωρίζει τόσο η ΗΔΙΚΑ όσο και ο ΕΟΠΥΥ, αλλά και το υπουργείο Υγείας, βρίσκεται το γεγονός ότι η ηλεκτρονική συνταγή δεν διακινείται ηλεκτρονικά αλλά προϋποθέτει, ακόμα, να την πάρει ο ασθενής εκτυπωμένη από τον γιατρό και να την παραδώσει στον φαρμακοποιό. Την πράξη δεν εκτελεί μια αυτοματοποιημένη διαδικασία, αλλά την εκτελούν άνθρωποι διά της συναλλαγής.

Ακραία σενάρια

Σε μια προσπάθεια να «αποκρούσει» την κυβερνητική απόπειρα για συνταγογράφηση ανά ομάδα παθήσεων, σε κλειστούς προϋπολογισμούς, ο σύνδεσμος των φαρμακοβιομηχανιών παρέδωσε στο υπουργείο Υγείας μια σειρά σεναρίων ακραίας εφαρμογής της συνταγογράφησης, με την όποια διαπιστώνεται ότι το σύστημα επιτρέπει συνταγογράφηση:

• Σκευασμάτων με μη εγκεκριμένες ενδείξεις.

• Σκευασμάτων για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα χορήγησης από το προβλεπόμενο στο φύλλο οδηγιών του κάθε προϊόντος.

• Σκευασμάτων σε υπερπολλαπλάσιες δόσεις, ικανές να προκαλέσουν επικίνδυνη τοξικότητα και μάλιστα με εξάμηνη συνταγή.

• Σκευάσματος με συμμετοχή ασθενούς άλλη από την προβλεπόμενη.

• Σκευασμάτων χωρίς να υπάρχουν αυτόματα καταχωρισμένα από το σύστημα τα αποτελέσματα διαγνωστικών εξετάσεων που θα πρέπει να έχουν προηγηθεί.

• Σκευασμάτων για αλλαγή θεραπείας λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών, χωρίς να έχει γίνει καταγραφή των ανεπιθύμητων ενεργειών, ούτε συμπλήρωση κίτρινης κάρτας.

• Σκευάσματος αντιβίωσης για οξεία νόσο, σε εξάμηνη συνταγή.

• Δεν γίνεται έλεγχος δημογραφικών δεδομένων (ηλικίας, φύλου) και σύνδεσή τους με διαγνώσεις και αγωγές.

• Δεν γίνεται έλεγχος της ποσότητας και της συχνότητας των σκευασμάτων ιδίας δραστικής ουσίας, στον ίδιο ΑΜΚΑ.

Προτεινόμενες λύσεις

Μέσω της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης θα μπορούσαν να εφαρμοστούν οι εξής λύσεις:

• Επέκταση εφαρμογής φίλτρων-περιορισμών σε περισσότερες θεραπευτικές κατηγορίες και δραστικές ουσίες.

• Εφαρμογή φίλτρων στις ενδείξεις κάθε προϊόντος.

• Φίλτρα αναφορικά με συγκεκριμένα δημογραφικά χαρακτηριστικά (πχ. φύλο, ηλικία κ.ά.).

• Φίλτρα αναφορικά με τη συνταγογραφούμενη ποσότητα ανά ΑΜΚΑ μηνιαίως.

• Φίλτρα αναφορικά με τη χρονική διάρκεια χορήγησης.

• Επιβεβαίωση καταγραφής ανεπιθύμητης ενέργειας. Ο ΣΦΕΕ προτείνει κάποια από τα παραπάνω μέτρα να εφαρμοστούν ως απόλυτοι «κόφτες» και φίλτρα, ενώ κάποια άλλα ως προειδοποιήσεις/ενημερώσεις (alerts) προς τον συνταγογράφο ιατρό για συνταγογραφική συμπεριφορά εκτός του μέσου όρου, κάτι που ήδη γίνεται από τον ΕΟΠΥΥ αλλά ως έκτακτος έλεγχος επί των ηλεκτρονικών συνταγών που έχουν μετατραπεί σε χάρτινες (έχουν εκτυπωθεί δηλαδή) στο κέντρο μηχανογραφικών εφαρμογών (ΚΜΕΣ) του οργανισμού.