ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΟΠΥΥ

ΛΙΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ

Στις μέρες μας επιχειρείται μια σημαντική θεσμική μεταρρύθμιση που ίσως μεταβάλλει άρδην το σκηνικό στην Υγεία. Ανάλογα με την τόλμη και την αντοχή που θα επιδείξει η Κυβέρνηση, η Μεταρρύθμιση μπορεί να αποδειχθεί ανάλογης σημασίας με την καθιέρωση του ΕΣΥ το 1983, αλλά μεγαλύτερης εμβέλειας. Αυτό θα εξαρτηθεί από την επιτυχία με την οποία θα επιτευχθούν δύο μείζονες στόχοι. Ο διαχειριστικός στόχος είναι η ισορροπία προσφοράς και ζήτησης σε κόστος που αντέχει η κοινωνία. Ο πολιτικός στόχος είναι η ισορροπία μεταξύ ελεύθερης επιλογής και κοινωνικής δικαιοσύνης. Η επίτευξη των στόχων αυτών θα εντάξει την Ελλάδα στη χορεία των προηγμένων χωρών, τουλάχιστον σε αυτόν τον τομέα. 

Ως προς το διαχειριστικό στόχο η συζήτηση έχει ανοίξει με ευκαιρία το μέλλον του ΕΟΠΥΥ, αλλά διεξάγεται, δυστυχώς όπως πάντα στην Ελλάδα, με πολιτικά κριτήρια. Θεωρείται, μάλιστα, ζήτημα που θα κριθεί σε «επίπεδο αρχηγών κομμάτων» της συγκυβέρνησης. Υποψιάζομαι ότι η συζήτηση θα γίνει για τα ποσοστά διορισμού Διοικητών Νοσοκομείων. Ως προς τον πολιτικό στόχο, η συζήτηση πρέπει να γίνει για τις επιλογές στην ασφάλιση και στην παροχή υπηρεσιών. Με δεδομένες τις πρακτικά δυσδιάκριτες πολιτικές διαφορές των δύο κομμάτων, η συζήτηση μάλλον θα γίνει περί ανέμου και υδάτων. Ήδη εξελίσσεται μία ανούσια συζήτηση περί του αν «ο ΕΟΠΥΥ θα είναι πληρωτής ή πάροχος».

Το πραγματικό ζήτημα είναι ο ρόλος του ΕΟΠΥΥ, που προέκυψε όλως τυχαίως το 2012, ως … Μνημονιακή υποχρέωση. Με κλασσική ανεμελιά τον «νομοθετήσαμε», κρεμώντας άλλο ένα αδειανό πουκάμισο στην νεοελληνική μπουγάδα με τα άπλυτα. Σε περιβάλλον κρίσης απεδείχθη απασφαλισμένη χειροβομβίδα που τώρα πετάει ο ένας στον άλλο. Αν εκραγεί, θα πάρει μαζί του την ασφάλιση, τα νοσοκομεία και 30.000 γιατρούς. Αντάξιο ελληνικής τραγωδίας το ότι έλαχε στον Άδωνη Γεωργιάδη να χειριστεί την κατάσταση. Ποιος θα έλεγε ότι θα κοίταζε κατάματα το «θηρίο» που έφαγε υπουργούς και «υπουργούς»;

Και όμως, για έναν έντιμο πολιτικό, με άγνοια κινδύνου και διάθεση να «το παλέψει», δεν είναι δύσκολο, τουλάχιστον να αποφασίσει τι πρέπει να κάνει. Ο Αλέκος Παπαδόπουλος πήγε αρκετά μακριά, αλλά όταν έφθασε εκεί που θα άρχιζε ο «πόνος», το σύστημα «αντέδρασε». Ο σημερινός αντιμετωπίζει τον ίδιο κίνδυνο. Ίσως, όμως, επειδή το όλο κλίμα είναι αλλιώτικο, τα καταφέρει. Επειδή του το εύχομαι για το καλό όλων μας και με όλο το θάρρος θα του δώσω μία-δύο συμβουλές.

Κοινή λογική. Άλλο διαχείριση και άλλο πολιτική. Προηγείται η πολιτική επιλογή στόχων και μέσων, δηλαδή αν θα υπάρχει δημόσια επείγουσα ή χρόνια φροντίδα ή αν η υγεία θα απορροφά 6% ή 7% των δημόσιων πόρων. Αυτή είναι δουλειά της Κυβέρνησης και του Υπουργού. Έπεται η διαχείριση πόρων και η επιλογή μεθόδων για την επίτευξή τους, που είναι δουλειά του ΕΟΠΥΥ. Είναι πολιτική επιλογή αν οι οικονομικοί πόροι θα προέρχονται, όπως υποστηρίζω χρόνια τώρα, από μία Εθνική Ασφάλιση, δηλαδή από τους φόρους που εισπράττει η κυβέρνηση από όλες τις πηγές ή από την εργασία (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ κλπ), μέσω εισφορών. Είναι πολιτική επιλογή αν τα πανάκριβα PET, θα διαχειρίζεται μονοπωλιακά το κρατικό νοσοκομείο, ο ιδιωτικός τομέας ή και οι δύο με ανταγωνιστικούς όρους. Είναι πολιτικοί στόχοι η επάρκεια ποιοτικών φαρμάκων και η ανάπτυξη φαρμακοβιομηχανίας, η ασφάλεια και ποιότητα υπηρεσιών, δημόσιων και ιδιωτικών, η επάρκεια και ικανοποιητική αμοιβή εκπαιδευμένου υγειονομικού προσωπικού. Ο Υπουργός Υγείας πρέπει να επαίρεται για το επίπεδο υγείας του πληθυσμού και για την ικανοποίηση των πολιτών στον τομέα που υπηρετεί, όχι να διορίζει κομματικούς αξιωματούχους. 

Είναι, όμως διαχειριστικό, και όχι πολιτικό θέμα η οργάνωση του υγειονομικού συστήματος με δεδομένους τους πολιτικούς στόχους, η οργάνωση της ΠΦΥ,η επιλογή ικανών διοικητών, η οργάνωση των προμηθειών, η ηλεκτρονική συνταγογράφηση και η καθιέρωση κάρτας για τις συναλλαγές του πολίτη με το σύστημα υγείας. Υπάρχει, άλλωστε, άφθονη διεθνής εμπειρία. Επειδή με όλα αυτά ασχολήθηκα μεγάλο μέρος της ζωής μου, θα διατυπώσω επιγραμματικά την πρόταση μου για το καυτό ζήτημα των ημερών.

Ο ΕΟΠΥΥ χωρίζεται σε δύο μέρη, δύο ξεχωριστές υπηρεσίες, ή Γενικές Διευθύνσεις, που αφορούν το παραγωγικό έργο και το οικονομικό-ελεγκτικό έργο. Το πρώτο διαχειρίζεται το δημόσιο σύστημα παροχής, δηλαδή τα νοσοκομεία του ΕΣΥ, το σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας, την επείγουσα φροντίδα, τη φροντίδα χρονίως πασχόντων και ηλικιωμένων και κάθε άλλου είδους ειδική υπηρεσία υγείας κριθεί σκόπιμο να ενταχθεί στη σφαίρα της δημόσιας παροχής. Το δεύτερο μέρος αναλαμβάνει τις πληρωμές για υπηρεσίες, αξιολογεί την ποιότητα των υπηρεσιών και πιστοποιεί τους προμηθευτές. Οι προμηθευτές είναι δημόσιοι ή ιδιωτικοί φορείς και επαγγελματίες που επιλέγονται και συμβάλλονται με τον ΕΟΠΥΥ με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, και πιστοποιημένοι με διαδικασία ίδια για όλους. Ο νέος ΕΟΠΥΥ οργανώνεται και Περιφερειακά, αξιοποιώντας τις ΔΥΠΕ.

Από τα παραπάνω είναι προφανές ότι επιτυγχάνονται ορισμένοι κρίσιμοι στόχοι. Πρώτον διασφαλίζεται η δημοσιονομική υγεία του συστήματος με κλειστούς προϋπολογισμούς με τους οποίους θα λειτουργεί η πρώτη Γενική Διεύθυνση Παροχής Υπηρεσιών. Δεύτερον, διασφαλίζεται η ποιότητα με κριτήρια και διαδικασίες της Γενικής Διεύθυνσης Πληρωμών. Τρίτον, εντάσσονται στο σύστημα υγείας όλοι οι διαθέσιμοι πόροι, δημόσιοι και ιδιωτικοί, εφ’ όσον πληρούν τα κριτήρια ποιότητας. Έτσι το ΕΣΥ γίνεται πραγματικά Εθνικό Σύστημα Υγείας. Και κάτι που ίσως ενδιαφέρει στην παρούσα συγκυρία. Η αναδιοργάνωση του ΕΟΠΥΥ θα αξιοποιήσει όλο το σημερινό προσωπικό, εντάσσοντάς το σε ένα πιο αποδοτικό πλαίσιο λειτουργίας, και, μάλιστα, θα χρειασθεί και ειδικό προσωπικό που σήμερα λείπει. 

Ίσως, μετά τα παραπάνω, προκύψει το εύλογο ερώτημα «και ο Υπουργός τι θα κάνει;;». Νομίζω ότι οι πολιτικές αποφάσεις για τις οποίες μίλησα νωρίτερα, η παρακολούθηση και ο έλεγχος του τομέα της υγείας συνολικά, η Δημόσια Υγεία, ο συντονισμός εξειδικευμένων φορέων όπως ο ΕΟΦ, το ΚΕΕΛΠΝΟ και άλλοι εκτός ΕΟΠΥΥ, η «εκπαίδευση» των πολιτών στη χρήση των υπηρεσιών και την υιοθέτηση υγιεινών τρόπων ζωής, η εκπροσώπηση σε φορείς και όργανα του εξωτερικού και, πάνω από όλα, η επιλογή, παρακολούθηση και αξιολόγηση του ΕΟΠΥΥ, είναι αρκετά για να κρατήσουν και τον πιο δραστήριο Υπουργό πλήρως απασχολημένο, έστω και με .. μικρότερο γραφείο.