Φαρμακευτική δαπάνη και κλειστοί προϋπολογισμοί: Γιατί η Ελλάδα δεν είναι «Δανία του Νότου»

Διονυσία Προκόπη - Newsbomb.gr

«Λύση» στο σοβαρό πρόβλημα της ανεπαρκούς φαρμακευτικής δαπάνης αναζητά το υπουργείο Υγείας με την εισαγωγή κλειστών προϋπολογισμών ανά θεραπευτική κατηγορία. Παρά το γεγονός ότι η εφαρμογή τους έχει πάρει αναβολή για το νέο έτος, η συζήτηση προχωρά στην Επιτροπή Παρακολούθησης της Φαρμακευτικής Δαπάνης. Τις σοβαρές ενστάσεις, όμως, τις οποίες εξ αρχής είχαν εκφράσει οι φαρμακευτικές εταιρείες, δεν έχει καταφέρει να αμβλύνει η πρόταση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου, η οποία συγκεκριμενοποιείται, από συνεδρίαση σε συνεδρίαση. Αντιθέτως, η ανησυχία αυξάνεται.

Το υπουργείο Υγείας φέρεται να έχει καταλήξει σε 99 κλειστούς προϋπολογισμούς βάσει της ταξινόμησης των φαρμάκων ανά ATC (θεραπευτικές κατηγορίες) επιπέδου 4. Οι κατηγορίες αυτές καλύπτουν το 90% της συνταγογράφησης. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν για κάθε μία από τις κατηγορίες, σε πολλές από αυτές προκύπτουν μεγάλες μειώσεις (π.χ. στατίνες) στους υπό κατάρτιση προϋπολογισμούς, σε σχέση με τα σημερινά μεγέθη. Οι υπερβάσεις θα επιστρέφονται από τις εταιρείες με clawback.

Με δεδομένο ότι οι περικοπές είναι σημαντικές σε πολλές από αυτές τις κατηγορίες, οι οποίες αφορούν κυρίως τα λεγόμενα φάρμακα της κοινότητας που προμηθεύονται οι πολίτες από τα φαρμακεία, θεωρείται εξαιρετικά αμφίβολο εάν θα επιτευχθεί μέσω αυτής της διαδικασίας, ο στόχος του υπουργείου για μείωση του συνολικού clawback το 2019. Φέτος, το clawback εκτιμάται ότι θα πλησιάσει τα 600 εκατ. ευρώ. Το «σπάσιμο» του προϋπολογισμού σε επιμέρους προϋπολογισμούς δεν κάνει το σύνολο επαρκές για την κάλυψη των αναγκών, ούτε η ανακατανομή μειώνει το clawback, ίσως μόνο το «κρύβει» σε 99 μικρότερα κομμάτια.

Οι ενστάσεις, όμως, ξεκινούν ήδη από τη μεθοδολογία με την οποία καταρτίζονται οι 99 κλειστοί προϋπολογισμοί. Ως υπόδειγμα έχει χρησιμοποιηθεί σε πρώτη φάση η Δανία και σε δεύτερη η Νορβηγία. Σε όποιες κατηγορίες η δαπάνη στην Ελλάδα υπερβαίνει αυτήν της Δανίας προσαυξημένης κατά 50%, τότε γίνεται «κούρεμα» και εισάγεται πλαφόν. Η επιλογή των χωρών αυτών είναι εν πολλοίς υποχρεωτική, καθώς σύστημα κλειστών προϋπολογισμών ανά θεραπευτική κατηγορία δεν εφαρμόζουν άλλες χώρες της Ευρώπης. Ακόμα και στις δύο αυτές χώρες, όμως, οι κλειστοί προϋπολογισμοί δεν εισάγονται σε ήδη κλειστό προϋπολογισμό, όπως πάει να κάνει το ελληνικό υπουργείο Υγείας, επισημαίνουν πηγές της φαρμακοβιομηχανίας. Και οι διαφορές δεν τελειώνουν εδώ.

Για την καταγραφή των πραγματικών αναγκών και κατ’ επέκταση για την ορθή εκτίμηση της φαρμακευτικής δαπάνης, σύμφωνα με το Σύνδεσμο Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ), θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ένα σύνολο παραγόντων, μεταξύ άλλων επιδημιολογικά δεδομένα ώστε να μπορεί να υπολογιστεί ο ακριβής αριθμός υπαρχόντων και νέων ασθενών, δημογραφικά δεδομένα (πχ. γήρανση πληθυσμού, προσδόκιμο ζωής), προφίλ υγείας Ελλήνων (πχ. παχυσαρκία, κάπνισμα) καθώς και άλλοι παράγοντες που διαμορφώνουν τη φαρμακευτική πολιτική στη χώρα μας (πχ. ανασφάλιστοι, εισόδημα, διείσδυση γενοσήμων, συνδυασμός τιμής-όγκου φαρμάκων κ.α). Η έλλειψη επαρκών δεδομένων δεν μπορεί να υποκατασταθεί με αναγωγή σε στοιχεία από διαφορετικά διαρθρωμένα συστήματα υγείας, επισημαίνουν στελέχη της φαρμακοβιομηχανίας. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα η Μέση Ημερήσια Δόση θεραπείας για τον σακχαρώδη διαβήτη είναι αυξημένη σε σχέση με την αντίστοιχη της Δανίας, λόγω διατροφολογικών συνηθειών των Ελλήνων, διαφορών στο εισόδημα, ελλιπή οργάνωση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας άρα και προληπτικών προγραμμάτων κλπ. Αντίστοιχα, η Μέση Ημερήσια Δόση αντικαταθλιπτικών στην Ελλάδα είναι χαμηλότερη από της Δανίας. Επίσης, ρόλο παίζουν και οι συνταγογραφικές συνήθειες των γιατρών, από την άποψη του συνδυασμού ή της μονοθεραπείας. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα η αντιμετώπιση της υπέρτασης με συνδυαστική θεραπεία είναι αυξημένη, ενώ στη Δανία προτιμάται η μονοθεραπεία.

Ως προς τα οικονομικά στοιχεία, η διαμόρφωση κλειστού προϋπολογισμού εξαρτάται από τις τιμές οι οποίες επιλέγονται ως βάση υπολογισμού. Στη Δανία, όπου ακολουθείται η διαδικασία των προσφορών προς το σύστημα υγείας, οι τιμές μεταβάλλονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Στην Ελλάδα η λιανική τιμή διαφέρει από την ασφαλιστική βάσει της οποίας αποζημιώνει ο ΕΟΠΥΥ, ρόλο παίζει επίσης η μέθοδος υπολογισμού του rebate, τα ποσοστά συμμετοχής των ασθενών κ.α.

Τέλος, άλλοι διαφοροποιητικοί παράγοντες έχουν να κάνουν με την ανάπτυξη των θεραπευτικών πρωτοκόλλων και των μητρώων ασθενών -στα οποία η χώρα μας τώρα κάνει τα πρώτα βήματα-, με την κατανομή των ασθενών βάσει της βαρύτητας της νόσου, τις συνοσηρότητες κ.α.

Στο σύνολό της η φαρμακοβιομηχανία, ελληνικές και ξένες επιχειρήσεις εναντιώνονται στο ενδεχόμενο εισαγωγής κλειστών προϋπολογισμών ανά ATC4. Τονίζουν ότι ο υπάρχων κλειστός προϋπολογισμός του 1,954 δισ. ευρώ πέραν του ότι είναι ανεπαρκής όπως είναι κοινά αποδεκτό, έχει καθοριστεί χωρίς επιστημονικά τεκμηριωμένο πλαίσιο, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται στρεβλώσεις. Ως απόδειξη της πλήρους αποτυχίας της επιβολής κλειστού προϋπολογισμού προβάλλουν την ανεξέλεγκτη αύξηση της συμμετοχής της βιομηχανίας, μέσω του μηχανισμού του clawback. Προτεραιότητα για την πολιτεία θα έπρεπε να είναι η επαναξιολόγηση του συνολικού ύψους της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, με απαραίτητη προϋπόθεση την ύπαρξη μητρώων ασθενών και την υιοθέτηση επιστημονικά τεκμηριωμένης μεθοδολογίας, καταλήγουν.